بیماری پارکینسون چیست و چرا به وجود می‌آید؟

پارکینسون یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مغز و اعصاب در سنین بالا است. بر اساس آماری‌های موجود معمولاً یک درصد افراد بالای ۶۰ سال در جوامع مختلف به این بیماری مبتلا می‌شوند. علت ابتلا به این بیماری دقیقاً مشخص نیست اما در عده‌ای از بیماران پیش‌زمینه ژنتیکی وجود دارد که منجر به این بیماری می‌شود. سلوله‌ای تولیدکننده دوپامین در مغز تخریب شوند اما علت ابتلا افراد بالای ۶۰ سال هنوز مشخص نیست. بعضی فاکتورهای محیطی مانند استفاده زیاد از سموم دفع آفات نباتی، مواد صنعتی و آلودگی‌ها می‌تواند در بروز ابتلا به این بیماری نقش داشته باشند. در حال حاضر بررسی‌ها نشان داده شیوع پارکینسون در بیماران دیابتی ۴۲ درصد بیشتر است. در واقع می‌توان گفت دیابت یکی از عوامل مستعدکننده این بیماری است، اما علت مشخصی برای آن هنوز پیدا نشده و کماکان مطالعات در این زمینه ادامه دارد.

این بیماری دارای چه علائمی است؟

این بیماری چندین علامت دارد و در هر بیمار ممکن است شروع بیماری با یکی از علائم همراه باشد. موضوعی که مردم از این بیماری می‌‎شناسند و همیشه نگران آن می‌شوند، لرزش است. این در حالی است که لرزش یکی از علائم پارکینسون است. نکته مهم اینجاست که ما بیماری‌های دیگری هم داریم که لرزش ایجاد می‌کنند، اما بیماری پارکینسون نیست. مثلاً ترمور یا لرزش اساسی که پارکینسون نیست و بیماری نسبتاً خوش‌خیم‌تری است. بسیاری از بیماران که لرزش دارند مبتلا به این بیماری هستند که درمان راحتی نیز دارد. علائم دیگر کندی حرکت، خمیدگی قامت، صورت مات و بدون احساس عاطفی است. معمولاً بیمار دچار کندی حرکت و حرف زدن می‌شود و در شروع حرکت و راه رفتن حالتی خمیده دارد و حرکات دست‌هایشان نیز علائمی است که دیده می‌شود. گاه شروع پارکینسون با درد شانه همراه است و به خاطر کاهش حرکات دست، بیمار دچار شانه یخ‌زده نیز می‌شود. گاهی اوقات نیز تشخیص این بیماری توسط غیر نورولوژیست‌ مشکل است. اما علامت غالب پارکینسون مجموعه‌ای از لرزش‌ها، کندی حرکت و قامت خمیده است.

این بیماری چگونه درمان می‌شود؟

بیماری پارکینسون دارای یک درمان خاص نیست؛ چون ممکن است بیماران به طور همزمان دچار اختلالات دیگری هم بشوند. به عنوان مثال، بیماران پارکینسونی اختلال خواب و مشکلات افسردگی پیدا می‌کنند. همه اینها باید درمان شود. به طور واضح آن چیزی که روی بیماری از نظر شیمیایی اثر می‌گذارد، استفاده از داروهایی است که دوپامین مغز را بالا می‌برد. این داروها با دوز مناسب و ترکیب مناسب برای هر فرد تجویز می‌شود. درمان‌های خوراکی دیگری هم برای درمان این بیماری داریم که تخصصی است و براساس نوع و شدت بیماری تجویز می‌شود، اما در کنار این، موضوعی که بیماران در کشور ما از آن غافل می‌شوند فیزیوتراپی، ورزش‌ و تغذیه مناسب است که به بهبود این بیماری بسیار کمک می‌کند. درمان دیگر پارکینسون تحریک الکتریکی داخل مغز است که به وسیله الکترودی که داخل مغز تعبیه می‌شود، تنظیم می‌شود و حرکات لرزشی بیمار را می‌کاهد. درمان یک انتخاب نیست که بگوییم همه بیماران مکلفند از روش مخصوصی استفاده کنند. برای بعضی از بیماران در شرایط خاص این درمان جواب می‌دهد و برای همه نیز این روش درمان لزومی ندارد. بیمارانی که لرزش شدید داشته باشند این روش درمانی برایشان مؤثر است. بسیاری از بیماران پارکینسونی که بیماری‌شان با دارو کنترل شده تا این مسائل را می‌شنوند به دنبال این روش درمانی می‌گردند که البته در ایران هم موجود است و حداقل حدود ۲۰ سال است که این روش درمانی در کشور ما انجام می‌شود و برای درمان هم مفید است، اما درصد کمی از بیماران این روش درمانی برایشان کاربرد دارد.

آیا داروی بیماران پارکینسون در دسترس است؟

بله؛ داروی این بیماران دارای ترکیباتی است که در کشور موجود است، اما گاهی بعضی از انواع داروها موجود نیست و گاهی هم بعضی از داروها در دسترس بیماران نیست و بعضی از انواع داروهایی خارجی نیز بسیار گرانقیمت است.

چه راه‌هایی برای پیشگیری از این بیماری وجود دارد؟

هنوز راه پیشگیری خاصی برای این بیماری شناخته نشده است. تأکید دانشمندان این است که سموم ارگانو فسفره که در دفع آفات استفاده می‌شود باعث بیماری‌هایی می‌شود که یکی از آن‌ها پارکینسون است. در کشورهای اروپایی و توسعه‌یافته محصولات کشاورزی و دامی را از نظر میزان سموم بررسی می‌کنند. ما متأسفانه در این زمینه مشکل داریم. ما به محصولات سم می‌زنیم و فردا آن را روانه بازار می‌کنیم. نکته مهمی که مردم و باغداران نمی‌دانند این است که مصرف سموم آفات یک زمان مشخص دارند که کارخانه تولیدکننده آن زمان را مشخص کرده است، از این رو تا زمان مناسب نباید محصول مصرف شود. اغلب سمومی که در ایران کاربرد دارند و برای محصولات مصرف می‌شوند باید از زمان سمپاشی تا زمان مصرف دو هفته طول بکشد که متأسفانه این موضوع رعایت نمی‎‌شود. جالب اینجاست این سموم با شتسشو از بین نمی‌روند و دارای عوارض درازمدتی هستند که اثرات بسیار بدی روی بدن انسان برجا می‌گذارند. از این رو مسئولان باید نظارت بیشتری بر مواد غذایی؛ خصوصاً محصولات کشاورزی داشته باشند و کشاورزان نیز از سموم کمتر استفاده کنند و از سمومی هم که مجاز استفاده کردن از آن نیستند استفاده نکنند تا ما بتوانیم از این طریق از بروز بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری کنیم.