به گزارش آتیه‌آنلاین، بهره‌برداری اقتصادی از معادن کشور حدود نیم قرن قبل آغاز شده و در سال‌های اخیر و به دلایل گوناگون نقش و اهمیت بخش معدن در اقتصاد کشور افزایش یافته‌ است.

بهره‌برداری صحیح و علمی از ذخایر انبوه و متنوع معدنی کشور مستلزم برنامه‌ریزی‌های دقیق بوده و این هدف جز با در اختیار داشتن آمار و اطلاعات دقیق و به‌هنگام از فعالیت‌های این بخش میسر نمی‌شود.

نگاهی به آمار حوادث معادن در کشور در سال‌های گذشته ما را به این سمت هدایت می‌کند که باید در خصوص ایمنی معادن و زمینه‌سازی در ارتباط با پیشگیری از حوادث معادن در کشور، سیاست‌گذاری‌های کارآمد و برنامه‌ریزی بلندمدت دقیق‌تری داشته باشیم.

اهمیت بهره‌برداری از معادن به عنوان تامین‌کننده مواد اولیه بسیاری از کارخانجات در تولید محصولات نهایی باید مورد توجه خاص مسئولان در برنامه‌ریزی‌های مرتبط با تولید باشد و ضرورت تامین ایمنی معادن با توجه به شرایط خاص معدن و اشتغال در آن برای افرادی که در حال فعالیت در این شغل هستند، اولین نکته و اساسی‌ترین موضوع اشتغال است. بنابراین مادامی که امنیت و ایمنی معادن تامین نشده باشد، طبیعتاً شاهد خروجی بالای آماری حوادث معدن و عواقب بعد از آن خواهیم بود.

آمار حوادث شغلی در کشور و مقایسه آن با میانگین حوادث و آسیب‌های شغلی در جهان و همچنین نگاه به آسیب‌های مختلف در این بخش و ‌ضرورت تمرکز سیاستگذاری‌های شغلی و ایمنی کشور، زمینه ایجاد نگاه خاص نهادهای مرتبط با اشتغال، ایمنی، آموزش و حتی ‌قانونگذاری را مشخص می‌سازد. ‌

هزینه‌های آسیب جسمی‌ و روحی نیروی انسانی دارای مهارت در حوزه‌های مختلف اشتغال و همچنین هزینه‌های بالای درمانی و از ‌دست دادن هزینه فرصت تربیت و مهارت‌آموزی نیروی کار جدید و ضرورت توجه و رسیدگی به افراد آسیب‌دیده در جریان کار، باید ‌تلنگری در مسیر سیاستگذاری‌های درست حوزه‌های قانونگذاری و اجرای کامل قانون و نظارت‌های حوزه ایمنی محیط کار باشد.

‌

آمار حوادث شغلی در سال گذشته

بر اساس داده‌های مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، تعداد آسیب‌های شغلی در سال گذشته ۹ هزار و ۲۹۵ ‌نفر- حادثه است که از این تعداد ۹۷.۱ درصد مربوط به مردان و ۲.۹ درصد مربوط به زنان است که از این تعداد، ۹ هزار و ۲۴ نفر مرد و تنها ‌۲۷۱ نفر زن هستند. ‌

قابل ذکر است که با توجه به این آمار، سقوط کردن و لغزیدن با بیشترین تعداد به میزان ۳ هزار و ۴۵۱ مورد و مسمومیت حاصل از مواد ‌شیمیایی با ۱۷ مورد، کمترین عامل حوادث کار را تشکیل می‌دهند. همچنین سقوط اشیاء با هزار و ۱۳۲ مورد نیز از جمله بیشترین حوادث ‌کار در سال ۹۹ را شامل شده است. ‌

نکته دیگر اینکه در مجموع، بیشترین تعداد حادثه شغلی به تفکیک عامل حادثه در سال ۹۹ به ترتیب مربوط به عامل سقوط کردن و ‌لغزیدن با ۳۶ درصد و سپس گیر کردن داخل یا بین اشیاء و ماشین با ۲۰.۹ درصد بوده است.

افزایش معادن و شاغلان این بخش

بر اساس خروجی آماری سال ۱۳۹۸ مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، تعداد کل معادن در حال بهره‌برداری کشور با افزایش ۵۸ معدن معادل(۱.۲) درصد از ۴.۹۱۶ معدن در سال ۱۳۹۷ به ۴.۹۷۴ معدن در سال ۱۳۹۸ رسیده است.

گفتنی است بر اساس تازه‌ترین آمار اشتغال حوزه معدن، متوسط شاغلان در این بخش با ۷.۳۴۰ نفر(۷.۴) درصد افزایش داشته و از ۹۹.۷۳۴ نفر در سال ۱۳۹۷ به ۱۰۷.۰۷۴ نفر در سال ۱۳۹۸ رسیده و سرانه اشتغال معادن در حال بهره‌برداری از ۲۰.۳ نفر در همین مدت به ۲۱.۵ نفر در سال ۱۳۹۸ رسیده است.

بیشتر شدن حوادث معدن در سال گذشته

از بررسی اطلاعات ثبت شده برای ۴.۹۷۴ معدن در حال بهره‌برداری در سال ۱۳۹۸ مشخص شد که در ۲۷۱ معدن (۵.۵ درصد) و به تعداد ۱.۷۷۰ حادثه شغلی رخ داده است که در مقایسه با سال قبل از آن، تعداد معادن دارای حادثه ۲.۲ درصد کاهش داشته است ولی تعداد حوادث در حدود ۱۴.۵ درصد (۲۲۴ مورد) افزایش را نشان می‌دهد.

۸۸ درصد حوادث در چهار درصد معادن رخ داده است

تحلیل نتایج مربوط به حوادث شغلی برحسب فعالیت اقتصادی معادن طی سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد که در حدود ۸۸.۳ درصد حوادث شغلی (۱۵۶۲ مورد حادثه) تنها در ۳.۸ درصد معادن در حال بهره‌برداری (۱۹۲ معدن) رخ داده که در زمینه‌های استخراج زغال سنگ خشک، استخراج سنگ آهن، استخراج سنگ آهک، استخراج سنگ مس و استخراج سنگ تزئینی فعالیت دارند.

علل اصلی حوادث معدنی

شایان ذکر است که عمده‌ترین علل مستقیم حوادث شغلی در سال ۱۳۹۸ به ترتیب مربوط به تصادم یا تصادف با اجسام در حال حرکت(۳۳درصد)، تماس با اجسام برنده، تیز؛ زبر، نوک تیز، دارای برجستگی یا ناهموار(۲۰درصد)، برخورد عمودی یا افقی با اجسام در حال سکون(۱۸درصد) و گیر کردن، له شدن بین یا درون اجسام(۱۵درصد) است که در مجموع حدود ۸۶ درصد موارد حواث و آسیب‌های شغلی را شامل می‌شود.

بیشترین انواع آسیب‌های معدنی

براساس نتایج سالهای ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ می‌توان گفت که «آسیب دیدگی سطحی و زخم باز»، «شکستگی»، «رگ به رگ شدن ودر رفتگی» و «سوختگی» بیشترین نوع صدمه وارده به شاغلان معادن در حال بهره‌برداری را تشکیل می‌دهند که در سال ۱۳۹۸، سوختگی با ۳۹.۵ درصد و شکستگی با ۲۹.۳ درصد بیشترین موارد را شامل می‌شوند.

افزایش فوتی‌های حوادث معدنی

بر اساس خروجی آماری حوادث حوزه معدن، نرخ بروز حادثه شغلی منجر به فوت در معادن در حال بهره‌برداری کشور در سال ۱۳۹۸، ۴.۳(در ده هزار نفر) است و از تعداد ۱.۷۷۵ نفر آسیب دیده شغلی معادن، تعداد ۴۶ نفر فوت کرده‌اند که نسبت به سال ۱۳۹۷(۳۶ نفر فوت شده) حدود ۲۷.۸ درصد افزایش داشته است.

شایان ذکر است که استان‌های کرمان و سمنان به ترتیب با ۷ و ۶ نفر بیشترین آمار فوت حوادث معدن در سال ۱۳۹۸ را به خود اختصاص داده‌اند و این در حالی است که معادن با فعالیت استخراج زغال سنگ خشک با ۱۸ نفر، استخراج سنگ آهک با ۸ نفر و معادن استخراج سنگ تزئینی با ۷ نفر بیشترین حادثه منجر به فوت را داشته‌اند.

قتل عمد در کارگاه‌های غیر ایمن

اکبر شوکت، رئیس انجمن صنفی کارگران ساختمانی کشور پیش از این در گفتگو با اتیه آنلاین در خصوص ایمنی کارگاه ها با بیان این نکته که اگر در کارگاهی مسائل ایمنی رعایت نشده باشد و حوادث کار ناشی از عدم رعایت موارد ‌ایمنی را در آنجا شاهد باشیم، به طور حتم حادثه منجر به فوت باید قتل عمد محسوب شود که البته از لحاظ قانونی در حال حاضر ‌اینگونه نیست، تصریح کرد: کارفرما در شرایط عدم رعایت مسائل ایمنی و وقوع حوادث به صورت منطقی باید کاملاً مقصر شناخته شود.

وی همچنین اظهار داشت: با توجه به اینکه آمارهای بالای حوادث کار در دهه‌های گذشته همواره در کشور وجود داشته و نگاه بلندمدت و ‌سیاست‌های اثربخش در این حوزه را شاهد نبوده‌ایم، می‌توان گفت که در این مورد نیازمند حمایت دولت، مجلس و کارفرمایان از جان کارگران ‌هستیم. ‌

جنبه‌های مختلف آسیب‌های شغلی

شوکت با اشاره به جنبه‌های مختلف حوادث شغلی، بیان کرد: باید به این موضوع توجه داشت که آسیب‌ها و حوادث شغلی صرفاً با ارائه خدمات درمانی و بیمه‌ای قابل ‌جبران نیست و در بسیاری از موارد مشکلات عدیده‌ای را از جنبه‌های مالی، روحی و روانی و حتی آسیب‌های اجتماعی برای خانواده‌های این افراد موجب خواهد شد. حال اگر افراد آسیب‌دیده تحت پوشش بیمه هم نباشند، در بدترین شرایط قرار خواهند گرفت و اینجا ‌است که موضوع اهمیت بیمه تأمین‌اجتماعی برای کارگران در محیط‌های کار قابل تأمل است.

وی افزود: در بسیاری از موارد خانواده افراد فوت‌شده‌ای که تحت پوشش بیمه‌ای قرار ندارند، پس از فوت سرپرست با مشکلات ‌بسیاری از جمله آسیب‌های فراوان اجتماعی روبه‌رو می‌شوند. ‌

میانگین بالای حوادث کار در ایران

رئیس انجمن صنفی کارگران ساختمانی کشور در بخش دیگری از این گفت‌وگو بیان کرد: اینکه میانگین جهانی حوادث ناشی از کار در بخش ‌ساختمان ۱۷ درصد است، به این معنا است که به صورت میانگین ۱۷ درصد حوادث کار کشورها در حوزه کارگران ساختمانی است و در ‌کشور ما این آمار بسیار بیشتر است.

انجام کارهای زیربنایی

شوکت در ارتباط با امور زیربنایی حوزه حوادث شغلی گفت: یکی از کارهای زیربنایی که در زمینه حوادث شغلی در سازمان ‌تأمین‌اجتماعی در زمان تصدی مرحوم دکتر نوربخش (مدیرعامل فقید سازمان تأمین‌اجتماعی) در مراحل ایجاد زمینه انجام قرار داشت، ‌انعقاد تفاهمنامه‌ای در ارتباط با حوادث شغلی با کشور آلمان بود که بسیار مورد استقبال انجمن‌های کارگری قرار گرفت. ایجاد زمینه برای کارهای زیربنایی در این حوزه است که می‌تواند منجر به کاهش آمار حوادث کار در بخش‌های ‌مختلف شود. ‌

وی اضافه کرد: در سفر به کشور آلمان که به همین منظور انجام شده بود، مشخص شد که بیمارستان‌های مختص حوادث شغلی در این ‌کشور مشغول به فعالیت هستند و کارگران آسیب‌دیده به هیچ عنوان نگرانی از بابت حمایت‌های درمانی، بیمه‌ای و مالی ندارند و پس از ‌رفع مشکلات، کارگران آماده ورود مجدد به بازار کار می‌شوند. ‌