به‌گزارش آتیه آنلاین به نقل از روزنامه همشهری، براساس آمارها حدود ۸۰۰هزار نفر از کارگران در شهرک‌های صنعتی مشغول به‌کار هستند که احداث مسکن در محدوده این شهرک‌ها می‌تواند در کنار حل معضل مسکن آنها، از طریق کاهش هزینه حمل‌ونقل، به معیشت آنها نیز کمک کند. ساخت مسکن در نواحی صنعتی یکی از سیاست‌های مؤثر در حل مشکل مسکن کارگران و کمک به کاهش هزینه‌های معیشت آنهاست. این سیاست در جریان نهضت ملی مسکن نیز در دستور کار قرار گرفت و تحت عنوان «صنعت ‌شهرها» توسط کارگروه مشترک وزارت راه و شهرسازی و وزارت صنعت، معدن و تجارت پیگیری می‌شود.

مسکن کارگری و تکالیف دولت و کارفرمایان
مسکن یکی از نیازهای اولیه زندگی است. براساس اصل ۳۱ قانون اساسی، داشتن مسکن متناسب با نیاز، حق هر فرد و خانواده ایرانی است و دولت موظف است با رعایت اولویت برای آنها که نیازمندترند به‌خصوص روستانشینان و کارگران زمینه اجرای این اصل را فراهم کند. علاوه بر این، طبق ماده۱۴۹ قانون کار نیز کارفرمایان مکلف هستند با تعاونی‌های مسکن و درصورت عدم‌وجود این تعاونی‌ها مستقیما با کارگران فاقد مسکن جهت تامین‌ خانه‌های شخصی مناسب همکاری کنند. همچنین کارفرمایان کارگاه‌های بزرگ مکلف به احداث خانه‌های سازمانی در جوار کارگاه و یا محل مناسب دیگر هستند. براساس تبصره یک این ماده از قانون کار، دولت موظف است با استفاده از تسهیلات بانکی و امکانات وزارت راه و شهرسازی، شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های ذیربط همکاری لازم را در این امر داشته باشد. به گزارش همشهری، خانه‌دار کردن خانوارهای ایرانی با اولویت اقشار کم‌درآمد و کارگران که در نهضت ملی مسکن نیز بر آن تمرکز شده است، عمل به همین تکالیف قانونی محسوب می‌شود که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده است.

نقشه راه احداث صنعت‌شهرها
از زمان اجرای طرح اقدام ملی مسکن در دولت دوازدهم و به‌خصوص بعد از تصویب قانون جهش تولید مسکن و آغاز نهضت ملی مسکن، برنامه‌ریزی برای احداث بخشی از واحدهای مسکونی مدنظر دولت در مناطق صنعتی با عنوان مسکن کارگری در دستور کار قرار گرفت و در همین راستا تفاهمنامه‌هایی نیز میان دستگاه‌های مختلف و وزارت راه و شهرسازی به امضا رسید. به‌عنوان نمونه، اتاق تعاون ایران تفاهمنامه‌ای در برنامه اقدام ملی مسکن با وزارت راه و شهرسازی امضا کرد که در آن احداث ۱۰۰هزار واحد مسکونی در جوار شهرک‌های صنعتی با مشارکت تعاونی‌های مسکن پیش‌بینی شده بود و درواقع ساخت منازل کارگری در جوار شهرک‌های صنعتی باهدف تأمین مسکن ارزان‌قیمت برای کارگران و حل مشکل تردد آنها را دنبال می‌کرد. پیش‌ازاین تفاهمنامه، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز در دی‌ماه سال۱۳۹۸ تفاهمنامه مشترکی با وزارت راه و شهرسازی برای ساخت ۲۰۰هزار واحد مسکونی برای کارگران، بازنشستگان و مستمری‌بگیران تأمین اجتماعی منعقد کرده بود؛ اما این تفاهمنامه‌ها هیچ‌گاه نتوانست آنگونه که انتظار می‌رفت راهگشا باشد. در نهضت ملی مسکن، به‌طور مشخص شهر جدید ایوانکی به‌عنوان یک صنعت شهر برای احداث مسکن موردنیاز کارگران تهرانی فعال در این منطقه درنظر گرفته شد. در شرایط فعلی نیز، طرح احداث صنعت‌شهرها با مشارکت وزارت راه و شهرسازی و وزارت صنعت، معدن و تجارت در دستور کار مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی قرار گرفته؛ اما هنوز نمای روشنی از وضعیت این طرح و میزان توانایی آن در حل مشکل مسکن کارگری در محدوده شهرک‌های صنعتی وجود ندارد.

چالش زیست پذیری صنعت شهرها
فعالان کارگری ساخت مسکن در شهرک‌های صنعتی برای کارگران را برای رفع دغدغه مسکن این قشر راهگشا می‌دانند؛ اما نکته قابل‌توجه این است که این واحدهای مسکونی علاوه بر تأمین زیرساخت‌های موردنیاز، باید از منظر زیست پذیری نیز مطابق با استانداردهای زندگی شهری باشند به‌خصوص که مناطق صنعتی به‌شدت مستعد آلودگی است.
از این منظر، برخی کارشناسان، احداث مسکن کارگری در محدوده شهرهای مادر شهرک‌های صنعتی را توصیه می‌کنند تا هم مانع تفکیک خانوارهای کارگری از بدنه عادی شهرها شود و هم از منظر زیست پذیری و تأمین زیرساخت‌های شهری با مشکل مواجه نباشد.