به گزارش آتیه آنلاین، علی‌رغم اهمیت و تأثیر مستقیم آلودگی هوای پایتخت بر سلامتی شهروندان، پیگیری و حل این مشکل اما به موضوعی کهنه بدل شده است. سال‌هاست که این معضل زیست‌محیطی که با سلامتی افراد رابطه‌ای مستقیم دارد، گلوی پایتخت‌نشینان و به‌ویژه گروه‌های حساس و بیمارهای قلبی و ریوی را می‌فشارد.
آلودگی و وارونگی هوا
با شروع فصل سرد، شدت آلودگی بیشتر شده و خود را بیش از ماه‌های دیگر سال، نشان می‌دهد و البته تنها به ایران اختصاص ندارد و بسیاری از کلان‌شهرهای دنیا نیز با این مشکل روبه‌رو هستند.
اصطلاح پدیده «اینورژن» یا وارونگی دما را شاید بارها از زبان کارشناسان کنترل کیفیت هوا شنیده باشید. به گفته کارشناسان: «وارونگی دما زمانی رخ می‌دهد که لایه‌ای از هوای گرم بالای هوای سرد مجاورت کره زمین قرار می‌گیرد. در چنین شرایطی پایداری هوا ایجاد می‌شود و به‌جای آنکه با افزایش ارتفاع، کاهش دما داشته باشیم تا چند صد متر از سطح زمین با افزایش ارتفاع، افزایش دما خواهیم داشت. همین وارونگی دما نقش اساسی در آلودگی هوا دارد، چراکه سبب پایداری جو و درنتیجه پایداری در برابر حرکت عمودی آلاینده‌ها می‌شود. از سوی دیگر انرژی باد را میرا کرده و درنتیجه مانع پراکنش عمودی و افقی آلاینده‌ها می‌شود. وقتی در چنین وضعیتی منابع آلاینده هوا مانند خودروها و کارخانه‌ها، به‌طور دائم آلاینده‌های خود را در داخل لایه سطحی تزریق کنند، غلظت آلاینده‌ها به‌شدت افزایش می‌یابد و آلودگی هوا زمانی به شدیدترین حد خود می‌رسد که پدیده وارونگی، با ارتفاع کم و برای مدت طولانی‌تر در هوای شهر باقی بماند و البته این، منجر به تهدید سلامتی انسان‌ها می‌شود.»
ردپای برخی آلاینده‌های ممنوعه در آسمان شهر
۲۷ آذرماه سال گذشته، هیئت دولت در نشستی که در آن به بررسی وضعیت آلودگی هوای پایتخت پرداخته شد، تصمیم گرفت، نظارت خود را بر اجرای قانون هوای پاک بیشتر کند. در این نشست همچنین مقرر شد از ورود خودروهای آلاینده به‌ویژه خودروهای اسقاطی به محدوده کلان‌شهرها جلوگیری شود، نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی با سرعت بیشتری صورت گیرد و نسبت به گازسوز کردن هرچه سریع‌تر خودروهای حمل‌ونقل عمومی با همکاری وزارتخانه‌های نفت و صنعت، معدن و تجارت اقدام لازم انجام گیرد. بررسی دوباره و تصمیم‌گیری درباره طرح نوسازی ناوگان تاکسیرانی، استفاده نکردن صنایع بزرگ حاشیه کلان‌شهرها از مازوت در زمان وارونگی هوا، فعالیت نداشتن صنایع آلاینده در فصل وارونگی هوا، انجام هماهنگی‌های لازم توسط وزارت کشور با شهرداری‌های کلان‌شهرها و پلیس راهور در اسرع وقت برای جلوگیری از ورود خودروهای آلاینده به داخل شهر و استانداردسازی موتورهای خودروها مطابق قانون، از دیگر تصمیم‌های دولت در این نشست برای کاهش آلودگی هوای کلان‌شهرها بود.
حالا این روزها ردپای برخی آلاینده‌های ممنوعه در آلودگی هوای پایتخت دیده شده است. آلودگی شدید هوای پایتخت طی چند روز گذشته و نیز پایش آلودگی‌ها توسط شرکت کنترل و کیفیت هوای تهران از افزایش غلظت دی‌اکسید گوگرد خبر می‌دهد که به گفته کارشناسان ارتباطی مستقیم با افزایش مصرف مازوت دارد.
هرچند رییس اداره حفاظت از محیط زیست شهرستان ری می‌گوید که مخازن مازوت کارخانه سیمان تهران از سال گذشته پلمب شده است اما گمانه‌زنی‌هایی نیز در ارتباط وجود دارد که ردپای استفاده از مازوت را در برخی کارخانه‌ها بزرگ در حاشیه پایتخت نشان می‌دهد.
کاربرد مازوت یا نفت کوره
نفت کوره برای گرمایش خانه و مراکز تجارتی و صنعتی به‌کاربرده می‌شود و سوخت کامیون‌ها، کشتی‌ها و بعضی از خودروها است، اما بسیار آلوده‌کننده و گران‌تر از سوخت گاز طبیعی است و اغلب به‌عنوان سوخت پشتیبان برای اوج‌گیری نیروگاه‌ها در مواردی که گاز طبیعی موجود نیست استفاده می‌شود یا به‌عنوان سوخت رایج ژنراتورهای تولید الکتریسیته کوچک مورداستفاده قرار می‌گیرد؛ یک سوخت کم کیفیت سنگین و ارزان که به دلایل مختلف مثل گرمایش در نیروگاه‌ها سوزانده می‌شود و می‌تواند سهم زیادی در آلودگی هوای شهرها داشته باشد. به‌طوری‌که بر اساس آخرین سیاهه انتشار نیروگاه‌ها سهم ۱۲.۱ درصدی در آلودگی هوای پایتخت در فصول سرد دارند. در واقع در فصول سرد و هنگامی که مصرف برق در داخل شهرها افزایش پیدا می‌کند، نیروگاه‌هایی که به آن‌ها برق نمی‌رسد برای گرما این سوخت را می‌سوزانند و نتیجه آن کاهش کیفیت هوا می‌شود.
تشکیل جلسه کمیته اضطرار آلودگی هوا در استانداری تهران
بر اساس این گزارش چهارشنبه هفته گذشته نیز استانداری تهران در جلسه کمیته اضطرار آلودگی هوا، از پلیس راهور خواست تا با خودروها و موتورسیکلت‌های دودزا برخورد کرده و حتی طبق قانون نسبت به توقف تردد آن‌ها اقدام کند. در این جلسه همچنین به فزایندگی سوخت مازوت در آلودگی هوا هم اشاره شد و شرکت گاز نیز مکلف گردید تأمین سوخت گاز را در رابطه با مصرف کارخانه‌ها سیمان و همچنین کارخانه‌ها اطراف تهران همانند سیمان ری در دستور کار قرار دهد.
در حالیکه همۀ نهادهای پاسخگو دست‌به‌دست هم داده تا این معضل بزرگ پایتخت را در این روزهای سرد حل کنند و باوجود منع تردد شبانه و محدودیت‌های حرکت خودروها در اغلب مناطقِ دارای طرح ترافیکِ پایتخت، بازهم جای سوال دارد که چرا طی یک ماه آخر پاییز و به ویژه چند روز گذشته با تشدید آلودگی هوا مواجه بودیم.
شاید همین مساله گمانه‌زنی‌ها را در ارتباط با مصرف نفت کوره یا همان مازوت تشدید کرده است.
ابهامات درباره سوزانده شدن یک سوخت پُر سولفور
زهرا نژادبهرام، عضو شورای شهر، چندی پیش درهمین رابطه بود گفته بود که به دلیل تکمیل ظرفیت پالایشگاه‌ها از به خاطر تحریم‌ها مازوت در شهرها سوزانده می‌شود و این پرسش را مطرح کرده بود که «با چه تدبیری به‌جای ساخت و ایجاد انبارهای جدید برای نگهداری مازوت، از ریه‌های شهروندان به‌عنوان انبار مازوت استفاده می‌شود؟»
از سوی دیگر حسین شهیدزاده، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا، در این رابطه به خبرآنلاین می‌گوید: «من در جلسه‌ای در استانداری هم این موضوع را مطرح کردم، از اواخر تابستان و اوایل پاییز در روزهایی در جنوب شهر تهران میزان آلاینده دی‌اکسید گوگرد در تهران بالا می‌رفت. من در تاریخ ۱۳ مهرماه این موضوع را گفته بودم، منبع این گاز هم طبیعی نیست که بگوییم از فاضلاب یا محل دفن زباله تولید شده است. این گاز از سوخت و احتراق ایجاد می‌شود. ما مثل پزشکی هستیم که از علائم می‌گوییم دلیلش چه بوده است، ما متوجه می‌شویم که احتمالا یک اتفاقی جایی رخ داده است که میزان آلاینده‌ای در شهر افزایش پیدا کرده است. به‌طورکلی منبع دی‌اکسید گوگرد حتما احتراقی است، این احتراق هم حتما یا در کارخانه‌ها رخ می‌دهد یا داخل خودروها؛ اما چون داخل تهران گازوییل یورو چهار تولید می‌شود و خودروها از آن استفاده می‌کنند، منشاء این گاز باید خارج از تهران باشد. پس افزایش این گاز در قسمت جنوب تهران نشان می‌دهد که آن اطراف یک سوخت پر سولفور سوزانده می‌شود.»
در این میان، آنچه باید همواره در اولویت تصمیم گیران کشور قرار گیرد، سلامتی افراد و حق تنفس در هوای پاک است. شاید لازم باشد نظارت بیشتری بر فعالیت کارخانه‌ها و نیروگاه‌ها و سوخت‌های مورداستفاده آن‌ها صورت بگیرد. گسترش آلودگی هوا در پایتخت و کلان‌شهرها و حتی برخی شهرستان‌ها، نشان می‌دهد که معضل هوای آلوده نیاز به عزمی جدی‌تر از گذشته دارد. چراکه با اجرای تمام تصمیمات، آلودگی هوا نسبت به سال گذشته افزایش داشته است و این، نکته قابل تأملی است.
سودابه زیارتی
نظر شما