به گزارش آتیه آنلاین، کنکور به عنوان بزرگ ‌ترین رویداد علمی کشور رقابتی همگانی در راستای کشف استعدادها در دورافتاده‌ترین نقاط ایران و احتمالاً برترین مزیت و دلیل ماندگاری این رقابت علمی کشور همین موضوع باشد.

نخستین کنکور سراسری دانشگاه‌ها در کشور در سال ۱۳۴۲ توسط هیات مسابقات ورودی دانشگاه ‌ها، هیاتی تازه تأسیس متشکل از اساتید و مسئولان دانشگاه ‌های ایران برگزار شد.

پزشکی اولین رشته ‌ای بود که در دانشگاه ‌های ایران طرفداران بسیاری یافت و نخستین بار در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران به دلیل تعداد زیاد متقاضیان امتحانی هماهنگ برای این رشته برگزار شد و بعداً دانشکده ‌های حقوق و فنی نیز امتحان ورودی برگزار کردند. در آن سال ها شرایط اینگونه بود که اغلب متقاضیان ورود به دانشگاه ابتدا در امتحان پزشکی شرکت می‌ کردند و اگر قبول نمی‌ شدند، شانس خود را در دیگر رشته ‌ها و دانشکده ‌ها امتحان می کردند.

سال ۱۳۵۴ به جای مرکز آزمون‌ شناسی، سازمان سنجش آموزش کشور تأسیس شد تا پدیده اجتماعی علمی کنکور وارد مرحله ‌ای جدید شود. از آن سال معدل امتحانات نهایی ششم متوسطه و نوع مدرک (دیپلم ریاضی، طبیعی و ادبی)، جنسیت، وضعیت نظام ‌وظیفه و سهمیه منطقه نیز در قبولی کنکور تأثیر داشت. کنکور سال ۱۳۵۷ کنکوری بود در بحبوحه تحولات انقلابی و  آن سال ‌ها ۱۷۰ هزار دانشجو داشتیم که در ۱۵۰ رشته، تحصیل می کردند. کنکور در سال ۵۸ هم اجرا شد ولی پس ‌از آن برای انقلاب فرهنگی، دانشگاه ‌ها و کنکور تعطیل شدند.

سال ۶۱ دوباره کنکور به عرصه وارد شد که البته صرفاً برای رشته ‌های پزشکی، فنی و مهندسی، کشاورزی، الهیات و معارف اسلامی برگزار شد. سهمیه ها نیز از همین سال اعمال شدند و دانشگاه آزاد هم در همین سال تأسیس شد و کنکوری با حضور ۳۲ هزار نفر در شهرهای بزرگ ایران توسط این دانشگاه برگزار و در این کنکور ۳ هزار نفر برای تحصیل در ۹ رشته برگزیده شدند.

رکورد تعداد داوطلبان کنکور در سال ۱۳۸۱ شکسته شد و در آن سال یک ‌میلیون و ۸۰۰ هزار نفر در این رقابت حضور داشتند و در واقع سال‌ های ۷۹ تا ۸۲ را به دلیل تعداد زیاد داوطلبان سخت ‌ترین دوره ‌های کنکور می ‌دانند. پس‌ازآن هرسال حدود یک میلیون نفر در کنکور شرکت می‌ کنند؛ کمی بیشتر یا کمتر. البته ظرفیت پذیرش دانشجو نیز به تدریج افزایش یافته است.

رقابت ورودی به دانشگاه ها در بسیاری از کشورهای جهان نیز مانند ایران همه ساله برگزار می شود که برخی از این کشورها عبارتند از در چین، کره جنوبی، ترکیه، روسیه، فرانسه و اسپانیا. چینی ‌ها بزرگ‌ترین کنکور جهان را دارند با ۱۰ میلیون داوطلب! با این حال چون اغلب دانشگاه ‌های معتبر دنیا از طریق آزمون ورودی اختصاصی دانشجو می ‌پذیرند چند سالی است زمزمه برچیده شدن کنکور به گوش می‌ رسد ولی به نتیجه نمی‌ رسد. به ویژه آنکه با وجود افزایش ظرفیت دانشگاه ‌ها اما هنوز رشته ‌های پرطرفدار در ایران زیادند و رقابت شدیدی هم برای تحصیل در دانشگاه ‌های دولتی وجود دارد.

مافیای کنکور و گردش مالی آنها

از دهه های گذشته و در سالهای پس از بروز کنکور، موسساتی با ورود به مباحث آموزشی در این حوزه به آرامی و در طول سالیان، سهم بزرگی از بازار مالی حوزه آموزشی و کنکور را بدست آورده و در دو دهه اخیر به مافیای این پدیده اجتماعی علمی بدل شده اند. مافیایی که گردش مالی بیش از ۸۰ هزار میلیارد تومانی در طول سال مهم ترین عامل ادامه فعالیت و زیست آن است.

وزیر وقت آموزش و پرورش در آبان ۱۳۹۷ اشاره داشت که گردش مالی موسسات کنکور ۱۵ هزار میلیارد تومان به صورت رسمی و ۴۰ هزار میلیارد تومان به صورت غیررسمی است که البته ۴۰ هزار میلیارد تومان یکی از برآوردهای پایین در همان سال بوده است. با توجه به  گذشت بیش از دو  سال از این موضوع و محاسبه نرخ تورم آبان ۱۳۹۷ نسبت به سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ عدد ۸۲ هزار میلیارد تومان گردش مالی کنکور قابل استخراج است. البته در این ارتباط برخی کارشناسان می‌گویند که تعداد داوطلبان کم شده اما این موضوع اشتباه است، تعداد داوطلبان نسبت به سال ۱۳۹۷ افزایش پیدا کرده  و به طور خاص در رشته تجربی شاهد این افزایش بوده ایم.

موضوعی که نشان از درآمد و گردش مالی بسیار بالای موسسات کنکور دارد این است که این موسسات در طول سال صدها میلیارد تومان هزینه تبلیغات دارند. موضوع دیگری که موجبات تبلیغات و شرایط سوء استفاده از اعتماد عمومی را برای جلب نظر در خصوص موسسات آموزشی موجب می شود، ماین است که بسیاری از موسسات کنکوری پس از اعلام نفرات برتر کنکور با پیشنهاد رقم های بسیار بالا در حدود ۳۰۰ و ۵۰۰ میلیون و حتی یک میلیارد تومان سعی در جلب نظر آنها برای استفاده در تبلیغات و معرفی به عنوان افراد فعال در آن موسسات دارند و حتی گاه اتفاق افتاده است که برخی از این افراد با حضور در چندین موسسه اقدام به انجام امور تبلیغی می کنند.

مافیای کنکور در واقع موسساتی هستند که با انتشار کتاب‌های تست، آزمون‌های مشابه کنکور و کلاس‌های تقویتی، دانش آموزان را به سمت رشته‌هایی که شاید مورد علاقه‌شان نیست سوق می‌دهند و از این طریق درآمدی باورنکردنی بدست می‌آورند.

شاید در سالهای ابتدایی شکل گیری موسسات آموزشی کنکور علاوه بر توجه به مباحث مالی و کسب سود حاصل از این فعالیت که طبیعی است، تلاش و تمرکزی نیز در راستای ارتقای سطح علمی دانش آموزان سطح کشور صورت می گرفت اما بتدریج با افزایش بی سابقه داوطلبان ورود به دانشگاه ها در ابتدای دهه ۸۰ تا به‌حال و رشد قارچ‌گونه این موسسات و رقم بسیار حیرت انگیز گردش مالی، نگاه و مسیر را به سمت بهره برداری بیشتر از شرایط بوجود آمده در بازار داغ آموزش های کنکوری برده است.

بدون تردید شرایط حال حاضر آموزش های کنکور نه تنها نمی‌تواند انتظارات دانش‌آموزان و خانواده‌ها را در ارتباط با آمادگی بیشتر برای کنکور برآورده کند، بلکه با ایجاد شرایط رقابتی ناسالم در آزمون‌های آزمایشی و کلاس‌های بدون اثربخشی لازم، در بسیاری از اوقات دانش‌آموزان را به سمت غیرکارشناسی در زمانبندی و برنامه‌ریزی مطالعات کنکوری و حتی انتخاب رشته اشتباه و نامتناسب با استعدادهای دانش‌آموزان هدایت می‌کنند.

بسیاری از خانواده ها با پرداخت هزینه های فراوان به موسسات آموزشی کنکور از قبیل هزینه کتاب‌های آموزشی، کلاس‌های آنلاین و حضوری، مشاوره و بسیاری هزینه های دیگر با از دست دادن منابع مالی، بهره لازم را در این مسیر نمی‌برند.

 منابع درآمدی دیگر برای این موسسات هزینه ۵۰ میلیونی مدارس غیرانتفاعی و پیش دانشگاهی و یا هزینه ۲۰ میلیون تومانی پانسیون‌هایی است که در آنجا اقامت داشته باشند و البته این درآمدها در قالب درآمدها و گردش مالی محاسبه نشده است.

رابطه معکوس بین کاهش حجم کتاب های درسی و افزایش حجم و تعداد کتاب های کمک درسی موسسات کنکوری یکی از نکاتی است که در واقع در راستای افزایش فعالیت و منابع درآمدی موسسات کنکور اتفاق می افتد از سوی دیگر کتاب‌های درسی هر سال تغییر می‌کند و این منجر به تغییر کتاب‌های کمک درسی خواهد شد در نتیجه همگان هر ساله مجبور به خرید این کتاب‌ها می‌شوند و در نهایت نتیجه‌ تلاش‌ها و درس خواندن‌های جوانان کشور تبدیل به آرزوهایی دست نیافتنی و در عین حال پیش پا افتاده خواهد شد.

وجود بیش از ۱۴ میلیون دانش آموز در کشور در سطوح مختلف شرایطی را برای فعالیت مافیای کنکور و ایجاد منابع مالی فراوان برای آنها ایجاد کرده و آنها نیز حداکثر سوء استفاده را از زمینه بوجود آمده دارند.

موضوع تکراری حذف کنکور

موضوع حذف کنکور در محافل مختلف دولتی و دیگر نهادهای مرتبط در طول دو دهه اخیر بارها مورد تجزیه و تحلیل و بررسی قرار گرفته است و در سال ۱۳۸۶ طرح نحوه پذیرش دانشجو در دانشگاه و مراکز آموزش عالی در مجلس تصویب  شد و قرار بود بر اساس این قانون نقش کنکور در پذیرش دانشجو کم و تا سال ۱۳۹۰ به صورت کامل حذف شود که پس از گذشت یک دهه هنوز اتفاقی نیفتاده است و در این ارتباط عده‌ای نبود زیر ساخت و عدالت آموزشی را بهانه می‌کنند و عده‌ای به گردش مالی بالای صنعت کنکور و اصطلاحاتی مانند مافیای کنکور در این زمینه اشاره می‌کنند.

درآمد سازمان سنجش از برگزاری آزمون سالانه حداقل ۱۰۰ میلیارد تومان است و این رقم درآمدی برای جلوگیری از حذف کنکور به هیچ عنوان کافی نیست.

پرداخت مالیات موسسات کنکور

در مسیر مبارزه با این مافیا، پس از سال ها بحث و پیشنهاد درباره شفاف شدن گردش مالی مربوط به کنکور و موسسات آموزشی مربوط به آن، مجلس یازدهم در اقدامی، نورافکن خود را به تاریکخانه این مافیا گرفته و تصویب کرده است که موسسات آموزشی کنکور در سال ۱۴۰۰ باید مالیات پرداخت کنند که این اقدام یکی از معدود برنامه‌های کارساز در رقابت با این موسسات است.

بر همین اساس نمایندگان در بودجه سال ۱۴۰۰ موضوع معافیت مالیاتی فعالیت‌های هنری و انتشارات کمک درسی تا سقف ۲۰۰ میلیون تومان را مصوب کردند، این قدم خوبی است چون تاکنون از این گردش مالی عظیم یک ریال مالیات گرفته نشده است. در حالی که هر مغازه‌داری باید سالانه مالیات پرداخت کند اما چند ده هزار میلیارد تومان گردش مالی هیچ مالیاتی پرداخت نمی‌کنند.

مجتبی رضاخواه نایب رئیس کمیسیون تلفیق بودجه سال ۱۴۰۰ در توضیح این مصوبه گفت: چندین سال برای حذف کنکور تلاش شد اما یکی از دلایلی که این اتفاق نیفتاد، گردش مالی بسیار در این زمینه است. ما باید از این موسسات که فعالیت مالی کلانی دارند، مالیات بگیریم اما علی رغم اینکه این موضوع در ۱۰ سال گذشته در سطح کلان حاکمیت مطرح بوده، مجوزی هم برای موسسات فعال در این زمینه صادر نشده است.

این نماینده مردم در مجلس یازدهم افزود: ما در جریان بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۰ به این مسئله ورود پیدا کردیم لذا  هر موسسه‌ تا سقف ۲۰۰ میلیون تومان درآمد از پرداخت معافیت معاف است ولی با درآمد بالاتر باید مالیات بپردازد. در این سالها پیگیر حذف کنکور بودند اما فعالیت مالی در این زمینه‌ها رصد نشده است.

با توجه به شرایط موجود در حوزه آموزش و مسائل پیرامون کنکور، حذف پدیده نسبتاً سالمند کنکور و به بدنبال آن کاهش فعالیت و یا حذف موسسات آموزشی ناکارآمد بی تردید عزم تمامی دستگاه های ذیربط، نهادهای دولتی، مجلس در حوزه قانونگذاری و حتی توجه قضائیه در راستای برخورد با خاطیان را می طلبد.

زمان آن رسیده است که با استناد به زیان فراوان فعالیت ناکارآمد بسیاری از این موسسات در حوزه آموزش در طی دهه های گذشته و به طور خاص پس از سالهای ۷۹ و ۸۰ با افزایش داوطلبان کنکور و شرایط رقابتی در این آزمون، تدابیری لازم الاجرا در ارتباط با محدود کردن و چارچوب قرار دادن برای فعالیت موسسات کنکور و موسسات آموزشی اندیشیده شود تا شاید نسل های آینده با سد کنکور و همچنین موسسات آموزشی مختلف روبرو نباشند.

احسان احمدی، روزنامه نگار