در مورد گوش درد و علل و عوامل آن توضیح می‎‌دهید؟

ساختمان گوش از سه قسمت تشکیل شده که عبارتند از گوش خارجی، گوش میانی و گوش داخلی. از این سه قسمت آنچه بیش از سایر نقاط به درد و عفونت مبتلا می‎شود، گوش میانی است. بیش از ۸۰ درصد کودکان در دو سال اول زندگی خود به ویژه در کشورهای در حال توسعه به عفونت گوش میانی مبتلا می‌‎شوند و در یک سوم آنها گوش درد دست‌کم دو یا سه بار تکرار می‌‎شود که از بین آنها ۱۰ درصد منجر به تجمع مایع غلیظ چسب مانندی در گوش به نام «افیوژن» می‌شود. گوش درد در حقیقت یک نوع عفونت مجاری تنفسی است؛ زیرا گوش با بینی و حلق در ارتباط است و ویروس‎ها و میکروب‌هایی که تولید عفونت گوش می‎‌کنند از این راه وارد گوش می‌شوند. لازم به ذکر است عواملی که بچه‌ها را مستعد عفونت گوش می‌کند عبارتند از: سن زیر ۳ سال، عدم مصرف شیر مادر و خوردن شیر با بطری، نگهداری در مهدکودک، باز بودن سق دهان یا لب‎‌شکری‌هایی که عضلات کام نرم آنان در زیر مخاط باز باشد، داشتن نقص ایمنی مادرزادی، داشتن لوزه سوم «آدنوئید» و استنشاق دود سیگار پدر، مادر یا اطرافیان؛ اما علت اصلی ابتلا به عفونت گوش بیشتر در کودکان بدین قرار است:

- در کودکان مجرایی که بینی را به گوش متصل می‌کند و به نام «شیپور اوستاش» معروف است، افقی و کوتاه است؛ بنابراین ورود میکروب به داخل گوش راحت‌تر است، در حالی که در افراد بزرگسال این مجرا طول بیشتری دارد و تقریباً عمودی است.

- ماده مؤثر برای ایمن‌سازی بدن «گاما گلوبین» نام دارد که در سطح خونی کودکان به نسبت بزرگسالان کمتر و از یک کودک به کودک دیگر نیز متفاوت است.

- در بدن برای هر میکروب یک ضدمیکروب که آنتی‌بادی نام دارد، تشکیل می‌شود. شایع‌ترین میکروب مولد گوش درد بچه‌ها «پنو موکوک» نام دارد که آنتی‌بادی آن نزد اطفال کمتر است تا بزرگسالان.

- استخوان پشت گوش «ماستوئید» نام دارد که در بچه‌ها نسبت به بزرگسالان کوچک‌تر است. این استخوان در تهویه هوای داخل گوش و مبارزه با میکروب‌ها نقش مهمی برعهده دارد و از غنی مخاط و عروق خونی است.

- اطفالی که دارای گروه خونی ABO هستند بیش از دیگر کودکان به گوش درد مبتلا می‌شوند. همچنین پسرها نیز بیش از دخترها دچار این بیماری می‌شوند.

- وضعیت بد اقتصادی در پیدایش عفونت گوش بی‌تأثیر نیست.

- گوش درد در بهار و زمستان بیشتر است.

عفونت‌های گوش در کودکان به چند دسته تقسیم می‌شوند؟

عفونت‌های گوش به ۳ دسته تقسیم می‌شوند که عارضه اغلب آنها اختلالات شنوایی و گفتاری است. نوع حاد که اغلب چند روز طول می‌کشد پس از مدتی دوباره تکرار می‌شود. اختلالات شنوایی زودگذر و در حدود ۱۵ تا ۳۰ روز به طول می‌انجامد. عارضه در یکی از دو گوش و یک‌طرفه بوده و عارضه گفتاری به جا نمی‌ماند. نوع دوم گوش درد گاه مزمن می‌شود. در این حالت در گوش میانی مایعی به نام «سروزیته» ترشح می‌شود. عفونت اغلب دوطرفه است و اگر طولانی شود، سنگینی گوش و مشکلات گفتاری در بیمار پدیدار می‌شود .

در نوع سوم یا مزمن که آن هم دوطرفه است، در گوش مایع چسبناکی پیدا می‌شود که در بعضی از مواقع پرده گوش را پاره می‌کند و سوراخی در آن به وجود می‌آورد که اغلب باقی می‌ماند. این دسته از کودکان اگر درمان نشوند، اختلال شنوایی و گفتاری در آنها طولانی خواهد بود. مثلاً کودک صدای رادیو و تلویزیون را بیش از حد بلند می‌کند و به سؤالات جواب نمی‌دهد.

هر سه نوع گوش درد در سه سال اول زندگی که سال‌های زبان باز کردن و فراگیری بچه‌ها است، شایع است. درد نیز به جز در نوع حاد چندان آزاردهنده نیست و به همین دلیل والدین متوجه نمی‌شوند و کودک را به پزشک نمی‌برند.

در مورد روش‌های درمان گوش درد هم توضیح می‌دهید؟

معمولاً در انواع عفونت‌های میکروبی؛ به ویژه در موارد حاد از آنتی‌‎بیوتیک‌ها استفاده می‌شود. گاهی اوقات هم لوزه سوم کوچک بیمار پر از میکروب است و باید عمل جراحی بر روی آنها صورت گیرد. اگر پزشک برداشتن لوزه سوم را توصیه کرد باید والدین رضایت دهند و به تشخیص او شک نکنند؛ زیرا برای از بین بردن آلرژی این کار لازم و ضروری است. تقویت جسمانی کودک از راه واکسیناسیون نیز مفید است. بررسی‌ها نشان داده کودکانی که از نظر عفونت‌های ویروسی مانند آنفلونزا و عفونت‌های میکروبی واکسینه شده‌اند کمتر دچار گوش درد می‌شوند. واکسن «پنوموکوک» هم برای جلوگیری از گوش درد مؤثر است. همچنین واکسن‌های ضد آنفلونزا از شش ماهگی تا سنین دبستان قابل استفاده است و در شروع فصل سرما تزریق می‌شوند. مقدار تزریق نیز در بچه‌های کمتر از دو سال نصف آمپول و بالاتر از دو سال یک آمپول کامل است.