آمار سرطان روده بزرگ در کشور چقدر است و این نوع سرطان در اثر چه عواملی به وجود می‌آید؟

سرطان روده یکی از انواع سرطان‌های شایع در کشور است که در همه گروه‌های سنی دیده می‌شود. شیوع این سرطان در مناطق مختلف دنیا متفاوت است. در آمریکا و استرالیا حداکثر شیوع و در کشورهای اروپایی حد وسط و در صحرای آفریقا کمترین شیوع این سرطان گزارش شده است. این سرطان در آقایان شایع‌تر از خانم‌ها است و ۹۰ درصد بیماران سنی بالاتر از ۵۰ سال دارند. شیوع سرطان روده بزرگ در مقایسه با کشورهای غربی کمتر است اما در سال های اخیر موارد مشاهده شده رو به افزایش است که می‌تواند مربوط به افزایش شیوع این نوع سرطان و یا تشخیص بیشتر آن باشد. آخرین بررسی‌های انجام شده در کشور نشان می‌دهد که سالانه ۱۲ هزار ایرانی بر اثر سرطان روده بزرگ و همچنین سالانه حداقل ۵۰۰۰ مرگ ناشی از سرطان روده بزرگ در ایران رخ می‌دهد. این در حالی است که سرطان روده بزرگ، سرطانی کاملاً قابل پیشگیری و در صورت تشخیص در مراحل اولیه، کاملاً قابل درمان است. این سرطان مانند هر بیماری یا سرطان دیگر در اثر تغییرات ژنتیکی در سلول بسیاری از موجودات زنده به وجود می‌آید اما این واقعیت به معنای صددرصد وراثتی بودن این بیماری نیست. به طور کلی بین ۵ تا ۱۰ درصد تمامی سرطان‌ها از جمله سرطان روده بزرگ می‌تواند ارثی باشد. اما ابتلای یک عضو خانواده به این سرطان دلیل بر وراثتی بودن این سرطان نیست. عواملی وجود دارند که به ایجاد شدت و پیشرفت این بیماری کمک می‌کنند، مانند مصرف دخانیات، عادت به خوردن غذاهای چرب و پرکالری مثل فست‌فودها، چاقی و مصرف کم سبزیجات و میوه‌های تازه احتمال ابتلا به بیماری را زیاد می‌کند. این در حالی است که وجود پولیپ، سابقه بیماری‌های التهابی روده بزرگ مانند کولیت زخمی (که حداقل ۷ سال از ابتلا به آن گذشته باشد) احتمال ایجاد سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهند. همچنین وجود سندرم‌ها نیز فرد را مستعد سرطان روده بزرگ می‌کند.

سرطان روده بزرگ دارای چه علائم و نشانه‌هایی است؟

رشد سرطان روده بزرگ آهسته است، بنابراین می‌تواند برای مدت‌ها بدون علامت بماند. علائم سرطان روده بزرگ عمدتاً در رابطه با حجم توده و تنگی ثانوی به آن و میزان خونریزی از سرطان وابسته است که ارتباط واضحی با محل درگیری دارد. علائم عمومی این بیماری عبارتست از: ضعف و خستگی و تنگی نفس که در این مورد می‌تواند اولین علامت باشد که عمدتاً در اثر خونریزی مخفی از تومور است. اما توجه داشته باشید به ندرت خونریزی از توده این قسمت‌ها آنقدر زیاد است که مدفوع را به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز درآورد. با رشد سرطان، احساس ناراحتی شکمی افزایش یافته و گاهی به صورت توده قابل لمس درمی‌آید. انسداد در اثر توده در طرف راست نادر است. اما در طرف چپ قطر کولون باریکتر است، بنابراین احتمال ایجاد انسداد توسط سرطان وجود دارد که می‌تواند به صورت دردهای شکمی؛ بخصوص پس از غذا ظاهر شود . همچنین تغییر در اجابت مزاج از علائم سرطان روده بزرگ محسوب می‌شود. از علائم دیگر سرطان روده بزرگ مشاهده خون روشن همراه با مدفوع و یا خونریزی از مقعد است که این مورد در سرطان‌های روده بزرگ بیشتر دیده می‌شود. در صورت متاستاز این بیماری به قسمت‌های دیگر بدن، علائم دیگری ظاهر می‌شود. به عنوان مثال متاستاز به کبد که باعث بزرگی کبد، درد و احساس سنگینی در طرف فوقانی و راست شکم خود را نشان می‌دهد و یا دردهای استخوانی ناشی از تهاجم سرطان به استخوان.

در مورد روش‌ درمان این نوع سرطان توضیح می‌دهید؟

درمان اولیه و اصلی جراحی و برداشت ناحیه مبتلا است و هرچه این امر کامل‌تر صورت گیرد بهبود بیمار بیشتر خواهد بود. بنابراین اهمیت این موضوع در تشخیص زودرس بیماری قبل از متاستاز سرطان به سایر قسمت‌ها است که حتی می‌تواند منجر به شناسایی کامل بیماری گردد. درمانه‌ای دیگر شامل شیمی درمانی و پرتو درمانی است که برای مراحل پیشرفته‌تر سرطان و یا در مواردی به منظور جلوگیری از عود تجویز می‌شود. میزان بقا ۵ ساله در سرطان روده بزرگ عمدتا بسته به عمق نفوذ سلول‌های سرطانی دارد، به طوری که سرطان بقای ۵ ساله پس از جراحی موفقیت‌آمیز حدود ۸۵ تا ۹۵ درصد است. امکان عود سرطان هم بسته به پیشرفت سرطان در مرحله تشخیص دارد، به طوری که هرچه سرطان پیشرفته‌تر باشد امکان بروز عوارض نیز بیشتر است. پس از جراحی لازم است بیماران ۶ تا ۱۲ ماه بعد مجدداً کولونوسکوپی شوند و در صورت طبیعی بودن این بررسی برای دو سال متوالی تکرار و بعد از آن هر ۳ سال نیز کولونوسکوپی انجام شود. طی این مدت بررسی خون مخفی در مدفوع هم به طور منظم انجام شود.

چه توصیه‌ای برای بیمارانی دارید که سرطان آنها کنترل شده است؟

رژیم غذایی بیماری که سرطان روده بزرگ داشته و جراحی شده تفاوت محسوسی با فرد طبیعی ندارد. توصیه‌های عمومی شامل رعایت در مصرف نکردن غذاهای پرچرب؛ بخصوص چربی‌های حیوانی و توصیه به مصرف غذاهای دارای فیبر زیاد در مورد این بیماران است.