به گزارش آتیه آنلاین به نقل از روزنامه ایران، از تقسیم جمعیتی که جویای کار هستند و تمایل به اشتغال دارند (اعم از بیکار و شاغل) به کل جمعیت حاضر در سن کار، نرخ مشارکت اقتصادی به دست می آید. در حقیقت نرخ مشارکت اقتصادی آونگی است که تعیین کننده پویایی بازار کار یا رکود آن است. نرخ مشارکت اقتصادی در حقیقت شاخصی از اندازه نسبی عرضه قابل دسترس کار را برای تولید کالاها و خدمات تهیه می کند. این نرخ نخستین شاخص کلیدی در میان ۲۰ شاخص کلیدی بازار کار است که توسط سازمان جهانی کار ارائه شده است. در واقع نرخ مشارکت اقتصادی شاخص و فاکتور کلیدی در تبیین شکل و ساختار نیروی کار در کشورها و سیاست گذاری و برنامه ریزی برای آینده بازار کار است.

اگر تا همین چند وقت پیش یعنی در سال های دهه ۹۰ بصورت مقطعی نرخ بیکاری کاهش می یافت، اما فضای کسب و کار نامساعد بود، تنها یک دلیل عمده داشت و آن هم این بود که در این مقاطع زمانی، این کاهش مشارکت نیروی انسانی آماده به کار عامل کاهش تعداد بیکاران بود. به عبارتی در این مقاطع زمانی، شاغلان به دلیل نبود امنیت شغلی ناشی از نبود وضعیت مناسب محیط کسب و کار بیکار شده و دیگر رمقی برای یافتن کار مجدد نداشته اند و عملا در گروه جمعیت غیرفعال قرار می گرفتند. از طرفی نیروی آماده به کار نیز وقتی این وضعیت را می دید دیگر امیدی برای پیدا کردن کار نداشته و آنها نیز به جمعیت غیرفعال اضافه می شدند. به همین دلیل بوده که حالا جمعیت غیرفعال کشور روندی افزایشی نشان می دهد.

سال ۱۴۰۱، بازار کشور وضعیت متفاوتی نسبت به سال های قبل از خود تجربه کرد. در این سال روند افزایشی نرخ مشارکت اقتصادی آغاز و نرخ بیکاری کاهشی شد. در این سال بود که پس از مدت ها یا به عبارتی بهتر پس از چندین فصل متوالی، نرخ مشارکت اقتصادی با چرخش ۱۸۰ درجه ای روند رو به رشدی را تجربه کرد. همین موضوع باعث شد تا کارشناسان اقتصادی اذعان کنند که کاهش تعداد بیکاران و رشد اشتغال واقعی است.

بر پایه داده های آماری، در پاییز سال گذشته ۲۴ میلیون و ۷۰ هزار نفر برآورد شد که بر این اساس نرخ اشتغال در اقتصاد ایران ۳۷،۷ درصد اعلام شد و نرخ بیکاری از ۸،۹ درصد در پاییز سال ۱۴۰۰ به ۸،۲ درصد در پاییز ۱۴۰۱ رسید، همچنین در همین بازه زمانی نیز نرخ مشارکت اقتصادی به ۴۱ درصد رسید. آمارها نشان می دهد نرخ مشارکت اقتصادی در چند سال گذشته در ایران روندی نزولی داشته که تا حدی از پویایی نیروی انسانی در کشور کاسته است.

از سال ۸۵ روند نزولی در نرخ مشارکت اقتصادی آغاز شد و تا سال ۹۳ نیز ادامه یافت. به بیان دیگر نرخ مشارکت اقتصادی از ۴۱ درصد در سال ۸۴ به حدود ۳۷ درصد در سال ۹۳ رسید. عکس نکته ای که در سطور بالا گفته شد در این بازه زمانی صدق می کند، در سال های دولت نهم و دهم به علت رشدهای نه چندان جالب اقتصادی و بدبینی به فضای اقتصاد، نرخ مشارکت اقتصادی کاهش یافته است.

از سال ۹۴ بار دیگر روند صعودی در این شاخص آغاز شد و این نرخ در سال ۹۷ به ۴۰،۵ درصد رسید. در سال ۹۸ این نرخ به بالای ۴۴ هم رسید اما این افزایش در نرخ مشارکت اقتصادی به دلیل تغییر سن اشتغال و برخی محاسبات مرکز آمار بوده است. طبق آخرین آمارهای اقتصادی این نرخ با اهمیت در حوزه کلان از ۴۱،۳ درصد در سال ۹۹ کاهش یافته و به کانال ۴۰ درصد وارد شده است.

در شش ماهه اول سال ۱۴۰۰ نرخ مشارکت اقتصادی روند نوسانی را تجربه کرد بطوری که در ابتدای اولین فصل این سال، این نرخ با رشد مواجه شد و به ۴۱،۴ درصد رسید. این در حالی بود که از سوی مرکز آمار نرخ مشارکت اقتصادی در آخرین فصل سال ۱۳۹۹، ۹/۴۰ درصد اعلام شده بود. در هنگامه تغییر دولت و روی کارآمدن دولت سیزدهم نرخ مشارکت اقتصادی با کاهش مواجه شد و به ۴۱،۱ درصد رسید. این نرخ در فصل های بعد نیز با کاهش مواجه شد تا اینکه در بهار ۱۴۰۱ روند کاهشی آن متوقف شد و نرخ آن نسبت به زمستان سال ۱۴۰۰، با ۰،۵ درصد به ۴۰،۹ درصد افزایش یافت. نتایج تازه ترین گزارش حوزه اشتغال در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ نسبت به فصل مشابه در سال گذشته نیز نشان اثرگذاری سیاست های دولت در حوزه اشتغال بوده و تاکیدی بر ضرورت تحقق اهداف این حوزه جهت تسریع در حل چالش بیکاری محسوب می شود.

نشان به آن نشان که در دوره هفت ماهه نخست آغاز به کار دولت ۶۳۴ هزار فرصت شغلی برای کارجویان کشور ایجاد شده و همچنین ایجاد ۳۴۱ هزار و ۶۳۳ فرصت شغلی در مدت عملکرد پنج ماهه دولت از ابتدای فروردین ماه تا پایان مردادماه سال جاری نیز از جمله خروجی عملکردی بازار اشتغال محسوب می شود. کل تعداد شاغلان اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۰، ۲۳ میلیون و ۴۴۷ هزار و ۴۵۲ نفر برآورد شده است، این در حالی است که این رقم در سال ۹۹ حدود ۲۳ میلیون ۲۶۳ هزار نفر به ثبت رسید. به بیان دیگر در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۹۹ بالغ بر ۱۸۰ هزار نفر به جمعیت شاغل خالص اقتصاد ایران افزوده شد.

در تابستان سال ۱۴۰۱، روند نرخ مشارکت اقتصادی دوباره به کانال ۴۱ درصد رسید. البته این رشد در اولین فصل سال گذشته شروع شده بود و نرخ مشارکت در آن موقع ۴۰،۹ درصد اعلام شده بود.

بررسی ها نشان می دهد که نرخ ۴۱ درصدی مشارکت اقتصادی در پاییز سال گذشته نیز تکرار شد و این روند در زمستان نیز ادامه داشته و گفته می شود که نرخ مشارکت اقتصادی در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ از رشد قابل ملاحظه ای برخوردار بوده است.

نشان به آن نشان که صولت مرتضوی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از تحقق یک میلیون شغل وعده داده شده در سال ۱۴۰۱ خبر داد. یکی از دلایل کاهش نرخ رشد مشارکت اقتصادی در ایران به ساختار سنی جوان کشور ارتباط دارد. افراد در گروه های سنی جوان و نوجوان بیشتر در حال تحصیل هستند تا شاغل و جویای کار باشند. با این حال با تمهیدات صورت گرفته از سوی دولت سیزدهم نرخ بیکاری گروه های سنی جوان نیز با کاهش مواجه شده است.

بررسی ها از داده های آماری مرکز آمار نشان می دهد که در فصل پاییز نسبت به سال گذشته نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۳۵ ساله بیش از ۱۲ درصد کاهش یافته و تعداد بیکاران این گروه سنی در پاییز امسال با کاهش بیش از ۲۱۱ هزار نفری، به یک میلیون و ۴۵۸ هزار نفر رسیده است. در پاییز امسال نیز نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله با کاهش حدود ۱۵ درصدی مواجه شده که تعداد آنها را به ۴۷۳ هزارو ۳۱۷ نفر رسانده است.

به هر حال، نرخ مشارکت اقتصادی شاخص اصلی برای برآورد پویایی یا رکود بازار کار است و در صورتی که این نرخ رشد معکوس داشته باشد حتی در صورت رشد اقتصادی نمی توان به کاهش نرخ بیکاری و افزایش اشتغال امیدوار شد. موضوعی که دولت سیزدهم به آن واقف است.