انتفاع چندسویه مزایای اجرای موافقتنامه‌های بین‌المللی، جامعه بیمه‌شدگان تأمین‌اجتماعی در کشورمان و افراد بیمه‌پرداز حوزه تأمین‌اجتماعی کشورهای طرف قرارداد را شامل می‌شود. تشریح چگونگی جزییات اقدامات حوزه موافقتنامه‌های بین‌المللی را در گفت‌وگو با «مهدی شکوری» مدیرکل امور بیمه‌شدگان سازمان تأمین‌اجتماعی جویا شده‌ایم. شکوری در این گفت‌وگو مهمترین اقدامات در راستای تحقق موافقتنامه‌های بین‌المللی با تأمین‌اجتماعی دیگر کشورها، هدفگذاری و برنامه‌ریزی آتی این حوزه، منافع چندوجهی این مجموعه اقدامات برای بیمه‌شدگان، برنامه‌های انعقاد موافقتنامه‌های مختلف با کشورهای دیگر و تعهدات طرفین را عنوان کرده است.
اجرای موافقتنامه سازمان تأمین‌اجتماعی با دیگر کشورهای بر اساس چه اهدافی سیاستگذاری و انجام می‌شود؟
یکی از سازوکارهای بین‌المللی حمایت از کارگران مهاجر، انعقاد موافقتنامه‌های تأمین‌اجتماعی دو یا چندجانبه بین کشورهاست. بر همین اساس و در راستای تبصره ماده (۵) قانون تأمین‌اجتماعی، سازمان تأمین‌اجتماعی نیز با هدف حمایت از بیمه‌شدگان و اتباع ایرانی بیمه‌پرداز در سیستم تأمین‌اجتماعی دیگر کشورها، مبادرت به انعقاد موافقتنامه‌های این حوزه می‌کند. مهمترین کارکرد این قبیل موافقتنامه‌ها، شناسایی و حمایت از حقوق تأمین‌اجتماعی اتباع طرفین است. به این ترتیب اشخاصی که در کشور خود یا کشور خارجی برای مدت معینی اشتغال به‌کار دارند و به صندوق‌های تأمین‌اجتماعی مزبور، حق‌بیمه پرداخته میکنند، در صورت مهاجرت به طرف دیگر و وجود موافقتنامه فی‌مابین، سوابق بیمه تأمین‌اجتماعی ذی‌نفعان در هر دو کشور برای بهره‌مندی از مزایا و تعهدات مندرج در قانون به رسمیت شناخته می‌شود. با توجه به تأثیر این موافقتنامه‌ها بر حقوق تأمین‌اجتماعی کارگران مهاجر و اعضای خانواده آنان به عنوان گروه‌های آسیبپذیر، بسیاری از نهادهای بین‌المللی فعال در زمینه حقوق بشر، نظیر کمیته حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی سازمان ملل متحد، بر ترویج انعقاد این موافقتنامه‌های بین‌المللی تأکید کرده‌اند. در جمهوری اسلامی ایران حسب اجرای ماده (۵) قانون تأمین‌اجتماعی برای آن‌دسته از اتباع خارجی شاغل در کشور، در صورت موافقتنامه‌های دو یا چندجانبه تأمین‌اجتماعی بین دولت آنان و ایران، موضوعات پیش‌بینی شده تأمین‌اجتماعی مطابق مفاد موافقتنامه عمل خواهد شد.
امضای این موافقتنامه‌ها چه منافعی برای سازمان تأمین‌اجتماعی و بیمه‌شدگان به دنبال دارد؟
موافقتنامه‌های تأمین‌اجتماعی موجب شناسایی حقوق تأمین‌اجتماعی اتباع دو کشور می‌شود که ترویج اشتغال قانونی و رسمی کارگران مهاجر و متعاقب آن اصلاح قوانین مربوطه را به‌دنبال دارد. بسیاری از کارگران مهاجر غیرمجاز ترغیب به اشتغال رسمی و قانونی کرده و از این حیث افراد مبادرت به دریافت مجوزهای لازم به منظور بهره‌مندی از مزایای موافقتنامه فی‌مابین خواهند کرد. استفاده از ظرفیت‌های موجود اتباع خارجی مجاز در گسترش پوشش بیمه‌ای، نقش بسزایی در تقویت منابع جامعه هدفِ در دسترس برای سازمان دارد. موافقتنامه‌های دو یا چندجانبه تأمین‌اجتماعی عمدتاً اهدافی مانند رفع پوشش تأمین‌اجتماعی مضاعف برای بیمه‌شدگان، حذف مالیات‌های مضاعف و تجمیع سوابق تأمین‌اجتماعی طرفین موافقتنامه در راستای بهره‌مندی از مزایای مربوطه را دنبال میکنند. این موافقتنامه‌ها تسهیل امور، پیشگیری از خطرات و هزینه‌های سفر برای مشمولان، ایجاد شرایط آسان برای تعمیم پوشش بیمه‌ای و ارائه تعهدات را موجب می‌شوند. همه افراد مشمول دو نظام تأمین‌اجتماعی از پوشش بیمه‌ای تحت نظام یکی از کشورها معاف و ضمن ایجاد امنیت اجتماعی و ضمانت رفاه و آسایش‌خاطر افراد جامعه، امکان پوشش خدمات بیمه‌ای، درمانی و امنیت شغلی برای اتباع دو طرف فراهم می‌شود.
تاکنون با چه کشورهایی موافقتنامه امضا شده است؟ آیا برنامه‌های برای توسعه این فعالیت‌ها در سازمان وجود دارد؟
سازمان تأمین‌اجتماعی کشورمان تاکنون دو موافقتنامه در قالب موافقتنامه تأمین‌اجتماعی بین جمهوری اسلامی ایران و کره‌جنوبی و دیگری موافقتنامه تأمین‌اجتماعی بین کشورمان و جمهوری ترکیه را منعقد کرده است. در همین راستا و به منظور توسعه موافقتنامه‌های دو یا چندجانبه با سایر کشورها، تفاهم همکاری یا پیشنهاد زمینه همکاری‌های مشترک با کشورهایی نظیر کره‌جنوبی (با مفاد جدید)، روسیه، امارات متحده عربی، افغانستان، قرقیزستان، لبنان و زیمبابوه با توجه به نشست‌های اخیر دولت، ارائه شده و در مواردی مورد پیگیری قرار دارد.
محورهای اصلی این موافقتنامه سازمان تأمین‌اجتماعی با کشور ترکیه چه برنامهها و اولویتهایی را شامل می‌شود؟ در این راستا چه تعهداتی توسط طرفین در نظر گرفته شده است؟
سند همکاری تأمین‌اجتماعی جمهوری اسلامی ایران و ترکیه اولین سندی است که بعد از انقلاب اسلامی در این زمینه با یک کشور خارجی منعقد شده است. محور اصلی این موافقتنامه، تجمیع و لحاظ کردن سوابق بیمه‌ای ذی‌نفعان نزد طرفین در احراز شرایط جهت بهره‌مندی از مزایا و تعهدات حوزه مستمری بازنشستگی، ازکارافتادگی و بازماندگان، کمک هزینه کفن‌ودفن (مراسم ترحیم)، مزایای درمانی، غرامت بارداری و بیماری و بیماریهای حرفهای است.
چه خدماتی در راستای این موافقتنامه‌ها به بیمه‌شدگان ارائه می‌شود؟
خدمات و تعهدات موضوع موافقتنامه‌ها شامل تعهدات بلندمدتی همچون مستمری بازنشستگی، ازکارافتادگی و بازماندگان و برخی تعهدات کوتاه‌مدت در جریان موافقتنامه‌های مذکور، در صورت احراز شرایط جهت بهره‌مندی از این مزایا به افراد مشمول پرداخت می‌شود. به این معنا که برای مثال فرد دارای سابقه بیمه‌پردازی در سازمان تأمین‌اجتماعی ایران و در تأمین‌اجتماعی کشور ترکیه، می‌تواند مطابق با موافقتنامه منعقده طبق شرایط و فرایند تعریف شده قانونی، درخواست برخورداری از تعهدات و مزایا را ارائه کند. در این صورت جهت احراز بهره‌مندی از مزایا، سوابق ایجاد شده در دو کشور تجمیع و پرداخت و ارائه آن متناسب با سوابق موجود در هر کشور صورت می‌گیرد. در صورت اقامت در کشور ثالث به غیر از ایران و ترکیه، متقاضیان میتوانند درخواستهای خود را به هر یک از سازمانهای تأمین‌اجتماعی طرفین ارائه کنند. سازمانی که فرد در آن آخرین‌بار بیمه‌پرداز بوده، باید عهده‌دار مسئولیت رسیدگی جهت رسیدگی به تقاضا باشد. در ارتباط با کمک هزینه نقدی ایام بیماری و بارداری، تجمیع سوابق ذکر شده تنها در صورتی انجام می‌شود که شخص مزبور در سرزمین یکی از کشورهای ایران و ترکیه بیمه‌شده باشد. فرد طبق قوانین آن، درخواست را ثبت کرده و در آن، فعالیت منجر به کسب درآمد را انجام میدهد.
نظر شما