+آقای دکتر در شرایط حاد که امنیت مردم مورد تهدید قرار می‌گیرد برای آرامش کودکان درگیر چه باید کرد؟

-حال که یک رژیم کودک‌کش بی‌قاعده کشور عزیزمان را آماج حمله قرار داده، وظیفه اساسی ما حفظ مام میهن و البته رسالت اجتماعی ما روان شناسان آرام کردن جامعه تا عبور از بحران است.

در شرایطی که کشور با حملات نظامی یا جنگ مواجه می‌شود، کودکان به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرند؛ حتی اگر مستقیماً درگیر نباشند. اضطراب، ترس، گیجی و حتی احساس گناه از جمله واکنش‌های شایع در کودکان است. در چنین موقعیتی نقش والدین، مراقبین و بزرگ‌ترها در حفظ آرامش روانی کودکان بسیار حیاتی است.

+ توصیه‌های کاربردی برای حفظ آرامش و حمایت روانی از کودکان در شرایط جنگ و بحران چیست؟

۱. پذیرفتن احساسات کودک

اجازه دهید احساسات خود را ابراز کنند: کودکان ممکن است گریه کنند، سوال‌های زیادی بپرسند یا ساکت شوند. به آن‌ها اجازه دهید هر احساسی دارند (ترس، خشم، نگرانی) را بیان کنند بدون این‌که قضاوت یا سرزنش شوند.

بگویید که احساساتشان طبیعی است: مثلاً بگویید: «می‌دانم ترسیدی، این خیلی طبیعیه وقتی صداهای بلند می‌شنویم یا خبرهای بد می‌شنویم، بترسیم.»

۲. ایجاد حس امنیت و پیش‌بینی‌پذیری

روال روزمره را حفظ کنید (تا جایی که ممکن است): زمان غذا، خواب، بازی یا حتی دعا و قصه‌گویی شبانه، به کودک حس کنترل و امنیت می‌دهد.

تا حد امکان نزدیکی فیزیکی را حفظ کنید: بغل کردن، نوازش کردن یا حتی فقط نشستن کنار کودک اثر آرام‌بخشی دارد.

۳. ارتباط شفاف، ساده و صادقانه

با زبان ساده وضعیت را توضیح دهید: مثلاً بگویید: «برخی آدم‌ها با هم دعوا دارند، ولی ما اینجاییم تا از تو مراقبت کنیم.»

سن کودک را در نظر بگیرید:

زیر ۷ سال: ساده، کوتاه، همراه با اطمینان‌بخشی.

۷ تا ۱۲ سال: توضیح دقیق‌تر، اما بدون جزئیات خشن.

نوجوانان: اطلاعات واقعی‌تر ولی با تمرکز بر تفکر انتقادی و مقابله با اخبار جعلی.

۴. محدود کردن دسترسی به اخبار و تصاویر خشن

کودکان را در معرض اخبار تلویزیونی یا فضای مجازی قرار ندهید. صحنه‌های خشونت‌آمیز یا گزارش‌های خبری وحشتناک می‌تواند آسیب روانی بلندمدت ایجاد کند.

اگر کودک سوالی در مورد چیزی که شنیده یا دیده دارد، با او درباره‌اش حرف بزنید، به جای این‌که نادیده‌اش بگیرید.

۵. فعالیت‌های آرامش‌بخش فراهم کنید

نقاشی، بازی با خمیر، داستان‌سازی، ساختن کاردستی یا حتی بازی‌های بدنی در فضای کوچک، می‌تواند به تخلیه هیجانات کمک کند.

تمرین‌های ساده‌ تنفس عمیق یا بازی‌های آرام‌سازی برای کودکان قابل اجرا هستند.

۶. به کودک نشان دهید که تنها نیست

بگویید که «ما با هم هستیم»، «من مراقب تو هستم»، «خیلی‌ها دارن کمک می‌کنن که این وضعیت بهتر بشه».

اگر دوستان یا اقوامی را از دست داده‌اید، بدون دروغ ولی با مهربانی این موضوع را مطرح کنید، همراه با تاکید بر ادامه‌ زندگی و مراقبت متقابل.

۷. مراقبت از خودِ والدین

کودکان از شما الگو می‌گیرند. اگر خودتان درگیر اضطراب شدید هستید، سعی کنید راه‌هایی برای آرام‌سازی خود پیدا کنید.

گاهی اگر نمی‌توانید پاسخ درست بدهید، بگویید: «الان خیلی ناراحتم، ولی بعد با هم صحبت می‌کنیم.» این صادقانه‌تر و سالم‌تر است از پنهان‌کاری یا پرخاشگری.

۸. در صورت لزوم از متخصص کمک بگیرید

اگر علائم اضطراب شدید، کابوس‌های مکرر، پرخاشگری غیرعادی یا قطع ارتباط اجتماعی دیدید، ممکن است کودک نیاز به مداخله تخصصی داشته باشد.

کمک گرفتن نشانه ضعف نیست؛ نشانه مسئولیت‌پذیری در برابر سلامت کودک است.

۹. امید را زنده نگه دارید

حتی در سخت‌ترین شرایط، صحبت از امید، کمک متقابل، مهربانی مردم، و آرزوهایی برای آینده می‌تواند التیام‌بخش باشد.

می‌توانید با کودک درباره کارهایی که بعد از پایان بحران می‌خواهید انجام دهید صحبت کنید؛ مثل رفتن به پارک، دیدن دوستان یا حتی یک مسافرت خیالی.

دکتر فتحی همچنین اعلام آمادگی کرد تا با کسانی که نیاز به کمک دارند، به صورت تلفنی و از طریق شماره 09382186291 صحبت کند.

گفت و گو: سمیرا مرادی