لطفا در مورد دوران یائسگی و مراحل آن توضیحاتی بفرمایید؟

یائسگی, یک مرحله بحرانی و مهمترین مساله دوران میانسالی است زیرا در این دوران زنان دچار مشکلات جسمی و روانی متعددی می‌شوند که باعث کاهش کیفیت زندگی آنان می‌شود. این دوران بر اثر کاهش تدریجی و به حداقل رسیدن میزان هورمون‌های جنسی زنانه (استروژن و پروژسترون) به‌وجود می‌آید و دارای دو مرحله است که عبارت است از مرحله قبل از یائسگی و بعد از یائسگی. در این مراحل زنان از دوره باروری به دوره یائسگی می‌رسند و به علت تغییرات زیادی که در میزان هورمون‌های زنانه‌اشان رخ می‌دهد علایمی مانند گر گرفتگی را تجربه می‌کنند که این مساله بعد از یائسگی شدیدتر می‌شود. مرحله یائسگی تا رسیدن به مرحله تنظیم مجدد بدن با شرایط جدید فیزیولوژیک 2 تا 8 سال زمان نیاز دارد.

یائسگی دارای چه علایم و نشانه‌هایی است؟

مشکلات عمده زنان در این دوران عبارتند از

گرگرفتگی: این حالت یکی از شایع‌ترین علائم مربوط به یائسگی است که با کاهش ترشح استروژن بین 45 تا 55 سالگی آغاز می‌شود. زنانی که دچار گرگرفتگی و تعریق شبانه‌اند از احساس گرمای شدید شکایت دارند که با تعریق و افزایش ضربان قلب و قرمزی پوست صورت، گردن و قسمت فوقانی قفسه صدری همراه می‌شود. البته این علامت می‌تواند چند ثانیه یا چند دقیقه و گاهی چند ساعت طول بکشد و بعد از آن رفع می‌شود. گرگرفتگی گاهی سبب تغییرات ریتم قلبی می‌شود به‌طوری که ممکن است فرد دچار تپش قلب شود. معمولا احساس گرگرفتگی در زمان استرس و در شب‌ها و زمان بی‌خوابی تشدید می‌شود. این در حالیست که این علایم در هوای خنک و با تهویه مطبوع شدت کمتری پیدا می‌کند. گرگرفتگی به خودی‌خود یک علامت طبیعی از یائسگی است اما همراه‌شدن آن با دیگر علائم مثل سردرد یا حالت تهوع طبیعی نیست و باید در مورد آن با متخصص زنان مشورت کرد.

خستگی: زنان یائسه معمولا از خستگی و ضعف جسمانی بعد از انجام کوچک‌ترین کارها گله دارند. دلیل این مساله باز هم به هورمون استروژن بازمی‌گردد. افزایش این هورمون در بدن باعث بروز حس اضطراب و بی‌خوابی می‌شود و توقف ترشح آن در یائسگی عامل ضعف جسمی و کاهش قدرت بدنی است.

تغییرات خلقی اختلال در خواب و کاهش حافظه: در زمان یائسگی زنان دچار تحریک‌پذیری، افزایش اشتها، اضطراب، کاهش میل جنسی و احساس کاهش انرژی می‌شوند . مدت خواب آنها کم شده و دیر به خواب می‌روند و صبح زود از خواب برمی‌خیزند.

ریزش موی شدید: ریزش مو در حد متوسط از علائم طبیعی یائسگی است. در صورتی که ریزش مو شدید باشد، لازم است با متخصص مشورت کنید زیرا گاهی وجود تومورهای فوق‌کلیوی می‌تواند عامل ریزش قابل‌توجه موها باشد.

بی‌حوصلگی و افسردگی: میل به گریستن، بی‌حوصلگی و اضطراب در خانم‌های یائسه دیده می‌شود. هورمون‌های زنانه و به‌ویژه استروژن خلق و خو را تنظیم می‌کنند. بعد از یائسگی در برخی زنان به‌هم‌خوردن تعادل هورمون‌ها باعث تغییرات خلقی می‌شود که گاهی با تپش قلب، عرق کردن، غش، تهوع و درد قفسه سینه همراه است. ضعف حافظه و کاهش توانایی تمرکز هم از دیگر علائم همراه یائسگی است. دلیل این تغییرات، کاهش میزان استروژن است که بر کارکرد سلول‌های عصبی مغزی اثر منفی می‌گذارد. بسیاری از زنان در این دوره بیش از حد احساس خستگی می‌کنند به‌طوریکه از عهده کارهای روزمره برنمی‌آیند و حتی ممکن است دچار افسردگی هم شوند.

عفونت‌های ادراری: در دوران یائسگی ابتلا به عفونت‌های مجاری ادراری شایع است. برخی زنان حتی دچار بی‌اختیاری ادرار می‌شوند که طبیعی است.

لطفا در مورد یائسگی زودرس و علل آن هم توضیحاتی بفرمایید؟

یائسگی زودرس را برخی به معنای قطع ناگهانی دوره عادت ماهانه در زمانی بین دهه دوم تا چهارم زندگی زنان می‌دانند اما اغلب قطع کامل عادت ماهانه در طول 12 ماه پیش از رسیدن به 40 سالگی، یائسگی زودرس گفته می‌شود. وقتی یائسگی زودرس اتفاق می‌افتد، زن دیگر قادر به فرزندآوری نخواهد بود؛ یعنی همزمان با یائسگی زودرس، قدرت باروری زنان هم از بین می‌رود. ژنتیک، عوامل محیطی، آلاینده‌ها، استرس، برخی عمل‌های جراحی (مانند برداشتن رحم و تخمدان)، شیمی‌درمانی و رادیوتراپی می‌توانند در بروز یائسگی زودرس، موثر باشند.

آیا هورمون درمانی برای زنان یائسه توصیه می‌شود؟

در گذشته اعتقاد بر این بود که افزایش میزان استروژن و هورمون‌تراپی پس از یائسگی، باعث محافظت زنان از بیماری قلبی و پوکی استخوان می‌شود و کیفیت زندگی آنها را بالا می‌برد اما بعدها تحقیقات نشان داد هورمون‌درمانی ممکن است در برخی از زنان بیش از آنکه سودمند باشد،‌ خطرناک باشد. در صورت استفاده از هورمون استروژن به تنهایی، خطر مشکلات کبد و کیسه صفرا، بالارفتن فشار خون و احتمال بروز سکته قلبی افزایش می‌یابد.

چه توصیه‌ای برای زنان دارید؟

متاسفانه برخی از زنان به اشتباه یائسگی را برابر با پیری می‌دانند و چون فکر می‌کنند همیشه باید جوان بمانند از اینرو با یائسگی به طور غیر اصولی برخورد می‌کنند. این مساله خود موجب افزایش فشار های روحی روانی می شود و وضعیت را بدتر می‌کند. یائسگی در واقع مرحله‌ای از تکامل زنان است، با پذیرش آن و برخورداری از مراقبت‌های پزشکی مناسب می‌توان عوارض آن را به حداقل رساند .