به گزارش‌خبرنگار آتیه‌آنلاین، محمد عباسی، معاون وزیر و رئیس سازمان امور اجتماعی کشور روز گذشته( ۲۵ بهمن ماه) اعلام کرد که در حال حاضر مسائل اجتماعی مهم‌ترین مسئله کشور است زیرا اگر به آنها توجه نکنیم به مسائل اقتصادی و امنیتی تبدیل می‌شوند.

عباسی تاکید کرده که دولت در بخش کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی پنج آسیب مهم مورد تأکید رهبر معظم انقلاب از جمله اعتیاد به موادمخدر، حاشیه‌نشینی، طلاق، ناهنجاری‌های اخلاقی و نقاط حاد و بحرانی شهری را در اولویت قرار داده است.

او با اشاره به اینکه «در جامعه‌ با آسیب‌های زیاد، کرامت شکسته می شود»، تاکید کرده که رهبری تاکنون روی هیچ موضوعی مانند آسیب‌های اجتماعی وقت نگذاشته‌اند و تاکید دارند که این موضوع و تلاش مضاعف در راستای رفع آنها باید به بزرگترین غم مدیر و مسئول اجرایی تبدیل شوند.

ضرورت مقابله با رشد آسیب‌ها

تمرکز بر پنج آسیب‌اجتماعی اعتیاد و موادمخدر، حاشیه‌نشینی، طلاق، مفاسد اخلاقی و احصای مناطق بحران‌خیز از سوی رهبری سال‌ ۱۳۹۵مورد تاکید قرار گرفت.

ایشان در ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۵ در همین زمینه فرمودند: «درست است که ما در کشور در درجه‌ اول مساله اقتصادی را داریم و خود مشکلات اقتصادی هم [به عنوان] یکی از آن عوامل ریشه‌ای این مفاسد، موردتوجه ما است، لکن مساله مفاسد اجتماعی با شرحی که در جلسه‌ قبل داده شد، یکی از بیماری‌هایی است که هر روزی که بر آن بگذرد و علاج نشود، عمق بیشتری پیدا می‌کند و علاجش دشوارتر خواهد شد. لذا مساله فوق‌العاده مهم است.»

رهبری در همان جلسه اقدامات در خصوص مقابله با آسیب‌های اجتماعی را ناکافی خواندند و افزودند: برای حل این مساله، باید کار شبانه‌روزی کرد. «توقعات بیشتر از این‌هاست... اهمیت کار را، بزرگی مسئولیت را، خطرات ناشی از آن را آدم توجه بکند، آن وقت می‌فهمد که چه قدر باید در این زمینه تلاش کرد و شب و روز نشناخت.»

تاکید رهبر انقلاب اسلامی در جلسات مختلف بر کار جهادی مستمر ویژه‌ در این زمینه است و در همان روز نیز تصریح کردند: «انتظارم از مجموعه‌ حاضر کارهای فوق‌العاده است؛ یک کارهایی هست که کارهای طبیعی دستگاه شما است و باید انجام بدهید، لابد هم انجام می‌دهید، بعد از این هم -این جلسه و امثال این جلسه باشد یا نباشد-انجام می‌دهید؛ این چیزی نیست که ما را قانع کند؛ یک کار فوق عادت انجام بگیرد، یک تلاش مضاعف انجام بگیرد.»

اقدامات نافرجام مقابله با آسیب‌های اجتماعی

به دنبال تاکید رهبری بر لزوم مدیریت آسیب‌های اجتماعی در کشور، طرح تقسیم‌ کار ملی بر اساس پنج آسیب اجتماعی اولویت‌دار و تشکیل سازمان امور اجتماعی توسط وزارت کشور کلید خورد.

سازمان بهزیستی کشور نیز براساس جزء (۸) از بند (پ) ماده ۵۷ قانون احکام دائمی، به عنوان متولی سلامت اجتماعی در کشور با اولویت پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی مشخص شده است. بر این اساس، رصد آسیب‌های‌اجتماعی از سال‌۱۳۹۰ در دستور کار این سازمان‌ قرار گرفت.

با فعال‌شدن دبیرخانه رصدآسیب‌های‌اجتماعی‌کشور در سازمان بهزیستی، شناسایی و روند تغییر آسیب‌های اجتماعی و عوامل تعیین‌کننده آن در کشور با تمرکز و توجه بیشتری دنبال شد. هرساله با پیمایش آسیب‌های اجتماعی در استان‌های مختلف توسط این دبیرخانه، طرح‌ها و برنامه‌هایی نیز در این زمینه اجرا می‌ شود.

آرزو ذکایی‌فر، دبیر این دبیرخانه، ۲۱ خرداد ماه سال جاری در همین رابطه در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین اعلام کرده بود که سازمان بهزیستی کشور وضعیت آسیب‌های اجتماعی اولویت‌دار تمام استان‌های کشور را در سه‌سال پیاپی مورد رصد قرار داده و از اواخر سال گذشته با رصد و مطالعه تمام شهرستان‌های کشور بر اساس آسیب‌های اولویت‌دار، ۴۷۶ شهرستان مورد پیمایش قرار گرفتند.

ذکایی‌فر گفت که هدف سازمان رصد آسیب اجتماعی در ۴ هزار محله کم‌برخوردار و آسیب‌خیز است و در سال جاری نیز ۸۰۰ محله دیگر نیز مورد بررسی قرار می‌گیرند.

با این وصف، جای سوال است که چرا با وجود تخصیص اعتبار هنگفت و اقدامات دستگاه‌های اجرایی و متولی امر در حوزه آسیب‌های اجتماعی، هر سال و هر روز، مدام مسئولان امر، پژوهشگران اجتماعی و جامعه‌ شناسان رشد آسیب‌های اجتماعی در کشور را هشدار می‌دهند و بر ضرورت شناسایی و کنترل آنها پیش از آنکه دیرتر شود تاکید دارند.

محمد عباسی، رئیس سازمان امور اجتماعی کشور نهم مرداد ۱۴۰۱ از رشد آسیب‌های اجتماعی در کشور خبر داد و همچنین علی قائدنیای جهرمی نیز به عنوان یکی از آسیب‌شناسان اجتماعی نیز در گفت‌وگوهای متعددی با آتیه‌آنلاین به تکرار رشد روزافزون معتادان متجاهر و یا دسترسی آسان به موادمحرک و مخدر را در کشور هشدار داده است.

شواهد نشان می‌دهد که گویا طرح‌ها و برنامه‌های دستگاه‌ها چندان با دستاوردهای قابل دفاعی همراه نبوده‌اند. سید حسن‌موسوی چلک، رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران آذرماه سال‌۱۴۰۰ در یادداشتی ضمن نقد رویکردهای حاکم در حوزه آسیب‌های اجتماعی در کشور گفته‌بود که اگر کاری نمی‌توانیم انجام دهیم، وعده وعیدهای مایکروفری که سریع بتوانیم آسیب‌های اجتماعی را جمع کنیم و ساماندهی کنیم را هم ندهیم.

موسوی‌چلک با تاکید بر دلزدگی وخستگی جامعه علمی کشور از بیان عبارات غیرعلمی در مدیریت امور اجتماعی گفته بود: «تمام کسانی که حداقل دانشی در حوزه اجتماعی و آسیب‌های اجتماعی دارند، می‌دانند که پیچیدگی، درهم تنیدگی، دشواری موضوعات اجتماعی و سیال‌بودن موضوعات اجتماعی به‌گونه‌ای است که چنین وعده و وعیدهایی قابلیت تحقق ندارد.»

او همچنین در آن یادداشت به این مهم تاکیدکرده‌بود که آسیب‌های اجتماعی، عفونت‌ها و لایه‌های زیرزمینی را نمی‌توان به شکل ضربتی و آنی و فوری مدیریت کرد.»

چرایی رشد روزافزون آسیب‌ها

مسئولان و دستگاه‌ها همواره خود را ملزم به تمکین توصیه‌های رهبر انقلاب می‌دانند اما چرا با وجود تاکید ایشان بر شناسایی و درمان آسیب‌های اجتماعی در کشور، هنوز شاهد رشد روزافزون آسیب‌های مختلف اجتماعی در کشور هستیم، عجیب و پرسش برانگیز است.

آسیب‌های اجتماعی حوزه‌ای کاملا تخصصی و نیازمند اقدامات کارشناسی مبتنی بر شواهد عینی و مطالعات جامعه‌محور است. آمار فزاینده آسیب‌ها در کشور بسیار نگران‌کننده است و در صورت تعلل و یا بی‌عملی، می‌تواند به مرور به شکل‌گیری بحران‌ها و اعتراضات گسترده و بعضا ویرانگر اجتماعی، اقتصادی، امنیتی در کشور منجر شود، بنابراین نه تنها باید در اسرع وقت، توسط ‌کارشناسان بی‌طرف اما دغدغه‌مند چرایی افزایش آسیب‌ها با وجود اقدامات دستگاه‌ها واکاوی شود بلکه تا دیرتر نشده، باید با پذیرش دردها، درمان را به مسئولان متعهد و متخصصان متبحر واگذار کرد.

گزارش: مهین داوری