به گزارش آتیه‌آنلاین، گفته می‌شود سرانه مصرف شیر در دنیا حدود ۱۱۶ میلوگرم و در ایران حدود ۷۸ کیلوگرم است به عبارت دیگر به استناد این آمار میانگین مصرف شیر در کشور حداقل ۳۵ کیلوگرم کمتر از سرانه جهانی است که با توجه به اهمیت مصرف شیر در سلامت این مسئله موضوعی مهم تلقی می‌شود.
مطابق هدفگذاری وزارت بهداشت؛ میزان مصرف لبنیات در کشور از سال ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۵ باید حداقل به میزان ۲۵ درصد افزایش یابد اما در این میان با توجه به جراحی اقتصادی و حذف یارانه شیر، قیمت آن برای مصرف‌کننده نهایی بالاتر رفته و به نظر می‌رسد همین امر در کاهش مصرف شیر نقش داشته است تا جایی که برخی حتی تاکید دارند سرانه مصرف شیر در کشور به سال‌های دهه ۷۰ بازگشته است.
برخی اظهارات صورت گرفته در این زمینه بر این نکته تاکید دارد که در خوش‌بینانه‌ترین حالت سرانه مصرف شیر در خانوار ایرانی سالانه حدود ۷۰ کیلوگرم برای هر فرد است. این در حالی است که در سند چشم‌انداز قرار بود سرانه مصرف لبنیات در ایران به استاندارد جهانی یعنی قریب به ۱۶۰ کیلوگرم در سال برسد. هدفی که در میانه دهه ۸۰ تا حدود ۹۵ کیلوگرم در سال رسیده بود.
در این میان باتوجه به اهمیت شیر در سلامت جامعه در کشورهای مختلف برنامه‌ریزی‌های متعددی در زمینه بالا بردن میزان استفاده از این ماده غذایی صورت می‌گیرد و به ویژه در دوران کودکی سیاست‌گذاران تلاش می‌کنند با اجرای طرح‌هایی مانند توزیع شیر در مدارس این مسئله را تا حدی مدیریت کنند اما فراتر از این طرح‌ها در برنامه‌های توسعه‌ای نیز به این مهم توجه شده است تا جایی که در برنامه ششم توسعه مصوبه‌ای با عنوان " اخذ عوارض از انواع چربی‌های وارداتی دارای اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع(ترانس) بیش از حدمجاز و نوشابه های گازدار مصرفی و صرف منابع حاصل از آنها جهت افزایش سرانه شیر" گنجانده شده بود.
مشکلات قیمت‌گذاری دستوری شیر
در زمان تدوین برنامه هفتم توسعه نیز بسیاری از فعالان صنعت و سلامت بطور همزمان بر لزوم توجه به این ماده مهم غذایی تاکید کرده و از لزوم دیده شدن یارانه شیر برای مدارس و دهک‌های پائین اجتماع گفتند. تیر ماه سال جاری نیز دومین همایش لبنیات و صنایع وابسته برگزار شد و در قالب آن فعالان این عرصه به بیان معضلات موجود بر سر راه این صنعت پرداختند.
محمود نجفی عرب، رئیس اتاق بازرگانی تهران در این همایش به مشکلات موجود بر سر راه فعالان صنایع لبنی اشاره کرده و با بیان اینکه سود پنج درصدی توان ادامه کار را از فعالان این عرصه می‌گیرد، قیمت‌گذاری دستوری را هم مشکلی مضاعف دانست و گفت: «دولت به بهانههایی مثلا تخصیص ارز ترجیحی یا یک یارانه بسیار جزیی برای بخش اندکی از یک صنعت، قیمت‌های دستوری برای آن تعیین می‌کند که به هیچ وجه رویه منطقی و درستی نیست و اگر اجازه دهند بازار با عرضه و تقاضا خودش را تنظیم می‌کند و از طرفی رقابت ایجاد شده و کیفیت محصولات نیز بالاتر میرود و حتی ممکن است قیمت پایین هم بیاید؛ چراکه تحقیقات و بررسی‌های علمی نشان داده که موضوع قیمت‌گذاری دستوری نتیجه مثبتی ندارد و لازم است که در این سیاست‌ها تجدید نظر شود.»
وی در عین حال تاکید کرد که در ایران تقریبا تمام حلقه‌های زنجیره تولید وجود دارد و از وجود دام‌های با ژنتیک خوب و تولید شیر بالا تا صنایع لبنی و تولید بخش زیادی از علوفه و خوراک دام، پتانسیل‌های متعددی وجود دارد که باید از این ظرفیت‌ها استفاده کرد.
تولید دو درصد شیر کشور در زیرمجموعه‌های شستا
در این میان حدود ۲ درصد شیر کشور در شرکت‌های زیرمجموعه شرکت سرمایه‌گذاری تامین(شستا) صورت می‌گیرد و شرکت‌های دامپروری زیرمجموعه شستا با داشتن ۳۰ هزار راس گاو شیرده و تولید سالانه ۲۰۰ هزار تن شیر در کشور را بر عهده دارند.
این در حالیست که در هدفگذاری‌های صورت گرفته چنین دیده شده که برای چشم‌انداز پنج ساله، برنامه تولید سالانه شیر در این مجموعه به ۵٠٠ هزار تن شیر خام رسیده و در گام بعدی تا تولید یک میلیون تن شیر دنبال شود.حال با توجه به سرانه پائین مصرف شیر در کشور این سئوال ایجاد می‌شود که تولیدکنندگان شیر چگونه در این شرایط فعالیت می‌کنند؟
اکنون سرانه تولید شیر در کشور ۱۰ میلیون تن است اما در برنامه هفتم توسعه دیده شده که شده تولید شیر از ۱۰ میلیون تن به ۱۷ میلیون تن برسد.در این میان زمانی که سرانه مصرف این ماده پائین می‌آید شرکت‌های تولیدکننده اقدام به تکمیل زنجیره تولید کرده و موادی با ارزش افزوده بالاتر تولید می‌کنند.
در چنین شرایطی تولید فرآورده‌های دارای ارزش افزوده مضاعف در دستور کار قرار گرفته و شیر تولیدی در کارخانه‌های صنایع تبدیلی به اشکال مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. بر این اساس از تولید شیرخشک نوزاد و شیرخشک صنعتی گرفته تا انواع لبنیات یا حتی برخی مکمل‌های دارویی یا داروهایی مانند استامینوفن نیز بخشی از شیر تولیدی کشور را مورد استفاده قرار خواهند داد.
صادرات نیز دیگر راهکاری است که در این شرایط به کار گرفته می‌شود هرچند که با تکمیل زنجیره تولید و صادرات محصولات وابسته به شیر به جای شیر خام می‌توان ارزش افزوده مضاعفی ایجاد کرد.
امیرمحمد شریفی، معاون برنامه‌ریزی، توسعه و نظارت هلدینگ صنایع عمومی تامین، صادرات شیر را از جمله راهکارهایی می‌داند که در شرایط کاهش سرانه مصرف می‌تواند به کمک تولیدکنندگان بیاید.به گفته وی شرکت‌های دامپروری زیرمجموعه این هلدینگ در سال گذشته حدود ۲.۰۰۰ تن تولید محصولات غذایی داشتند که از میان آن حدود ۵۰۰ تن صادر شد که این صادرات شامل مواردی چون خامه، شیرخشک و پودر آب پنیر بوده است.
وی همچنین از برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته برای تولید شیرخشک صنعتی در سال جاری اشاره کرده و از برنامه‌ریزی برای تولید و صادرات ۳.۵۰۰ تن خبر داد و درآمد حاصل از صادرات این بخش در سال ۱۴۰۱ را حدود ۴۰۰ میلیارد تومان دانست.
سوریه، افغانستان، پاکستان و عراق به عنوان بخشی از بازارهای صادرات شیر ایران هستند و به تازگی مذاکراتی با آذربایجان و ارمنستان نیز صورت گرفته تا شاهد صادرات به این کشورها باشیم.
نزدیک شدن حاشیه سود دامپروری‌ها به شرکت‌های پتروشیمی
سال گذشته کشور با نوعی جراحی اقتصادی مواجه شد و در این قالب اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی به گروه‌های کالایی مختلف متوقف شده و براین اساس مبلغ یارانه‌ای که به خانوار تعلق می‌گرفت افزایش یافت تا بدین‌ترتیب این رقم به جای تولیدکننده به مصرف‌کننده تعلق گیرد تا بتواند از طریق آن افزایش قیمت برخی کالاهای اساسی از جمله شیر را پوشش دهد. موضوعی که باعث شد سرانه مصرف این ماده غذایی با کاهش مواجه شود؛ موضوعی که می‌توانست چالشی جدی برای شرکت‌های دامپروری و تولیدکنندگان کشور تبدیل شود اما با استفاده از صنایع تکمیلی و تبدیلی در این مدت تولیدکنندگان تلاش کردند مسیر خود را همچنان ادامه دهند. در این میان نکته جالب اینکه با وجود شرایط سختی که پیش روی این صنعت قرار گرفته و تامین نهاده‌های دامی را نیز با دشواری‌های متعدد همراه ساخت همچنان می‌توان گفت این عرصه دارای پتانسیل‌های قابل توجهی است. حامد شاهپوری، معاون مالی و سرمایه انسانی هلدینگ صنایع عمومی تامین حتی قدرت دامپروری‌ها را با شرکت‌های پتروشیمی قیاس کرده و تاکید می‌کند: سال گذشته در برخی از شرکت‌های دامپروری زیرمجموعه خود با حاشیه سود ۲۴ درصدی توانستیم هزینه ها را تامین کنیم و حال در شرایطی که شرکت‌های پتروشیمی حاشیه سودی معادل ۲۵ درصد ثبت کرده‌اند حاشیه سود در شرکت‌های دامپروری ما نیز به ۲۴ درصد رسیده است.
لزوم حرکت به سمت مگاپروژه‌ها
اما در نهایت با وجود تمام شرایط حاکم بر این صنعت برخی بر این باورند که صنایع شیر ایران باید به سمت طراحی و سرمایه‌گذاری در مگاپروژه‌ها حرکت کند.
نعمت الله ترکی، مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری با تاکید بر این باور، صنایع شیر را از جمله صنایع سلامت محور و پیشران در بین صنایع غذایی برشمرده که امروز به اولویت نخست در دنیا تبدیل شده است.
وی در این باره معتقد است: افزایش تولید در این بخش منجر به مهار تورم شده و درحالی که در دهه‌های گذشته توان نظامی کشورها باعث قدرتمندی آنها می‌شد، در سال‌های اخیر توان اقتصادی و رشد اقتصادی بالاست که حرف اول را می‌زند.
ترکی ادامه داد: هرچه سرمایه‌گذاری در طرح‌های توسعه صورت گیرد و این حوزه گسترش یافته و محصولات متنوعی تولید شود، ارزشمند و مطلوب است، چراکه بازار کشش این محصولات را دارد. باید مطالعه، شناسایی و هدفگذاری کنیم و با طراحی چند مگاپروژه از ظرفیت نیروی انسانی جوان و توانمند و منابع خدادادی موجود به شکل شایسته استفاده کنیم.
نظر شما