حساسیت بینی چیست، علائم آن کدام است و چه تفاوتی با سرماخوردگی دارد؟

رینیت آلرژیک بیماری بسیار شایعی در دنیا است که عوارض زیادی به دنبال دارد. وارد شدن ذره بیگانه (انتی ژن) به عکس‌العمل سیستم ایمنی منجر می‌شود که عمدتاً به نفع میزبان است؛ زیرا ایمنی در مقابل آن ایجاد می‌شود، اما بعضی مواقع این برخوردها نامناسب است که باعث بروز آبریزش از بینی، آسم و کهیر می‌شود که آن را حسایت بینی می‌نامند. حساسیت بینی یا رینیت آلرژیک به نوعی از بیماری گفته می‌شود که با علائمی مانند: گرفتگی و آبریزش بینی، خارش، عطسه و از بین رفتن حس بویایی مشخص می‌شود. تمام این علائم در سرماخوردگی یا زکام نیز ممکن است وجود داشته باشد اما سرماخوردگی دوره کوتاهی دارد و معمولاً با کوفتگی عمومی بدن و تب همراه است، در حالی‌که حسایت بینی تا مدتی طولانی تداوم دارد. به حساسیت بینی تب علفی یا تب یونجه هم گفته می‌شود؛ زیرا در قدیم افراد هنگام قدم زدن در علفزارها علائم حساسیت بینی را از خود نشان می‌دادند.

حساسیت بینی به چند دسته تقسیم می‌شود و بیشتر در چه فصولی از سال شایع‌تر است؟

حساسیت بینی به انواع فصلی و دائمی تقسیم می‌شود. گرده گل‌ها در بهار و در تابستان، علف‌های هرز در اواخر تابستان و اوایل پاییز و ذرات کپک معلق در هوا در فصل پاییز شایع‌ترین علت رینیت آلرژیک فصلی است، در حالی که گردوغبار منزل و اجزای حیوانات خانگی شایع‌ترین علت این بیماری دائمی است. در کشور ما رینیت آلرژیک فصلی دو اوج شیوع در اردیبهشت و شهریور ماه دارد. بیماران زمانی که در معرض باد کولر قرار می‌گیرند حساسیت‌شان بدتر می‌شود که این موضوع نشان‌دهنده این است که علاوه بر آنتی‌ژن عوامل محرک مانند تغییر دما و هوای سرد و آلودگی‌ها در تشدید بروز این بیماری مؤثرند. مصرف بعضی از داروها مانند آسپرین در بروز حساسیت بینی نقش مؤثری ایفا می‌کند.

در مورد عوارض این بیماری هم توضیح می‌دهید؟

رینیت آلرژیک بیماری خفیفی است و می‌تواند ناراحتی فوق‌العاده‌ای برای بیمار هنگام خواب و خوراک به وجود آورد. عفونت سینوس و اوتیت میانی ترشحی (التهاب مزمن گوش میانی) از پیامدهای دیگر این بیماری است. حمله آسم در بیماران مبتلا به رینیت آلرژی چهار برابر بیشتر است. در مراحل پیشرفته‌تر بیماری پولیپ بینی نیز ممکن است ایجاد شود.

آیا کودکان نیز مبتلا به این بیماری می‌شوند؟

بله، تقریباً ۳۰ درصد بزرگسالان و ۸۰ درصد کودکان به این بیماری مبتلا می‌شوند. رینیت آلرژیک حتی در نوزادان هم دیده می‌شود. بررسی‌ها نشان داده علل بروز حساسیت در کودکان غذا است که با بالا رفتن سن ذرات استنشاقی معلق در هوا نیز باعث این بیماری در آنان می‌شود. این در حالی است که بروز زودرس این بیماری در دوران طفولیت یکی از خصایص این بیماری است و معمولاً عامل پیش‌زمینه‌ای و وراثتی دارد.

این بیماری درمان خاصی هم دارد؟

درمان دارویی به طور عمده بر تجویز آنتی‌هیستامین‌ها استوار است. معمولاً کورتیکو استروییدها در مواردی که به درمان‌های معمولی و متعارف با آنتی‌هیستامین‌ها و کنترل محیط جواب ندهد به اشکال خوراکی و تزریقی استفاده می‌شود. واکسن‌های آلرژی (ایمونوتراپی) نیز یک گزینه برای کسانی است که درمان‌های دیگر را امتحان کرده‌اند، اما هنوز علائم آلرژی دارند. این واکسن‌ها حاوی مقدار بسیار کمی آلرژنی است که بیمار به آن حساسیت دارد. آن‌ها در یک برنامه منظم به بیمار داده می‌شوند، در نتیجه بدن بیمار به این آلرژن‌ها عادت کرده و دیگر به آن‌ها واکنش افراطی نشان نمی‌دهد. این واکسن به کاهش حساسیت بدن شما به آلرژن کمک می‌کند. با گذشت زمان، علائم آلرژی کمتر می‌شود. واکسن‌های آلرژی تنها زمانی استفاده می‌شوند که ماده‌ای که شما به آن حساسیت دارید شناسایی شده و نمی‌توانید از آن اجتناب کنید. چندین ماه تا چندین سال طول می‌کشد تا درمان پایان یابد و ممکن است شما در طول زندگی خود نیاز به درمان داشته باشید.

مهمترین راه پیشگیری از این بیماری چیست؟

داروهای ضد حساسیت‌ اثرات موفقی دارند اما نمی‌توان همواره از آن‌ها استفاده کرد. کنترل محیط نیز با توجه به مشکلاتی که دارد عملاً مسیر نیست. از این رو حساسیت‌زدایی آخرین راه چاره بیماران آلرژیک است که به این روش ایمنی درمان نسبت به مواد حساسیت‌زا می‌گویند. اصول این روش به این صورت است که ماده حساسیت‌زا را از طریق آزمون‌های پوستی با آزمون‌های برانگیزاننده دیگر پیدا و سپس با مواجهه تدریجی نسبت به مواد سیار رقیق شده حساسیت‌زا، حساسیت مزبور را برطرف می‌کنند. از دیگر راهکارهای پیشگیری از رینیت آلرژی می‌توان به پاکی هوای خانه نیز اشاره کرد. مصرف ویتامین سی و دوری از فست فود و مصرف میوه و سبزیجات ارگانیک نیز از دیگر راهکارهای مؤثر است. بیماران باید به غذایی‌هایی که مصرف می‌کنند دقت کنند و ببینند با مصرف چه غذاهایی بدنشان بیشتر تحریک می‌شود و با حذف این غذاها از حساس‌تر شدن سیستم دفاعی‌شان جلوگیری کنند.