در آغاز این نشست «علی حیدری»، مشاور عالی و رئیس اسبق هیأت‌مدیرۀ سازمان تأمین اجتماعی سخن گفت.

او پس از تشریح و توضیح نظام متمرکز، چندلایه و فراگیر تأمین اجتماعی اظهار کرد: فناوری‌های نوظهور، پیمان‌های منطقه‌ای، کریدورهای جهانی، جمعیت و تغییرات آن، اقلیم، آب و محیط‌زیست، خانواده، اقتصاد از منظر نوع، انرژی و حامل‌های آن، نسل زد، نسل نیت، و آزادکاران یا فریلنسرها باعث تغییر چگالی سنی جمعیت، تغییر چگالی جنسیتی بازار کار، تغییر چگالی تحصیلی و مهارتی بازار کار، تغییر چگالی نوع صنعت-بازارها، تغییر چگالی نوع نیروی کار، و مهاجرت نیروی کار شده‌اند و این، سیالیت محیط کسب‌وکار و نیروی کار را در پی داشته است. اگرچه تمام این چالش‌ها و اقتضائات در سیاست‌های کلی تأمین اجتماعی دیده شده که باید مورد توجه قرار گیرد و اگر چنین شود، می‌توان برای این روندهای نوظهور فکری کرد.

ذهنیت توزیعی نظام تأمین اجتماعی

در ادامه «محمدعلی وکیلی»، صاحب‌امتیاز و مدیرمسئول روزنامۀ ابتکار و نمایندۀ مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس دهم شورای اسلامی به ایراد سخن پرداخت.

او نظام تأمین اجتماعی در ایران را ضدتوسعه و درجازده و به بن‌بست‌رسیده دانست و بیان کرد: سکۀ توسعه در غرب دو رویه داشت؛ تولید و توزیع. یاد گرفته بودند تولید ثروت و سپس توزیع کنند اما ما در نیم‌قرن گذشته چون صرفاً رویۀ توزیع را کپی کرده‌ایم و راه نجات ایران را در آن دیده‌ایم، ذهنیت ایرانی توزیعی شکل گرفته و نه تولیدی. هرکه آمده برای این ثروت آماده نسخۀ توزیع نوشته است. حتی اندیشۀ حکمرانی حول توزیع قدرت بوده و نه تولید قدرت و تا نگرش اصلاح نشود، روندهای رفاه و تأمین اجتماعی تغییر نخواهد کرد. چون نظام حاکم، دیوان‌سالاریِ ناکارآمد و فربه و غیرپاسخگو است، رهاورد این چتر رفاهی تقویت تأمین اجتماعی مردم نخواهد بود.

او در پایان تأکید کرد: تا وارد پلتفرم تولیدگر نشویم و از پارادایم توزیع‌ذهنی خارج شویم، نمی‌توان امید داشت از رهگذر آن به شاخص عدالت رسید و در حوزۀ رفاه و تأمین اجتماعی طرفی نخواهیم بست، زیرا شرط آن برقراری تکنوکراسی است.

افزایش نیاز به تأمین اجتماعی

«حسین رجب‌پور»، مدیرعامل مؤسسۀ راهبردهای بازنشستگی صبا به‌عنوان آخرین سخنران این نشست صحبت کرد.

او کسری بودجۀ دولت و ناتوانی در ایفای تعهدات توسعه‌ای، ناترازی صندوق‌ها، وابستگی رو به افزایش به بودجه عمومی، نسبت پشتیبانی بسیارپایین، تنوع و تفاوت شدید بین صندوق‌های مختلف و نابرابری آشکار در میزان مستمری، خدمات درمانی و مزایای جانبی را مهم‌ترین مسائل تأمین اجتماعی در ایران امروز دانست و افزود: در دو دهۀ گذشته به‌دلیل پوشش ناکامل بازار کار غیررسمی - شامل اشتغال غیررسمی، پلتفرمی (رانندگان تاکسی‌های اینترنتی)- و سیاست‌های ناکافی دربارۀ بیمه کارگران ساختمانی، زنان خانه‌دار و مشاغل آزاد و افزایش نیاز به تأمین اجتماعی به‌سبب کاهش نرخ باروری؛ گذار میانۀ جمعیت از دورۀ اشتغال و افزایش جمعیت سالمندان و بازنشستگان از جمله روندهای نوظهور نظام رفاه و تأمین اجتماعی است.

او ادامه داد: همچنین از منظر توسعه، گذار از رفاه صنعتی به رفاه اقتصاد دیجیتال، روی اشتغال و تأمین اجتماعی اثرگذار بوده و نیازهای نوظهور مانند گسترش نیاز به حمایت از گروه‌های به حاشیه رانده شده را سبب شده است. درنتیجه نیازمندی‌های نوین تأمین اجتماعی برای تحقق توسعه مشتمل بر توان‌مندسازی سرمایۀ انسانی و کاهش فقر بین نسلی، افزایش تاب‌آوری اقتصادی در برابر شوک‌ها، پشتیبانی از عدالت اجتماعی و توسعۀ پایدار، افزایش اعتماد عمومی و انسجام اجتماعی، تقویت رشد درون‌زا و اشتغال‌زا از طریق تحریک تقاضای کل می‌شود که راهکارهای آن نیاز به گذار نظام رفاهی شامل نیاز به درآمد پایۀ همگانی، نیاز به پوشش‌های جامع سالمندی و بازتعریف سیاست‌های بیمه‌ای و اشتغال است اما آن‌چه امروز در ایران وجود دارد، فقدان گسترش بیمه‌ای و اشتغال است.