به گزارش آتیه‌آنلاین، با اعلام عبدالناصر همتی - رئیس کل بانک مرکزی- مبنی بر حل مشکل واردات واکسن، همه منتظر این اتفاق بودند که البته به غیر از گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای هنوز خبری از واردات محموله‌های واکسن کرونا منتشر نشده و مقام مسئولی نیز آن را تأیید نکرده است.
یکی از پرسش‌های مهم افکار عمومی این است که آیا تولید و آزمایش اولیه واکسن کرونای ایرانی آنقدر مطمئن هست که بتوانند روی آن حساب باز کنند؟ این سؤال از روزی در اذهان مردم شکل گرفت که رئیس ستاد اجرایی فرمان امام (ره) تست واکسن کرونا را از خود و دخترش آغاز کرد. اگر نخواهیم بر موج حواشی ایجاد شده برای این واکسن قرار گیریم، باید اذعان کرد اعتماد به تولید داخلی برای همه ما مهم است و در گفت‌وگو با دست‌اندرکاران، آنها حتی واکسن داخلی را مرغوب‌تر و مطمئن‌تر از نمونه خارجی آن دانسته‌اند.
زمان کوتاه تولید واکسن
تزریق انسانی فاز یک مطالعات بالینی واکسن کرونای ستاد اجرایی فرمان امام (ره) از فرزند رئیس این ستاد آغاز شد و بسیاری را به این فکر فرو برد که اطمینان به این واکسن آنقدر بالا بود که تست‌ها از وی آغاز شده است. در این میان، شرکت‌های ایرانی دیگری نیز پای به این عرصه گذاشته‌اند و دکتر مصطفی قانعی - رئیس کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا- در نشست «بررسی وضعیت تولید واکسن کرونا در کشورها و ارائه توانمندی ایران در تولید آن» با بیان اینکه در دنیا از فاز مقدماتی تا تولید انبوه واکسن، بین ۵ تا ۱۰ سال زمان نیاز دارد، اعلام کرد: «ما شاهد بودیم که واکسن کرونا - در تمام جهان- در کمتر از یک سال تولید شد؛ به گونه‌ای که ۱۱ مورد از واکسن تولیدی، تازه در فاز ۳ بالینی قرار دارند.»
وی ادامه داد: «در گزارش یونیسف، ایران جزو کشورهای تولیدکننده واکسن کرونا قرار گرفته و برنامه تولید ۲۵.۵ میلیون دوز واکسن کرونا را در دستور کار دارد. در این میان ۹ شرکت داخلی با تولید داخل امکان تأمین این واکسن را به میزان مذکور دارند.»
خرید و تولید
سعید نمکی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز چهارشنبه هفته گذشته، درباره آخرین وضعیت واردات واکسن کرونا گفت: «نخستین تست انسانی واکسن کرونا در کشور انجام شد. ما در عین حال در زمینه واردات واکسن خارجی نیز همه وقت‌مان را گذاشتیم. وقتی از تزریق واکسن در فاز انسانی مژده می‌دهیم به این معنا نیست که بخواهیم مردم‌مان را منتظر واکسن تولید داخلی نگه داریم. البته من و نزدیکان‌ام زمانی واکسیناسیون را انجام می‌دهیم که تمام مردم ایران و گروه‌های هدف آن را تزریق کرده باشند و ما به نوبت واکسن ملی و تولید داخلی می‌رسیم، اما برای مردم کشورمان در صددیم که حتماً از منابع مطمئن که واکسن کرونای آن تست‌هایش را پاس کرده و آماده تزریق بدون دغدغه برای انسان برای پیشگیری را دارد، تهیه کنیم و در زمان خود، مژده آن را هم به مردم خواهیم داد.»
خرید خارجی
محمود واعظی - رئیس دفتر رئیس‌جمهور - نیز در انتهای هفته قبل، از انعقاد قرارداد خرید بیش از ۲۰ میلیون دوز واکسن خارجی کرونا خبر داد و گفت: «قرارداد خرید ۱۶ میلیون و ۵۰۰ هزار دوز واکسن کوواکس منعقد شده و ما در حال توافق برای خرید حدود ۴ میلیون دوز واکسن از چین هستیم.»
وی افزود: «همان‌طور که اعلام شد برای خرید واکسن از محل‌های مختلفی از جمله سازمان بهداشت جهانی برای کوواکس، چین، هند و روسیه اقدام کرده‌ایم. قرارداد خرید ۱۶ میلیون و ۵۰۰ هزار دوز واکسن کوواکس منعقد شده؛ حدود ۲۰۰ میلیون دلار مربوط به این قرارداد نیز به طور کامل تأمین شده است. این پول نیز پیش از کریسمس آماده شده بود، اما به دلیل تعطیلات کریسمس، به زودی پرداخت خواهد شد و در این خصوص مشکلی وجود نخواهد داشت.»
واعظی اعلام کرد: «با چین در حال توافق برای خرید حدود ۴ میلیون دوز هستیم که خرید این واکسن حدود دو ماه طول می‌کشد. با هند و روسیه نیز صحبت‌هایی انجام داده‌ایم که تعداد آن به میزانی که آنها برای فروش تعیین کرده‌اند، بستگی دارد.»
رئیس دفتر رئیس‌جمهور با بیان اینکه «ما نباید همه تخم‌مرغ‌های خود را داخل سبد ۳-۴ شرکتی که امروز واکسن تولید کرده‌اند، بگذاریم» تأکید کرد: «قطعاً در آینده تولید واکسن در داخل کشور به نتیجه خواهد رسید. ممکن است کشورهای دیگری نیز واکسن تولید کنند. اکنون قیمت واکسن‌های موجود مقداری گران است و ممکن است در آینده با تولید بیشتر، از قیمت واکسن کاسته و واکسن ارزان‌تر شود.»
رفع مشکلات بانکی
در چنین شرایطی به سراغ صاحبنظران و فعالان اقتصادی رفتیم که البته آنها نیز معتقد بودند که دولت باید در کنار حمایت همه‌جانبه از تولید داخل و دادن فرصت به جوانان و پژوهشگران داخلی، به فکر تأمین هر چه سریع‌تر این واکسن از منابع مطمئن خارجی باشد تا بتوان در کنار اجرای دقیق پروتکل‌های بهداشتی مردم را از حیث ابتلاء به این ویروس در وضعیت ایمن‌تری قرار داد. یحیی آل‌اسحاق - رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق- در گفت‌وگو با آتیه‌نو درباره آخرین وضعیت واردات واکسن کرونا و واکسن تولید شده داخلی اظهار کرد: «بزرگترین مشکل واردات واکسن کرونا مسائل مرتبط با نقل و انتقال ارز و مراودات بانکی بود که طبق اظهارات رئیس کل بانک مرکزی این مشکل حل شده و قرار است تا ارز مورد نیاز برای خرید و واردات واکسن کرونا از طریق ارزهایی که ایران در خارج از کشور و نزد کشورهایی مانند کره جنوبی دارد، تأمین شود.»
وی افزود: «در حال حاضر ایران نخستین محموله خود شامل ۱۶ میلیون دوز واکسن را خریداری کرده و ما مشکلی از این بابت نداریم. برای خرید دوزهای بیشتر هم مشکلی نداریم و می‌توان از مسیر پول‌هایی که در عراق هم داریم عمل کنیم.»
واکسن ایرانی را ترجیح می‌دهم
رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق ادامه داد: «البته فارغ از شعار دادن، واقعیت این است واکسن داخلی مطمئن‌تر از نوع خارجی آن بوده و همچنان عده بسیار زیادی در کشورهای مختلف نسبت به واکسن‌های خارجی از جمله فایزر تردید دارند. برخی در آمریکا با تزریق فایزر وارد شوک شده‌اند و پیامدهای بسیاری برای‌شان داشته که می‌توان اخبار آن را در رسانه‌های دنیا رصد کرد.»
آل‌اسحاق در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه اگر بنا به انتخاب باشد، خودش کدام نوع واکسن را برای واکسینه شدن‌اش انتخاب خواهد کرد؟ تأکید کرد: «مسلماً اگر حق انتخاب داشته باشم واکسن ایرانی را انتخاب خواهم کرد؛ چراکه وقتی که رئیس ستاد اجرایی فرمان امام (ره) برای خود و دخترش از همین واکسن ایرانی تزریق کرد و حتی پزشکی که در آنجا حضور داشت، همین واکسن را روی خود امتحان کرد، این به این معنا است که این واکسن از اطمینان بالایی برخوردار است.»
وی گفت: «البته روشی که در این زمینه در پیش گرفته شده نشان می‌دهد دست‌اندرکاران امر اطمینان بیشتری به واکسن داخلی دارند و واکسن‌های خارجی هم بعضاً گفته می‌شود در سال‌های آینده عواقب و پیامدهای خود را نشان خواهد داد. گرچه نمی‌خواهیم کشورهای خارجی و تلاشی که برای تولید واکسن انجام داده‌اند را نقد کنیم اما می‌توان از هر دو طرف باید خرید، واردات و تولید داخلی را مورد توجه قرار داد تا مردم بتوانند به آرامشی در این باب دست پیدا کنند.»
باید به داخلی‌ها فرصت داد
ایرج ندیمی، اقتصاددان و نماینده ادوار ششم، هفتم و نهم مجلس شورای اسلامی که در مناصب اقتصادی مختلفی مانند وزارت، صنعت، معدن و تجارت و سازمان برنامه بودجه سابقه فعالیت و مدیریت را نیز داشته، درباره تولید واکسن داخلی به آتیه‌نو گفت: «با اهداف، انگیزه‌ها و نتایج گوناگونی می‌توانیم درباره هر پدیده‌ای - از جمله واکسن کرونا - قضاوت کنیم. برخی با نگاه درآمد- هزینه به این مسأله نگاه می‌کنند و اینگونه قضاوت می‌کنند که اگر به داخلی‌ها فرصت بدهیم بسیار پسندیده‌تر است و اگر موفق هم نشوند حداقل جسارت ورود به این مسأله را پیدا کرده‌اند. این در جای خود قابل دفاع است؛ چراکه اگر از روز نخست دست به واردات بزنیم و یا به ناچار این کار را انجام دهیم مفاهیم و معانی متفاوتی دارد.»
وی افزود: «در این میان عده دیگری معتقدند باید در این زمینه به صورت ترکیبی عمل کنیم؛ یعنی همزمان با تمرکز بر تولید داخلی، برای متقاضیانی که حاضرند پول بیشتری بدهند، واکسن وارد کنیم و واکسن داخلی را با هزینه و مساعدت دولت به صورت رایگان و یارانه‌ای برای داوطلبان آن تزریق کنیم. درباره واکسن به صورت عام و درباره واکسن کرونا به صورت خاص باید باید اینگونه گفت که بر اساس تجربیاتی که در صنعت دارویی دارم (و اینکه این ویروس نوپدید و جدید است و سابقه تأیید شده و تجربه شده‌ای ندارد که راه گذشتگان را برویم و صددرصد موفق شویم) در همه کشورهای تولیدکننده نیز مانند ایران حرکت می‌کنند که البته ممکن است آنها سرمایه‌گذاری بیشتری انجام دهند و بیشتر از پتانسیل نوآوران و جوانان‌شان استفاده کنند یا فرصت تست و آزمایش وسیع‌تری دارند.»
واکسن مطمئنی وجود ندارد
مشاور سابق رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور ادامه داد: «در حالت کلی اگر ویروس کرونا و پیشگیری و درمان آن را نوپدید و جدید می‌دانیم، پس باید به تولید داخلی نیز فرصت بیشتری بدهیم. در همین راستا نیز ستاد اجرایی فرمان امام (ره) نیز که زیر نظر رهبری است با استفاده از بیت‌المال تلاش‌های و تحقیقات شبانه‌روزی در این زمینه داشته است و با این کار در دو حوزه اجتماعی مانند به‌کارگیری جوانان و اقتصادی مانند جلوگیری از خروج ارز و در صورت موفقیت کامل در این زمینه درآمدزایی ریالی و ارزی فعالیت می‌کند. به عبارت دیگر می‌توان گفت این کار جسورانه اقتصادی اجتماعی است.»
ندیمی تأکید کرد: «آیا می‌شود گفت که واکسنی در دنیا وجود دارد که همه نتایج‌اش مثبت بود و باید فقط به آن تکیه کنیم یا می‌توان با قاطعیت گفت که تنها راهی که هست واردات واکسن خارجی است و راهی مطمئن‌تر از آن نیست؟ پاسخ به این سؤالات را اینگونه می‌توان داد که واکسن‌های تولید شده در دنیا نیز همه تجربه هستند و ممکن است روی برخی مردم پاسخ مثبت داشته باشد و روی طیف دیگری از جامعه این نتیجه را دربر نداشته باشد. باید قبول کرد که هیچ واکسن تأیید شده و دارای تجربه‌های فراوان بدون عوارض و پیامدهای منفی در دنیا وجود ندارد و همه واکسن‌ها در مرحله آزمون و خطا قرار دارند و بنابراین باید در این زمینه خویشتنداری و صبر بیشتری داشته باشیم.»
تک‌بعدی نباشیم
وی با بیان اینکه برای مقابله با این ویروس نوپدید تنها یک راه و منبع وجود ندارد و شاید ده‌ها روش وجود داشته باشد، اظهار کرد: «بنابراین باید اجازه داد تا دیگران نیز از ترکیب‌های دیگر به آن برسند و نباید از یک ترکیب، روش و متد به حل مشکلی به نام کرونا استفاده کرد و بقیه راه‌ها را بست. می‌توان بسته به شرایط متفاوت عمل کرد و بر همین اساس ورود به این موضوع را در سه دسته اقتصادی، علمی و ملی می‌توان تقسیم کرد. با نگاه به حوزه ملی به این نتیجه می‌رسیم که تولید داخل باید صورت گیرد. در زمینه اقتصادی و علمی ممکن است پاسخ درست و نتیجه مثبت بدهد و احتمال دارد موفقیتی در کار نباشد؛ اما مهم این است که علم در هیچ دوره زمانی و مکانی انحصاری نبوده و نیست و حتی اگر در تولید واکسن کرونا نیز موفق نشویم -که امید داریم شکست نخوریم- باز هم در نوع خود یک پیروزی قلمداد می‌شود؛ چرا در دوره تحول و تکامل آزمون و خطا وجود دارد. البته با توجه به نوپدید بودن ویروس کرونا و تولید واکسن آن در جهان امیدواریم به گونه‌ای موفق شویم که نه تنها در داخل از آن استفاده کنیم بلکه بتوانیم آن را صادر کنیم.»
نماینده ادوار ششم، هفتم و نهم مجلس شواری اسلامی در پاسخ به سؤالی درباره اینکه نگرانی که برای برخی مردم و در افکار عمومی وجود دارد این است که چرا اطلاعات و آماری از چگونگی تولید این واکسن بیرون نمی‌آید؟ گفت: «در حوزه علوم جدید تا مدتی محرمانگی بر اینگونه کشفیات حاکم است و تا هنگامی که به تولید انبوه برسد باید اجازه دهیم محرمانگی آن حفظ شود و در ایران هنوز به مرحله تجاری‌سازی یا تولید انبوه نرسیدیم اما خروجی قابل لمس آن تست‌هایی که در همین چند روز اخیر انجام می‌شود و همین مسأله محرمانگی را در حدی از بین می‌برد و شفاف‌سازی خواهد شد چرا روی انسان‌های بسیاری در حال تست است.»
مشکلات حاشیه‌ای واردات
ندیمی افزود: «معنای تست‌ها این است که تولیدکننده یا به تنهایی و یا با استفاده از همکاری مشترک کشور دیگری به آن دست یافته است و در اصل موضوع فرقی نمی‌کند. در زمینه علوم و فناوری‌های مختلف در همه کشورهای دنیا محرمانگی رعایت می‌شود و این مسأله در تجارت نیز اثرگذار است و اساساً رقابت شکل گرفته در دنیا برای تولید و فروش واکسن کرونا نیز بر همین مبنا شکل گرفته است؛ اما امیدواریم به خوبی دانشمندان و محققان ایرانی از پس این کار مهم برآیند و نتایج آن زندگی مردم را متحول کند.»
سؤال بعدی که از ندیمی پرسیده شد این بود که چرا با وجود اینکه مشکل ارزی بر اساس اظهارات مسئولان بانک مرکزی حل شده است، اقدام سریعی برای واردات این واکسن انجام نمی‌شود تا در کنار تولید داخل از نمونه وارداتی که از واکسن ایرانی از نظر میزان پیشرفت جلوتر هستند و تست‌های خود را تمام کرده و در حال تزریق روی مردم جهان است، استفاده کنیم؟ و او در پاسخ اینگونه توضیح داد: «با توجه اطلاعاتی که از تجارت و واردات واکسن دارم اینگونه باید گفت که در این موضوع با این داستان مواجه هستیم که اولاً هنوز کشور ما در مورد تولیدات واکسن دیگران به جواب قاطعی نرسیده و منتظر بررسی نهایی هستیم و دلیل دیگر این است که نگرانی‌هایی در این زمینه وجود دارد و آن این است که شاید با واکسن کرونا مشکل این بیماری در کشور حل شود اما ممکن است دشمن مشکلات دیگری را مانند آلرژی را در آینده با فروش این واکسن برای ما به وجود بیاورد که به پیامدها و عوارض دارو آن را نسبت دهد. یعنی باید به این نتیجه رسید که آیا فروش این واکسن به ایران کاملاً علمی و درست است یا آنکه هدف‌های پشت سر آن وجود خواهد داشت. نهایتاً اینکه باید دید که آیا واکسیناسیون یک نوع واکسن آیا در یک جامعه هدف کوچک جواب داده یا آنکه در سطح وسیعی آزمون خود را با موفقیت پشت سر گذاشته است.»
استانداردهای داخلی
او که سابقه معاونت حقوقی و پارلمانی وزارت صنایع را در کارنامه خود دارد و در دوره‌ای نیز نائب‌رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی بود، معتقد است: «البته از نظر ارزی شاید مشکلی نداشته باشیم و با حساب کتابی ساده بتوانیم میزان مورد نیاز برای تأمین این واکسن را محاسبه کرد، اما سازمان غذا و دارو برای خود استانداردهایی برای خرید و واردات دارو دارد بر این اساس شاید به هر واکسنی اجازه واردات ندهد.»
ندیمی ادامه داد: «بنابراین همان‌طور که رئیس‌جمهور گفتند هر سه گزینه تولید داخل، تولید مشارکتی و واردات جزو هدف‌گذاری‌های کشور و نظام قرار دارد، اما باید به این نکته توجه کرد که هیچ کشوری نمی‌تواند از پیامدها و نتایج واکسیناسیونی که می‌کند مطمئن باشد. به عنوان مثال، کشورهای اروپایی و آمریکایی که جلوتر از همه واکسیناسیون را آغاز کردند، همچنان مشکل دارند و در آمریکا مسائل جدی پیرامون کرونا وجود دارد و به این معنا است که یا واکسیناسیون درستی انجام نداده‌اند یا آنکه واکسنی که تزریق می‌کنند اثرگذاری مناسبی نداشته است که هم‌اکنون نیز با مشکلات جدیدی دست‌وپا می‌زند. البته این ویروس پیچیده‌تر از آن است که با یک واکسن بتوان برایش نسخه پیچید و آن را از بین برد و باید در کنار واکسن مسائل دیگری را نیز در نظر گرفت.»
رعایت پروتکل ها
از او که در شرکت‌های دارویی نیز مدیریت داشته این سؤال را پرسیدیم که در شرایط کنونی که قطعیتی وجود ندارد، دولت در این برهه زمانی چگونه باید عمل کند تا بتواند مدیریت درست بیماری را انجام دهد و مردم نیز در همین زمان چه مسئولیتی دارند؟ که اینگونه پاسخ داد: «این مسأله یعنی ویروس کرونا و چگونگی کنترل آن چندوجهی است. بخشی از آن مردمی است. یعنی باید همه دست به دست هم بدهیم تا پروتکل‌ها را که بهترین واکسن هستند، رعایت کنیم و باید از نظر فرهنگی این نکات همه را قبول کنند که این خطر را ارزان‌تر، بهتر و راحت‌تر از مسئولان و دولت، خودشان می‌توانند کنترل کنند.»
ندیمی خاطرنشان کرد: «دولت نیز در این میان چند بخش مختلف دارد که درمان و بهداشت از جمله آن‌هاست و باید در حوزه بهداشت به مردم کمک کند. به عنوان مثال، می‌توان به عرضه مناسب و ارزان ماسک و دیگر لوازم بهداشتی، وضع به موقع پروتکل‌های بهداشتی در حوزه ترددها و و مشاغل مختلف اشاره کرد. به عبارت دیگر، دولت باید بهداشت را در راستای پیشگیری بر درمان ترجیح دهد. در مرحله درمان نیز دولتمردان باید توجه کنند تا هر سه وجه (تولید داخلی، مشارکتی و واردات) را در برنامه قرار دهند که البته واقعاً هر سه اولویت مذکور در دستور کار دولت قرار دارد. در آخر باید گفت دولت باید روش‌های بهداشتی و پیشگیرانه را از طرق مذکور مقدم بر درمان قرار دهد و نهایتاً در حوزه درمانی نیز باید از سه رویکرد تولید داخلی، مشارکتی و وارداتی برای کنترل این بیماری استفاده کند و همان‌طور که دولتمردان اعلام کرده‌اند باید به آن پایبند باشند تا اعتماد مردم را جلب کنند.»
نظر شما