به گزارش آتیه آنلاین، نگاهی به ظرفیت‌های گسترده این بخش و توانمندی افراد فعال در این حوزه و همچنین ضرورت بهره‌مندی از توان بخش‌های مختلف در حل مشکلات اشتغالزایی، تولید و اقتصاد خانوار، ضرورت استفاده از این بستر را جهت چاره‌جویی در این خصوص روشن می‌سازد. در این مطلب با طرح توان مشاغل خانگی در بخش‌های گوناگون، نگاه دولت سیزدهم در این بخش و تجربیات بخشی از افراد فعال در حوزه کسب‌وکار خانگی را از نظر می‌گذرانیم.
یکی از مسائلی که افراد برای حضور در بازار کسب‌وکار خانگی در دهه‌های گذشته با آن مواجه بوده‌اند، روند فرسایشی صدور مجوز برای فعالیت در قالب مشاغل خانگی است که استمرار این رویه حتی در بسیاری از شرایط منجر به تصمیم‌گیری برای عدم فعالیت در این حوزه برای افراد شده است که در این خصوص اقدامات گسترده دولت و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در تسهیل صدور مجوزهای کسب‌وکار این مانع برای بسیاری از مشاغل بخصوص فعالان بخش مشاغل خانگی برداشته شده است.
همچنین نگاهی به بسترهای مناسب و ظرفیت‌های مهم شکل‌گیری و توسعه مشاغل خانگی از جمله نیاز به سرمایه اندک، زودبازده بودن و تغییر سریع و اثربخش فعالیت تولیدی و خدماتی در صورت امکان و همچنین عدم نیاز به تهیه مکان فیزیکی برای فعالیت و فعالیت اقتصادی افراد در منزل و حمایت همزمان از خانواده باید در تصمیم‌سازی دولت‌ها در خصوص سیاست‌های بازار کار اثرگذار بوده و حمایت همه‌جانبه از مشاغل خانگی را به دنبال داشته باشد.
دولت سیزدهم از زمان تصدی امور اجرایی در کشور در قالب سیاست‌های مختلف علاوه بر اعلام برنامه‌های حمایتی از تولید و اشتغال، توجه به حوزه زنان و اشتغال آنها و همچنین سرمایه‌گذاری در خصوص بهره‌مندی از ظرفیت‌های مشاغل خانگی و توانمندی زنان سرپرست خانوار در این بخش را مورد توجه و تأکید قرار داده است.
حمایت از تولیدگران مشاغل خانگی
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با طرح این موضوع که در قالب سیاست‌های وزارت کار از توسعه مشاغل و کسب‌وکار در حوزه زنان سرپرست خانوار حمایت می‌کنیم، می‌گوید: «مشاغل خانگی نقش مهمی در زیست‌بوم ملی اشتغال و توسعه اقتصاد کشور ایفا می‌کنند و در مقایسه با سایر مشاغل، هزینه‌های به مراتب کمتری دارند و در این خصوص در اقتصاد کشور، فرصت‌های بی‌نهایت و بی‌شماری برای اشتغال خانگی وجود دارد که به نحو مطلوب استفاده نشده است.»
حجت‌ا... عبدالملکی با بیان اینکه مشاغل خانگی عمدتاً خانواده‌محور هستند و در کشورهای پیشرفته و فوق صنعتی، مشاغل خانگی پیشرفت زیادی داشته و ۲۳ درصد اشتغال را شامل می‌شود، گفته است: «در ایران، به دلیل تنوع بالای جغرافیایی، قومیتی و فرهنگی، ظرفیت‌های بسیاری برای مشاغل خانگی وجود دارد.»
به گفته وزیر کار، تسهیل صدور مجوزهای کسب‌وکار در خصوص مشاغل خانگی با همکاری ستاد ملی مشاغل خانگی عملیاتی شده است و با همکاری وزارت اقتصاد تسهیل صدور مجوز مشاغل خانگی در قالب مجوزهای الکترونیکی انجام شده و مصوب شده است که ظرف ۱۰ روز مجوزهای این مشاغل صادر می‌شود.
رفع موانع پیش روی مشاغل خانگی
معاون اشتغال و توسعه کارآفرینی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی چندی پیش از آغاز به کار سامانه حمایت از مشاغل خانگی برای تسهیل امور مردم و حمایت از توسعه اشتغال با سازوکار جدید خبر داد و گفت: «هدف حمایت از توسعه مشاغل خانگی و رفع موانع پیش روی مردم، صدور مجوزها سه روزه انجام می‌شود.» محمود کریمی بیرانوند با بیان اینکه حمایت و پشتیبانی از مشاغل خانگی که در بحث اشتغال هم می‌تواند پایدار و هم درآمدزا باشد، قابل توجیه است، می‌گوید: «در صدور مجوز برای مشاغل خانگی تحول صورت گرفته و اکنون مجوزهای مشاغل خانگی در مدت سه روز صادر می‌شود و در مجموع ۵۵۰ عنوان شغل خانگی تعریف شده است که مجوز تمامی این مشاغل تنها در مدت سه روز صادر می‌شود.» به گفته معاون وزیر کار، یکی از ظرفیت‌های بسیار خوبی که در وزارت کار شکل گرفته، دبیرخانه مشاغل خانگی با حضور بیش از ۲۰ وزارتخانه و دستگاه حاکمیتی و نهادهای مردمی است که ستاد ساماندهی آن در معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وجود دارد. وی معتقد است: «اولین چالش در حوزه مشاغل خانگی موضوع ارتباط با بانک و تسهیلات در این بخش است و دیگری مسأله مجوز و مهارت است که با همراهی دستگاه‌ها و مدیریت وزارت کار این موضوع حل شده است.»
کریمی بیرانوند معتقد است: «موضوع بازار یکی از مسائل جدی چالشی برای فعالان حوزه مشاغل خانگی است. در این راستا ۳۱ تعاونی تأمین نیاز مشاغل خانگی در سطح کشور در حال تأسیس است که این تعاونی‌ها کل زنجیره فعالیت مشاغل خانگی را تأمین می‌کنند. این تعاونی‌ها تبدیل به تشکل کشوری نیز خواهند شد.»
صدور گسترده مجوز مشاغل خانگی
رییس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای می‌گوید: «در راستای هماهنگی و هم‌افزایی بیشتر در بحث آموزش‌های فنی و حرفه‌ای تلاش کرده تا با همراهی دستگاه‌ها برای اولین‌بار موضوع ارائه آموزش‌های مهارتی را در بحث کلان کشور نهادینه کند که فرصت بسیار خوبی را فراهم خواهد کرد تا بتوانیم از طریق سایر شبکه‌های اجتماعی و نهادهای حاکمیتی مرتبط با آموزش فنی و حرفه‌ای، بخش آموزش‌ها را در سطح کلان‌تر و هماهنگ‌تر پیش ببریم.»
غلامحسین حسینی‌نیا از صدور بیش از ۴ هزار و ۳۳۷ مجوز آموزشگاه فنی و حرفه‌ای در دولت سیزدهم خبر داد و گفت: «بیش از هزار مجوز تبدیل به آموزشگاه صادر شده است. همچنین بیش از ۳ هزار مجوز به زنان و در قالب مشاغل خانگی داده شده که نشانگر استقبال بالای زنان در این زمینه است.»
تجربیات و مشکلات تولیدگران مشاغل خانگی
ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به عنوان متولی اصلی سیاستگذاری و نظارت در حوزه مشاغل خانگی نقشی قابل توجه در ارائه برنامه‌ها این حوزه و بسترسازی در راستای گسترش و توسعه مشاغل خانگی و ترغیب افراد به حضور و فعالیت تولیدی در این بخش ایفا می‌کند.
هفته گذشته جهت بازدید از فعالیت چندین مرکز مشاغل خانگی در سطح شهر تهران با کارشناسان این بخش از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی همراه شدیم تا بخشی از فعالیت کسب‌وکار شاغل در حوزه مشاغل خانگی را از نزدیک ببینیم و مشکلات و مسائل مرتبط با کسب‌وکار آنها را از زبان خودشان شنیده و بازگو کنیم که در اینجا بخشی از گفته‌های آنان را مرور می‌کنیم:
خانم صالحی به عنوان بانوی جوانی که تولید عروسک را در قالب صنایع دستی در قالب پیشه و کسب‌وکار خود انتخاب کرده می‌گوید: «علاوه بر فعالیت چندین ساله‌اش در این کار تعداد چهار نفر را نیز با خود همراه کرده و با کمک این افراد سفارشات کار را انجام می‌دهد.»
وی با اشاره تجربه ۱۲ ساله در کار هنری و سابقه شش ساله در کسب‌وکار عروسک‌سازی و اینکه بسیاری از مشتری‌ها با سفارش در تعداد بالا، تقاضای انجام کار دارند، قیمت بالای مواد اولیه و نبود سرمایه در گردش را از اصلی‌ترین مشکلات کسب‌وکارش می‌داند که مانع سفارش‌گیری در حجم بالا می‌شود و می‌گوید: «برای حل مشکل سرمایه خرید مواد اولیه با روند سخت بانک‌ها برای ارائه وام و تسهیلات مواجه شدیم و بعد از گذشت شش ماه از اقدام برای دریافت تسهیلات، موفق به دریافت وام نشده است.»
وی اضافه می‌کند: «سال گذشته با استفاده از یک نفر، کارهای تولیدی آنها توسط واسطه با برندی دیگر به کشور آلمان ارسال می‌شد که سفارشات کار مناسبی نیز از این طریق دریافت شده است. البته با ممانعت برای ادامه کار با برند متفاوت، اقدام به ثبت برند و درگاه پرداخت کرده‌ایم.»
این فرد فعال در حوزه مشاغل خانگی همچنین با بیان اینکه تولیدکنندگان حوزه کسب‌وکارهای خانگی مشکلات بسیاری را تجربه می‌کنند، بازار فروش را نسبتاً مناسب دانسته و این مسأله را از موضوعات جدی این کار نمی‌داند.
خانم فلاح در قالب یکی دیگر از افرادی که در بخش طراحی و بافت فرش دستباف سال‌ها فعالیت دارد، هنر فرشبافی را به خانواده و جمع بزرگی از افرادی که خواهان یادگیری در این حوزه بوده‌اند آموزش داده است، می‌گوید: «بخشی از تأمین مالی خانواده را از طریق بافت فرش دستباف حل برطرف می‌کند.»
وی که خود را عاشق فرشبافی می‌داند و استفاده از طرح‌های اصیل ایرانی را در فرش‌ها ترجیح می‌دهد، به ما می‌گوید: «بازار کار تولید و فروش در کار آنها معمولاً به صورت سفارشی است و به دلایل گوناگون، توسعه کارشان را در نظر دارد.» این تولیدکننده فرش دستباف، قیمت بالا و در نوسان نقشه‌های بافت فرش و مواد اولیه را اصلی‌ترین مشکلات این هنر و صنعت دانسته و یکی از انتظارات بافنده‌های فرش را اقدام به خرید کار تولیدی فرش دستباف از طرف دولت معرفی می‌کند.
به گفته وی، بسیاری از اوقات فرشی که برای بافت آن ماه‌ها صرف وقت می‌شود، توسط افراد مختلف به عنوان واسطه یا مشتری مستقیم درخواست خرید به کمتر از نصف قیمت واقعی دارد که حتی در برخی از این شرایط قیمت مواد اولیه بافت نیز تأمین نمی‌شود و اگر توسط شهرداری و دولت غرفه‌هایی برای عرضه در نقاط مختلف کشور در نظر گرفته شود، بخشی از مشکلات بازار فروش قابل حل خواهد بود.
اعظم حسین‌پور، فعال و تولیدکننده محصولات چرمی که یکی دیگر از فعالان عرصه کسب‌وکار خانگی است و به صورت حرفه‌ای کار تولیدات چرمی و صنایع دستی را از سال ۱۳۹۰ آغاز کرده، یکی از اهداف خود در تولید چرم را برندسازی می‌داند که در این خصوص انتخاب نام «آرتمیا» به عنوان یکی از ماهی‌های دریاچه ارومیه را سعی در برقراری ارتباط بین کار تولیدی چرم و محیط زیست معرفی می‌کند. به گفته این فعال کسب‌وکار خانگی، وی بخش مهمی از سفارش‌های مرتبط با کار تولید چرم را از کشورهای دیگر دریافت می‌کند و این موضوع به عنوان مشوق ادامه فعالیت، باعث ترغیب به ادامه تحصیل و کسب مدرک کارشناسی زبان انگلیسی بوده که انگیزه حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی را دارد. وی خانواده خود را به عنوان همراه و مشوق اصلی در کسب‌وکار خانگی و توسعه کارهای تولیدی نقش معرفی کرده و می‌گوید: «از ابتدای آغاز فعالیت حرفه‌ای در حوزه تولیدات چرمی، تلاش داشته است که کیفیت انجام کار را به عنوان شناسنامه کار معرفی کند و این موضوع تا به امروز نکته مثبتی در شکل‌گیری بازار فروش برای محصولاتش بوده است.» این تولیدکننده محصولات چرمی دست‌دوز، نوسان قیمت مواد اولیه چرم و همچنین کاهش کیفیت این محصولات در بازار را به عنوان مشکلات اصلی تولیدگران این حوزه مطرح می‌کند که باعث آسیب‌های بزرگی به بازار تولیدات چرمی می‌شود و در این خصوص حمایت‌های دولتی را به عنوان بستری برای رشد و توسعه این محصولات می‌داند.
خانم خلج، شاغل دیگر حوزه کسب‌وکار خانگی است که ۲۰ سال گذشته را به فعالیت در تولیدات خیاطی فعالیت داشته و تا دو سال پیش کار شخصی دوزی انجام می‌داده تا اینکه در طرح مشاغل خانگی با جهاد دانشگاهی الزاهرا به عنوان پیشران معرفی شده و در همکاری با تعدادی از بانوان اقدام به انجام کار به صورت حرفه‌ای در این خصوص کرده است که کارهای تولیدی در منزل وی برش خورده و برای انجام دوخت در اختیار افراد همکار به عنوان نیروی کار قرار می‌گیرد.
این فرد که در واقع علاوه بر فعالیت خود، برای ۱۰ نفر دیگر نیز اشتغالزایی انجام داده است تعدادی نیز در خصوص فروش تولیدات با آنها همکاری دارند، به ما می‌گوید: «برای توسعه کار در این حرفه در دوره طراحی لباس، مدرک کارشناسی را در دانشگاه کسب کرده و حتی این رشته را در مراکز علمی کاربردی تدریس می‌کند.»
به گفته وی در این مکان نیز به افرادی که مایل به یادگیری طراحی دوخت و لباس هستند، یادگیری صورت می‌گیرد و پس از ۱۰ جلسه افراد قادر به راه‌اندازی کسب‌وکار برای خود هستند. وی مانند دیگر افراد فعال در کسب‌وکارهای خانگی، مشکلات تهیه مواد اولیه تولید را از مسائل مهم فعالان تولیدگر لباس دانسته و سیاستگذاری دولت و نهادهای مرتبط با حوزه‌های تولید و بازار و کسب‌وکار را اثرگذار در حل مسائل مرتبط با کسب‌وکار خانگی می‌داند.
وی البته تسهیل شرایط و زمینه‌سازی برای تحت پوشش بینه تأمین‌اجتماعی قرار گرفتن فعالان مشاغل خانگی را از دیگر درخواست‌های خود در این بخش عنوان می‌کند و این موضوع را ترغیب‌کننده افراد برای توسعه اشتغال و تولید خانگی می‌داند.
بستر گسترده کسب‌وکار خانگی و مزایای آن
با توجه به سیاست‌های کلی دولت سیزدهم در ایجاد اشتغال و سیاست‌های کلان اشتغالزای دولت و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، موضوع اشتغال زنان و بهره‌مندی از فرصت‌هایی مانند اشتغال خانگی از طرفی می‌تواند بخشی از مسائل اشتغالزایی را در این چارچوب حل کند و همچنین با ارائه برنامه و حمایت‌های لازم از حوزه اشتغال خانگی، زنان سرپرست خانوار علاوه بر مدیریت خانوار، کسب درآمد و تأمین معیشت را نیز برعهده داشته باشند. البته توسعه مشاغل خانگی به عنوان کسب‌وکارهایی که مزایای فراوانی نسبت به دیگر فعالیت‌های اقتصادی، تولیدی و خدماتی دارند در جهان به عنوان بستری برای توسعه و رشد اقتصادی در نظر گرفته شده‌اند و در کشور ما نیز با نگاه به ظرفیت گسترده این بخش، امکان بهره‌مندی از این حوزه در مسیر توسعه اقتصادی و رونق تولید و برطرف کردن مشکلات اشتغال و کاهش نرخ بیکاری وجود دارد که البته حمایت از صندوق‌های بیمه‌ای مانند تأمین‌اجتماعی نیز از این طریق ممکن می‌شود.
نظر شما