محمدعلی جنانی در گفت‌وگو با آتیه آنلاین در تشریح قوانین سازمان تأمین اجتماعی، شاخص امید به زندگی و بازنشستگی‌های پیش از موعد اظهار داشت: قانون تأمین اجتماعی مصوب تیرماه ۱۳۵۴ است و داده‌های علمی نشان می‌دهد که قانون این سازمان برای سن بازنشستگی متاثر از داده‌های آماری و جمعیتی همان سال است.
وی تصریح کرد: به این معنا که در تیرماه سال ۱۳۵۴ که امید به زندگی در کشور به عنوان یک شاخص بهداشتی تعیین‌کننده بوده و براساس میزان سالهایی است که فرد انتظار زندگی دارد براساس این شاخص امید به زندگی در آن سال ۵۵ سال بوده است و برای بانوان یک تا دو سال بیشتر محاسبه شده است.
جنانی با بیان اینکه قانون تأمین اجتماعی نیز بر مبنای متوسط عمر انسان است، افزود: در تأمین اجتماعی مبنای داده‌ها و ستانده‌ها باید مورد توجه قرار گیرد. طبیعتاً زمانی که نزدیک به نیم قرن از قانون مصوب سال ۱۳۵۴ تأمین اجتماعی گذشته و امید به زندگی در کشور به حدود ۷۸ تا ۸۰ سال براساس سن بانوان و مردان رسیده است اما چگونه می‌شود که قانون بازنشستگی همچنان بر همین اساس باشد.
این کارشناس حوزه تأمین اجتماعی خاطرنشان کرد: طبیعتاً باید برای مانا و پایدار بودن صندوق‌های بیمه‌ای به فکر اصلاحات پارامتریک باشیم و این موضوع اجتناب‌ناپذیر است، چون اکنون فردی که ۱۰ تا ۲۰ سال به طور میانگین بیمه‌پردازی داشته باشد به طور متوسط اگر ۲۰ یا ۱۵ سال میانگین کل بیمه‌پردازی در سطح کشور باشد، میانگین دریافت مستمری آنها از زمانی که بازنشسته می‌شوند اگر با ۵۰ سال بازنشسته شوند و افراد درست ۷۵ یا ۸۰ ساله باشند، در نهایت ۲۵ سال دریافت مستمری خواهند داشت.
مساله سن بازنشستگی باید اصلاح شود
جنانی ادامه داد: این موضوع با منطق بیمه‌ای و ساختار صندوق‌های بیمه‌ای مغایرت دارد بنابراین برای تنظیم و ابقای این سیستم باید متخصصان جمعیت، بیمه و اکچوئری چاره‌اندیشی کنند و در واقع با یک روند تدریجی به گونه‌ای که متاثر برای آینده باشد نه گذشته، چون گذشته‌ها طبیعتاً با مقاومت اجتماعی رو به رو خواهند شد اما برای آینده رفتارها به گونه‌ای باید باشد تا این مساله سن به شکل تدریجی و به صورت پلکانی یا به هر مکانیزم دیگری که فشار تدریجی بر جامعه مخاطب ایجاد کند، اصلاح شود.
وی تصریح کرد: این قضیه بسیار مهم در بخش بازنشستگی عمومی وجود دارد که باید حتماً موضوع سن اصلاح شود اما در بحث بازنشستگی پیش از موعد مسئله شدیدتر است.
بازنشستگی پیش از موعد از قوانین عمومی تأمین اجتماعی پیروی نمی‌کند
مدیرکل سابق امور مستمریهای سازمان تأمین اجتماعی گفت: بازنشستگی‌های پیش از موعد طیفی از بازنشستگان هستند که از ماده ۷۶ یعنی از قوانین عمومی تأمین اجتماعی پیروی نکرده و بازنشستگی آنها بیشتر با سنوات ارفاقی همراه است به عنوان مثال یک فرد با ۲۰ سال فعالیت و سابقه بیمه‌پردازی با ۵ تا ۱۰ سال ارفاق، بازنشسته می‌شود.
وی تصریح کرد: بازنشستگی‌های پیش از موعد طیف گسترده‌ای هستند و این نوع بازنشستگی برای گروههای مختلف لحاظ می‌شود اما چیزی که بیشتر ما را رنج می‌دهد و در واقع بیشترین هجمه را به سازمان‌های بیمه‌ای وارد می‌کند بازنشستگی مشاغل سخت و زیان‌آور است.
جنانی ادامه داد: در بخش بازنشستگی مشاغل سخت و زیان‌آور مشاهده می‌شود مشکلات جدی وجود دارد چرا که مطالعات در کشورهای مختلف حاکی از این است که حداقل در ۱۰ کشور که این موضوع مطالعه شده است، هیچ کشوری در واقع به این شکل نیست که این قانون تا این اندازه رهاشده باشد و هیچ شرط سنی برای بازنشستگی وجود نداشته باشد.
بازنشستگی در اوج جوانی
جنانی گفت: نتیجه اینکه وقتی شرط سنی برای بازنشستگی پیش از موعد نداشته باشد یک فرد آموزش دیده و حرفه‌ای مانند یک پرستار حرفه‌ای از تلفیق دو قانون سخت و زیان‌آور و تبصره چهار ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی استفاده می‌کند و با ۱۳ سال سابقه مفید در اوج جوانی و تجربه بازنشسته می‌شود و این برای کشور چالش برانگیز است.
وی تصریح کرد: وقتی جوانی با ۱۳ یا ۱۴ سال سابقه و کارکرد از تلفیق دو قانون مشاغل سخت و زیان‌آور و تبصره چهار ماده ۷۶ قانون تأمین‌اجتماعی استفاده کند و بازنشسته شود تا در اوج کارآیی و بهره‌وری فرد به عنوان بازنشسته باشد، به طور یقین پس از بازنشستگی یا در بخش خصوصی فعالیت می‌کند و یا گاها ممکن است حتی سودای مهاجرت داشته باشد و به کشورهایی برود که به هر حال حقوق بیشتری بگیرد و از این فرصت شغلی استفاده کند.
وی در ادامه یادآور شد: برای این موضوع بازنشستگی باید به فکر اصلاحات پارامتریک باشیم و باید با شیب ملایم و منطبق بر تاب‌آوری اجتماعی تنظیم شود تا صندوق‌ها بتوانند به دوام و بقای خود ادامه دهند.
بر اساس ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی، مردان با ۶۰ سال سن و زنان با ۵۵ سال سن و حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه بازنشسته می‌شوند و این ماده قانونی دارای ۴ تبصره است که در تبصره یک مردان با ۵۰ سال سن و زنان ۴۵ سال سن و ۳۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه بازنشسته می‌شوند، در تبصره ۲، دارا بودن ۲۰سال متوالی یا ۲۵ سال متناوب سابقه اشتغال و پرداخت حق بیمه درمشاغل سخت و زیان آور بدون شرط سنی که در این صورت هرسال سابقه ۱.۵ سال محاسبه شده شرط بازنشستگی قلمداد می شود، در تبصره ۳، بیمه شده با دارا بودن ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی می تواند در خواست بازنشستگی خود را به سازمان ارایه کند و در تبصره ۴، زنان کارگر با حداقل ۴۲ سال سن و ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه می توانند بازنشسته شوند.
شرط سنی و اصلاحات پارامتریک اقدامات لازم در بازنشستگی پیش از موعد
این کارشناس حوزه تأمین اجتماعی معتقد است که باید در این زمینه چند کار اساسی انجام شود، یکی اینکه تبصره ماده ۷۷ قانون تأمین‌اجتماعی باید اصلاح شود و بازنشستگی را از دو سال آخر نجات دهیم و این شاکله در حوزه بازنشستگی است زیرا زمانی که فردی ۲۸ سال حداقل حق بیمه را پرداخت می‌کند و در دو سال آخر فعالیت کاری خود حداکثر حق بیمه خود را پرداخت می‌کند و این حق افرادی را از بین می‌برد که تمام دوران خود را حداکثر حق بیمه پرداخت کرده‌اند و این با قاعده عدالت منافات دارد.
وی تصریح کرد: پس باید در مرحله دوم روی ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی و تبصره‌های آن به لحاظ شرط سنی و سابقه، اصلاحات پارامتریک صورت گیرد و باید این کار به صورت منطقی در صندوق‌های بیمه‌ای و سازمان تأمین اجتماعی انجام شود.
مشاغل سخت‌وزیان‌آور ۷۰ درصد بازنشستگی‌های پیش از موعد
جنانی ادامه داد: در مرحله دیگر باید مشاغل سخت و زیان‌آور که ۷۰ درصد بازنشستگی‌های پیش از موعد را این مشاغل تشکیل می‌دهند، بازنگری کرد و این موضوع بسیار ضروری است که در این نوع بازنشستگی حتما شرط سنی لحاظ شود و برای دو سال آخر فعالیت و سابقه کاری افراد را به صورت جدی پیگیری کرد تا سالم سازی محیط کار در کارگاهها و واحدهای تولیدی وجود داشته باشد و کارفرمایان را مجاب کرد پس از اینکه مشاغل سخت و زیان آور شدند ظرف دو سال خروج سخت و زیان آور را با سالم سازی و بهسازی محیط کار انجام دهند.
وی ادامه داد: باید مشاغل هجده‌گانه گروه «ب» را بازنگری کرد که این مشاغل ماهیتاً سخت و زیان آور هستند اما با پیشرفت علم و تکنولوژی اساسا سخت و زیان آور خیلی معنا ندارد و بسیاری از مسایل دیگر نیز باید در گروهها و کمیته‌های کاری روی آنها بحث شود تا مدیریت بر مصارف در حوزه تأمین اجتماعی نهادینه شود.
مشاغل سخت و زیان آور به دو دسته تفکیک می‌شوند، گروه «الف» : مشاغلی که صفت سخت و زیان‌آوری با ماهیتِ شغل وابستگی دارد؛ اما می‌توان با به کارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر مناسب توسط کارفرما، سختی و زیان‌آوری آنها را حذف کرد و گروه «ب» مشاغلی که ماهیتاً سخت و زیان آور بوده و با به کارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی توسط کارفرما، صفت سخت و زیان‌آوری آنها کاهش یافته ولی کماکان سخت و زیان‌آوری آنها حفظ می‌شود.
مصاحبه از مهناز بیرانوند
نظر شما