به گزارش آتیه آنلاین، «مشارکت وقتی بالا می‌رود، خروجی صندوق از دست ما خارج می‌شود. اگر ما مشارکت را معمولی نگه داریم و تنها متدینین و حزب‌اللهی‌ها که معمولا با گوشه چشم اشاره کنیم به چه کسی رای بدهند، مشارکت داشته باشند؛ ما هم دموکراسی را داریم که واقعا دموکراسی است و تقلبی در آن نیست و هم اینکه صندوق مدیریت می‌شود و کشور دست کسی می‌افتد که فکر می‌کنیم بهتر می‌تواند کشور را اداره کند. مشارکت اگر بالا برود از صندوق چیزی درمی‌آید که ما نمی‌خواهیم؛ پس باید تلاش کنیم مشارکت پایین باشد. مشارکت که پایین باشد ما برنده هستیم.» اینها صحبت هایی است که حمید رسایی به نقل از مرحوم هاشمی رفسنجانی در مورد مشارکت در انتخابات انجام داد و تاکید کرد خود مرحوم هاشمی رفسنجانی طرفدار مشارکت پایین در انتخابات بوده است.

آیت الله موسوی خوئینی ها هم در مصاحبه ای گفته بود که مرحوم هاشمی معتقد بود انتخابات با مشارکت پایین مطمئن تر است: «این روزها یک تعبیری به‌کار می‌برند برای این کار به‌اسم «مهندسی انتخابات». آقای هاشمی آن زمان را در نظر بگیرید با آن روابط و امکانات و قدرت نه آقای هاشمی سال‌های آخر را. آقای هاشمی آن زمان می‌توانست انتخابات را جوری مهندسی کند که آن نتیجه‌ای که می‌خواهد گرفته شود البته ممکن هم هست که آن نتیجه گرفته نشود یعنی تضمینی نبود ولی او دنبالش می‌رفت، مثلاً فرض کنید همان سال ۷۶، اگر رهبری هم نظرشان این بود، می‌گفتند «من می‌خواهم که آقای ناطق رئیس‌جمهور بشود» و شاید هم مایل بودند انتخاب شود اما با رعایت همه معیارهای انتخاباتی، به‌طوری که همه مردم باور کنند واقعاً انتخابات جدی است بنابراین پای صندوق رای بیایند. اما آقای هاشمی نظرش متفاوت بود، می‌گفت «ما همه سازوکارها را جوری طراحی کنیم که این آقا رأی بیاورد حالا به‌جای بیست میلیون، ۱۵ میلیون بیایند پای صندوق رای»

مشارکت بالا به نفع همه است

البته جستجوی ما برای رسیدن به این پاسخ که آیا مرحوم هاشمی (حداقل در دوره خاصی از زندگی سیاسی) طرفدار این موضوع بوده یا خیر نتیجه ای نداشت. ولی با توجه به اینکه اصلاح طلبان در دوره اصلاحات، معتقد به چنین مشی از طرف آیت الله هاشمی بودند می توان فهمید این نقل قول ها (در صورت صحت) برای دوران پیش از دوم خرداد و ریاست جمهوری آقای هاشمی بوده است.

آیا با نگاهی به انواع انتخابات در ایران می توان به یک نتیجه کلی رسید؟ آن هم اینکه هر زمان مشارکت پایین بوده محافظه کاران به پیروزی رسیده و هر زمان مشارکت بالا بوده اصلاح طلبان انتخابات را برده اند؟

حمیدرضا ترقی، عضو حزب مؤتلفه در تحلیل اینکه چطور مشارکت پایین منجر به پیروزی اصولگرایان می‌شود هم مشابه همین نقل ‌قول رسایی را تکرار کرده و گفته بود: «به ‌هر حال قشر مذهبی جامعه براساس تکلیف در انتخابات شرکت می‌کنند نه براساس یک فضای تبلیغاتی یا مثلا سازگاری کاندیداها با ذائقه آنها. در نتیجه اینها براساس تکلیف حضور پیدا می‌کنند اما قشری اصلاح‌طلب یا قشر خاکستری هستند که براساس شرایط خاص به صحنه انتخابات می‌آیند. اینها به ‌طور طبیعی از حق قانونی خودشان یا می‌گذرند یا اینکه حق قانونی خودشان را به بقیه شرکت‌کنندگان می‌سپارند...». 

البته لزوما همه رای دهندگان به محافظه کاران "مذهبی" نیستند. ولی ممکن است تکلیف محورانه وارد بحث انتخابات شوند. برخی اصول‌گرایان عملکرد دولت و مجلس دهم را به‌خصوص در حوزه اقتصادی عامل افت مشارکت در انتخابات مجلس یازدهم می‌دانند و سهم پررنگی در این زمینه برای شورای نگهبان و موضوع رد صلاحیت‌ها قائل نمی‌شوند و در سوی مقابل، اصلاح‌طلبان اگرچه انتقادها به دولت و فراکسیون امید در مجلس دهم را نادیده نمی‌گیرند و منکر آن نمی‌شوند، سهم عمده را به عملکرد شورای نگهبان می‌دهند که امکان رقابتی‌شدن انتخابات را فراهم نکرد.

ناصر ایمانی فعال سیاسی اصول‌گرا درباره اهمیت میزان مشارکت مردم در انتخابات به روزنامه اعتماد گفته بود: «اینکه بگوییم میزان مشارکت بسیار مهم است، لزوما به‌معنای تعداد رای در یک انتخابات نیست. معمولا در همه کشورها دو سال یک بار انتخابات برگزار می‌شود و به همین دلیل اگر روند مشارکت نگران کننده باشد، باید حساسیت لازم را درباره مشارکت پایین نشان داد و دنبال دلیل بی‌رغبتی مردم به حضور در پای صندوق رای گشت.»

محمدحسین قدیری‌ابیانه، فعال سیاسی اصول‌گرا، نیز در گفت‌وگو با ایرنا درباره میزان مشارکت در انتخابات گفت: «نظر رهبری بر حضور فراوان مردم در انتخابات مختلف است. نظام، زمینه را برای مشارکت بیشتر مردم فراهم کرده است و اگر مشارکت زیاد باشد، تهدیدات خارجی را خنثی می‌کند. اما در همه کشورهای دنیا ملاک مشروعیت، درصد شرکت‌کنندگان نیست؛ بلکه ملاک درصد رایی است که فرد منتخب بین شرکت‌کنندگان به دست آورده است. می‌بینید که گاهی ۲۵‌درصد مردم در انتخابات پارلمان اروپا شرکت نمی‌کنند؛ داوطلبانه هم شرکت نمی‌کنند؛ چراکه برای رأی‌دادن مجبور نیستند.

اصولگرایان طرفدار مشارکت بالا نیستند

در سوی دیگر اصلاح طلبان معتقدند اگر مشارکت بالا باشد اصولگرایان شانسی برای پیروزی نخواهند داشت. مثلا مصطفی کواکبیان اخیرا گفته بود: «اصولگرایان خودشان را بکشند ۱۵ درصد آرای مردم را دارند» ۲۰ تا ۳۰ درصد آرا حالت بینابین [خاکستری] دارد اما با ورود نامزد اصلاح‌طلبان، نرخ مشارکت به بالای ۵۰ درصد می‌رسد و شانسی برای موفقیت اصولگرایان وجود نخواهد داشت. اصولگرایان دوست ندارند که مشارکت حداکثری در انتخابات پیش روی شکل گیرد حتی اگر حاکمیت ضرر کند برای آنها مهم نیست.» برخی از دوستان اصولگرا حاضرند «به‌خاطر یک دستمال قیصریه را آتش بزنند» نباید منافع زودگذر حزبی را بر منافع ملی ترجیح دهیم.» 

محمدرضا خباز، فعال اصلاح طلب هم در همین زمینه گفته: «این تحلیل را نمیتوان به همه اصولگرایان نسبت داد اما اتاق تخریب و جنگ اصولگرایان به دنبال حداقل مشارکت است. من در گذشته این تحلیل را داشتم تا هنگامی که در سمنان استاندار بودم، فردی به بهانه مشارکت در سالگرد یک روستایی سخنرانی کرد و گفت منافقین جدید به دنبال انتخابات حداکثری هستند. با این سخن نشان داد که جز ۴ نفر تندروی کشور می باشد. من فکر کردم که او بی عقلی کرده و سخنی غیر منطقی را بر زبان آورده است؛ تا آن یکی از نمایندگان مجلس هشتم و جز گروه های تندرو نیز در مصاحبه ای بیان کرد که مشارکت حداکثری شود، رای نخواهد آورد. بنابراین تلاش می کنند تا انتخابات حداقلی شود.»

با نگاهی به انتخابات مجلس در دوره های گذشته درمی یابیم که بیشترین مشارکت در مجلس پنجم و سپس ششم صورت گرفته که به ترتیب ۷۱ درصد و ۶۹ درصد مشارکت وجود داشته است. این اعداد نشان میدهد با توجه به متغیر بودن زمین بازی در انتخابات مجلس امکان پیروزی هر جناحی در آن وجود دارد. کما اینکه در مجلس دهم مشارکت حدود ۶۴ درصد بود و اصولگرایان اکثریت مجلس را در اختیار داشتند. در مورد ریاست جمهوری اعداد کمی متفاوت است. البته محمود احمدی نژاد در سال ۸۴ با مشارکت پایین و در سال ۸۸ با مشارکت بالا توانست رای بیاورد. اما به طور کلی با توجه به دسته بندی های جامعه، می توان باور داشت که حضور اکثریت طیف خاکستری شانس نامزد تحول خواه در انتخابات ریاست جمهوری را بالا خواهد برد.