زیست‌بوم اشتغال، دو گروه افراد بیکار و افراد فاقد شغل شایسته را به عنوان مخاطب در نظر دارد و تلاش می‌کند برای افراد بیکار شغل ایجاد کرده و وضعیت شغلی افراد فاقد شغل شایسته را نیز بهبود بخشد. در این زیست بوم ۲۲ رسته شغلی در سطح ملی، هشت رسته در سطح استانی و سه رسته در هر ناحیه در نظر گرفته شده است.

در این راستا، سامانه رصد اشتغال وظیفه ساماندهی داده‌های آماری مرتبط با ایجاد فرصت‌های شغلی و صحت‌سنجی ایجاد شغل را از طریق راهکارهای مختلف عهده‌دار است.

محمود کریمی بیرانوند,‌معاون توسعه اشتغال وزارت کار آبان ماه امسال درباره کارکرد زیست‌بوم اشتغال گفته بود:« وزارت کار ثبت ۴۸۸ عنوان شغلی به صورت آنی و صدور مجوز برای ۲۵ عنوان دیگر در طول سه روز را در دستورکار قرار داده است.»

به گفته بیرانوند این‌کار در ۶ماه ابتدای امسال نتیجه داد و بررسی‌های آماری نشان دادند که در تابستان ۱۴۰۱ نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ساله و بیشتر از آن به ۸.۹ درصد رسیده است که این نرخ کمترین نرخ بیکاری تابستان در ۱۸ سال اخیر به شمار می‌رود.

دولت امیدوار است با این طرح به هدف یک میلیون شغل در سال دست پیدا کند. اما زیست‌بوم اشتغال چگونه کار می‌کند؟

زیست بوم ملی اشتغال، بستر هماهنگی ایجاد شغل

با توجه به مسئله اشتغال‌زایی به عنوان یک موضوع فرادستگاهی، برنامه‌ریزی ایجاد فرصت‌های شغلی نیازمند بستر هماهنگی است. تدوین زیست‌بوم ملی اشتغال توسط وزارت کار این مهم را محقق کرده است.

این مدل مدیریتی برنامه‌های خلق اشتغال، بستر سیاست‌گذاری و راهبری کلان هدایت و مدیریت اشتغال‌زایی‌ محسوب می‌شود. این بستر در قالب روش‌های ایجاد اشتغال و هماهنگی، تعامل دستگاه‌های متولی و دارای نقش در حوزه اشتغال‌زایی را عهده‌دار است و خروجی آماری اشتغال را در واقع می‌توان محصول هماهنگی زیست بوم ملی اشتغال دانست.

ایجاد شغل برای کارجویان و ارتقاء وضعیت شغلی افراد بدون کار شایسته در واقع توسط این زیست بوم محقق می‌شود. وزارت کار این زیست بوم را چشم‌انداز اشتغال متناسب با جغرافیا، استعدادها و ظرفیت‌های مناطق قرار داده است. این وزارتخانه سپس در راستای شفاف‌سازی اقدامات مربوط به ایجاد فرصت‌های شغلی، سامانه ملی رصد اشتغال را راه اندازی کرد.

گام اصلی برای اجرای زیست بوم ملی اشتغال، هماهنگ‌کردن نهادها بود که در این راستا ۷۱ دستگاه و نهاد حاکمیتی و مردمی همکاری داشته‌اند. با توجه به اقدامات گسترده زیست بوم ملی اشتغال در راستای ایجاد هماهنگی بین دستگاهی و راهبری کلان حوزه ایجاد شغل، نقش این مدل اجرایی در تحقق وعده اشتغال میلیونی دولت دیده می‌شود.

سامانه رصد اشتغال، نشانگر اشتغال میلیونی

سامانه رصد ملی اشتغال توسط وزیر کار به عنوان یکی از ابزارهای صحت‌سنجی خلق یک میلیون فرصت شغلی اعلام شده است. قاسم رستم‌پور، رئیس دبیرخانه شورای اشتغال وزارت کار نیز پیش از این در گفت‌وگو با آتیه آنلاین سامانه رصد اشتغال را محل صحت‌سنجی داده‌های اشتغال دانسته و گفته بود: این سامانه رصد، پایش و نظارت بر وضعیت اشتغال مردم کشور را عهده‌دار است.

به گفته او خروجی ثبت اشتغال سامانه با میزان صحت آن به صورت ماهانه از طرف دبیرخانه شورای عالی اشتغال اعلام می‌شود و ‌اطلاعات ثبت شده و داده‌های غیرمنطبق با صحت‌سنجی دستگاه‌ها به اطلاع می‌رسند.

رستم‌پور همچنین تاکید کرده بود وزارت کار در ثبت اطلاعات دخالتی ندارد و صرفاً بستر و امکان ثبت برای دستگاه‌ها در سامانه ایجاد شده است و دستگاه‌های مختلف صدور مجوز و ارائه تسهیلات اشتغال را برعهده دارند.

رئیس دبیرخانه شورای اشتغال وزارت کار با اشاره به اینکه بسیاری از مردم از خدمات اشتغال دولت اطلاع ندارند و این فرایند اطلاعات لازم را در اختیار آنها قرار می‌دهد معتقد است افراد با کسب اطلاعات از روند شفافیت اشتغال، امکان کسب اطلاعات لازم برای دریافت تسهیلات، مجوزها و پایداری اشتغال مبتنی بر قانون را خواهند داشت.

اشتغال ایجاد شده از سامانه رصد به سه روش پیامکی، تلفنی و بازدید میدانی قابلیت صحت‌سنجی دارد.

راستی‌آزمایی اشتغال‌ با استناد به بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی

راستی‌آزمایی ایجاد اشتغال از طریق تعداد بیمه‌شدگان سازمان تأمین اجتماعی از روش‌های اعلامی وزیر کار برای بررسی تحقق خلق یک میلیون شغل است.

در همین ارتباط میرهاشم موسوی، مدیر عامل سازمان تامین اجتماعی روز دوشنبه ۱۷ بهمن‌ماه درنشست خبری خود گفته: با اجرای طرح بیمه خانوار ایرانی، برای اولین بار سال قبل یک میلیون بیمه شده جدید به مجموعه تامین اجتماعی اضافه شد.

به گفته او امسال هم یک میلیون بیمه شده هدفگذاری شده که بر این اساس سازمان تامین اجتماعی تا کنون ۸۸۰ هزار نفر بیمه شده جدید را تحت پوشش قرار داده است.

وزیر کار یکی دیگر از شیوه‌های راستی‌آزمایی ایجاد یک میلیون فرصت شغلی در دولت سیزدهم را گزارش‌های اخیر مرکز آمار ایران دانسته و به آن استناد کرده است.

مرتضوی در این ارتباط می‌گوید: صحت‌سنجی ایجاد یک میلیون فرصت شغلی از طریق داده‌های مرکز آمار با احتساب میزان بازنشستگی و ریزش نیروهای کار قابل انجام خواهد بود.

معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی پیش از این در راستای ارائه عملکرد اشتغال‌زایی در دولت از ایجاد بیش از ۹۷۵ هزار فرصت شغلی در مدت یک‌ساله منتهی به مردادماه سال‌جاری خبر داده بود. محمود کریمی‌بیرانوند گفته: بر اساس آمار و اطلاعات سامانه اشتغال از شهریورماه سال گذشته تا پایان مرداد ۱۴۰۱ تعداد ۹۷۵ هزار و ۶۳۳ شغل در کشور ایجاد شده است.

به گفته او در دوره هفت‌ماهه نخست آغاز به‌کار دولت، ۶۳۴ هزار فرصت شغلی برای کارجویان ایجاد شد و خلق ۳۴۱ هزار و ۶۳۳ فرصت شغلی در مدت عملکرد پنج‌ماهه دولت از ابتدای فروردین‌ماه تا پایان مردادماه نیز صورت گرفته است.

مزایای اشتغال‌زایی در ابعاد گسترده

با توجه به عقب‌افتادگی ایجاد اشتغال در دهه‌های گذشته و برهم خوردن تعادل عرضه و تقاضای نیروی کار، رشد بیکاری و افزایش رقابت در کسب فرصت‌های شغلی محصول این شرایط است.

نیاز گسترده کارجویان و بازار اشتغال به فرصت‌های شغلی جدید، الزام تدوین و اجرای سیاست‌های اشتغال‌زایی را با بهره‌مندی از توان دولت، بخش خصوصی و تعاونی به وجود آورده است.

امروز نیز در صورت استناد به داده‌های آماری وزارت کار در راستای ایجاد یک میلیون فرصت شغلی و روند روبه‌رشد اشتغال‌زایی، می‌توان جبران شکاف اشتغال، کاهش نرخ بیکاری، ارتقاء شاخص‌های توسعه شغلی و افزایش مشارکت اجتماعی در سال‌های آتی را انتظار داشت.