سندرم پای بی‌قرار چیست و علل و عوامل به وجود آمدن این بیماری چه مواردی است؟

سندرم پای بی‌قرار یک اختلال نورولوژیک یا بیماری مغز و اعصاب است که در طبقه‌بندی بیماری‌های اختلال خواب قرار می‌گیرد. این سندرم یکسری تشخیص‌های متفاوتی دارد؛ یعنی یکسری بیماری‌های مشترکی هستند که تظاهرشان شبیه هم است؛ مانند نوروپاتی‌ها یا درگیری اعصاب محیطی که گهگاه تظاهرشان به صورت احساس ناخوشایند در پا است. دیسک‌ کمر هم گاه علائم‌ سندرم پای بی‌قرار را دارد. در این بیماری، کمبود آهن که اکنون بین مردم شیوع زیادی پیدا کرده، دیده شده که به صورت پای بی‌قرار خود را نشان می‌دهد. عارضه بعضی از داروهای اعصاب مانند داروهای ضد افسردگی نیز می‌تواند خود را به صورت سندرم پای بی‌قرار نشان دهد. بعضی از داروهایی که در روانپزشکی به علت اضطراب و افسردگی مصرف می‌شوند هم می‌توانند باعث ایجاد سندرم پای بی‌قرار در افراد شوند. در واقع سندرم پای بی‌قرار در اثر یک نوع بیماری که در مغز اتفاق می‌افتد به وجود می‌آید و خود پا مشکلی ندارد بلکه مشکل در برخی نواحی مغز است که این حس را منتقل می‌کند و در واقع باعث به وجود آمدن این خطای حسی و سنسوری می‌شود. گاه دیده شده سندرم پای بی‌قرار حالت ارثی دارد؛ یک ژن غالب ارثی «اتوزوم» که در برخی از خانواده‌ها دیده می‌شود.

سندرم پای بی‌قرار دارای چه علائم و نشانه‌هایی است؟

در این سندرم بیمار احساس ناخوشایندی در پاهای خود دارد؛ به طوری که احساس می‌کند پاهایش به هم فشرده می‌شود و سوزش دارد، بخصوص هنگامی که می‌خواهد بخوابد، در شروع خواب یا در زمانی که بی‌حرکت می‌شود، مانند زمانی که فرد در ماشین یا هواپیما بی‌حرکت است احساس ناخوشایندی در پاهایش می‌کند و هنگامی که پاهای خود را تکان می‌دهد احساس بهتری می‌یابد. بیمارانی که دچار سندرم پای بی‌قرارند دوست دارند پاهایشان را حرکت دهند و یک نفر روی پاهایشان فشار وارد آورد تا آن احساس ناخوشایند برطرف شود. سندرم پای بی‌قرار گاهی با خواب اختلال ایجاد می‌کند. بیماران دچار سندرم پای بی‌قرار در خواب هم مشکل دارند و بی‌خوابی آن‌ها را آزار می‌دهد و روز بعد را با خستگی و کسالت زیادی آغاز می‌کنند. بیمارانی هم که دچار پای بی‌قرارند و بیماری آن‌ها مربوط به بیماری‌های دیگر مانند تیروئید، کمبود آهن و بیماری‌های داخلی نیست دچار اختلالات دیگری در خواب می‌شوند. به عنوان مثال در خواب راه می‌روند، دست و پایشان را زیاد حرکت می‌دهند و در خواب حرف می‌زنند.

در مورد روش درمان سندرم پای بی‌قرار هم توضیح می‌دهید؟

بیماران گاهی به اشتباه برای درمان این بیماری از داروهای مسکن استفاده می‌کنند و فکر می‎‌کنند درد آنان ناشی از درد زانو یا کرامپ عضلانی (حالت انقباض دردناک و ممتد در ماهیچه) است و درمان‌های طولانی و اشتباه بی‌تأثیری را دریافت می‌کنند، در حالی که تشخیص و درمان این بیماری برعهده متخصص مغز و اعصاب است. روش‌های معاینه فیزیکی و شرح حال و آزمایش‌های پاراکلینیکی مانند نوار عصب، عضله و ام‌آرآی ستون فقرات است که به تشخیص سایر علل و تشخیص این نوع بیماری کمک می‌کند. درمان‌های اولیه این بیماری نیز شامل رعایت بهداشت هنگام خواب، عدم مصرف غذاها و داروهایی است که حاوی کافئین و سایر محرک‌ها هستند؛ بخصوص ورزش با فاصله مناسبی بعد از خواب از مهمترین روش‌های درمان‌ غیردارویی این بیماری است. درمان‌های دارویی در مواقعی است که همه این کارها را بیمار انجام می‌دهد اما این سندرم درمان نمی‌شود. در موارد شدیدتر سندرم پای بی‌قرار نه‌تنها پاها دچار مشکل می‌شوند بلکه دست‌ها نیز درگیر می‌شوند و بیمار احساس می‌کند دست‌ها و پاهایش دچار اختلال و ناراحتی است. این بیماری تشخیص و درمان دارد. درمان دارویی در مواردی مقاومت بیمار به چند گروه دارویی است که بر اساس شرایط بیماران توسط متخصص مغز و اعصاب انتخاب و تجویز می‌شود و زندگی بیماران را تغییر می‌دهد. این بیماران چون سال‌ها از یک خواب مناسب بی‌بهره بوده‌اند هنگامی که درمان می‌شوند احساس رضایت کامل می‌کنند و حالشان نیز بهتر می‌شود.