سید حسن موسوی چلک در گفت‌وگو با «آتیه آنلاین» بر اهمیت شناسایی و درک این تروما توسط خدمت رسانان تاکید کرد و افزود: امدادگران از جمله کادر درمان به موازی تلاش در راستای کاهش و مقابله با اثرات این پاندمی، باید نسبت به درک و تشخیص علایم پروسه ترومای ثانویه نیز حساس باشند و استراتژی‌هایی را برای کمک به مقابله با ترومای ثانویه یاد بگیرند.

موسوی چلک با اشاره به اینکه ترومای ثانویه، تغییری تدریجی است، افزود: ترومای ثانویه به دلیل اهمیت دادن به دیگرانی که آسیب دیده‌اند و فرد خود را موظف یا مسوول کمک کردن به آنها می‌داند، رخ می‌دهد و با گذشت زمان این فرایند می‌تواند به تغییراتی در سلامت روانی، جسمی و معنوی افراد منجر شود.

وی یادآور شد: ترومای ثانویه علایمی تقریباً مشابه اختلال استرس پس از ضایعه روانی دارد؛ با این تفاوت که مستقیماً توسط خدمات رسان تجربه نمی‌شود بلکه به علت قرار گرفتن در معرض داستان یا تجربه قربانی به وجود می‌آید.

موسوی چلک موانع بر سر راه تحقق تعهد افراد را در کمک به افراد نیازمند در بروز خطر ترومای ثانویه بسیار موثر دانست و در تبیین «خستگی ناشی از شفقت» گفت: مواجه مکرر کارکنان خدمات اجتماعی و درمانی با شرایط دردناک و رنج آور مراجعه کنندگان باعث نوعی خستگی شفقت می‌شود که می‌تواند علاوه بر آسیب‌های روانی، پیامدهای نامطلوبی مانند افت کیفیت در مراقبت از مراجعه کنندگان را به همراه داشته باشد.

وی اضافه کرد: سندروم «خستگی ناشی از شفقت» در موقعیت‌هایی که فرد در مقابل جایگاه خود بیش ‌از اندازه حس همدردی و مسوولیت نشان می‌دهد بروز می‌کند.

موسوی چلک بی‌علاقگی، افزایش میزان اضطراب، تغییر در الگوی خواب و مشکل در تمرکز را برخی از نشانه‌های خستگی ناشی از شفقت عنوان کرد و افزود: اگر این علایم با مشکلات فیزیکی مانند سردرد، معده درد و …، متوقف کردن یا کاهش فعالیت‌های خوشایند، مراقبت نکردن از خود، کاهش مقاومت در برابرمشکلات موجود و احساس برانگیختگی و پرخاشگری همراه شود، فرد باید ضمن مراجعه سریع به مراکز مشاوره، مراقبت و مداخله‌های مددکاری را باید در اولویت قرار دهد.

رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران بر «خودمراقبتی و مهربانی» به عنوان اصول مهم در ایجاد و حفظ سلامت خود، خانواده و جامعه تاکید کرد و افزود: باید بدانیم که سلامت، پلی است که بر این دو ستون استوار شده و استحکام این ستون‌ها برای برقراری پل سلامت ضروری است؛ در حقیقت این اصول، نخستین تجلیات انرژی زندگی هستند که در کنار هم سلامت را پایه‌ریزی می‌کنند و زمینه‌ساز جریان آزاد انواع دیگر انرژی می‌شوند؛ بنابراین اگر هریک از آنها (خودمراقبتی و مهربانی) تضعیف یا تخریب شود، سلامتِ زندگیِ سالم و سازگارانه به خطر می‌افتد اما اگر هر دو مستحکم باشند، پیمودن مسیر آسان می‌شود.

وی «خودآگاهی» را اولین گام برای برنامه ریزی در مسیر «خودمراقبتی» عنوان کرد و گفت: برای خودمراقبتی باید دلایل روشنی در مورد آنچه که هستیم و می‌خواهیم باشیم مورد نظر قرار دهیم تا در امتداد آن با توانمندسازی آگاهانه و فعالانه، خواسته‌های خویش را تبدیل به واقعیت کنیم؛ همه ما از نقاط ضعف و قوت خود آگاه هستیم و این آگاهی، به ما قدرتی می‌دهد که با آن می‌توانیم با ایجاد تغییراتی اثرگذار، زندگی خود را متحول کنیم.

گفت‌وگو از: مهین داوری، روزنامه‌نگار