به گزارش آتیه آنلاین، طبق ماده ۵ قانون تأمین اجتماعی، «بیمه مهاجرانی که طبق قوانین و مقررات مربوط در ایران به کار اشتغال دارند، تابع مقررات این قانون خواهد بود مگر در برخی موارد خاصِ مشخص شده در قانون». بنابراین براساس قانون، باید اتباع بیگانه که در ایران به کار کارگری اشتغال دارند و در مشاغل تحت پوشش قانون کار فعالیت می‌کنند، از بیمه تأمین اجتماعی برخوردار باشند.

اما با وجود تاکید قانون، در سال‌ها و دهه‌های گذشته اهتمام چندانی برای بیمه‌کردن مهاجران خارجی، به‌ویژه مهاجران افغانستانی در ایران در کار نبوده است؛ در دولت سیزدهم اما تلاش‌ها برای ساماندهی کارگران مهاجر شاغل در ایران شدت گرفته است. با ورود موج جدید کارگران مهاجر در این دولت، سازوکارهایی برای پوشش بیمه‌ای آن‌ها فراهم آمد که یکی از مهم‌ترین این تمهیدات، برخورداری تمام مهاجران قانونی از «کارت آمایش» به عنوان شناسنامه و هویت شغلی و در مرحله بعد، قرار گرفتن آن‌ها زیر چتر حمایتی سازمان تأمین اجتماعی است.

تمهیدات برای گسترش بیمه اتباع

در روزهای ابتدایی شهریورماه امسال، معاون بیمه‌ای سازمان تأمین‌اجتماعی درباره بیمه مهاجران خارجی گفت: کارگران مهاجر به ویژه اتباع کشور افغانستان که در کشور ما به صورت قانونی مشغول کار هستند، مشمول قانون تأمین‌اجتماعی قرار دارند و بیمه اتباع خارجی از تعهدات و تکالیف قطعی سازمان تأمین‌اجتماعی است.

به گفته محمد محمدی، برای بیمه اتباع افغانستان تمهیدات خاصی اتخاذ شده است به این ترتیب که بیمه حدود ۴ میلیون نفر از این افراد که دارای کارت آمایش هستند، در دستور کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قرار گرفته و کفیل سفارت افغانستان نیز برای همکاری اعلام آمادگی کرده است.

مزایای بیمه مهاجران خارجی

به گفته علیرضا حیدری، کارشناس رفاه و اجتماعی، «بیمه مهاجران خارجی که در ایران در مشاغل کارگری فعالیت دارند، گامی به سمت ساماندهی بازار کار و غیررسمی‌زدایی از اقتصاد است؛ در عین حال، این اقدام می‌تواند منابع سازمان تأمین اجتماعی را به عنوان صندوق بیمه‌ای متولی حمایت از کارگران به میزان قابل توجهی افزایش دهد».

این کارشناس رفاه در گفت‌وگو با آتیه آنلاین اضافه کرد: براساس داده‌های رسمی حدود ۴ میلیون کارگر مهاجر قانونی و دارای کارت آمایش در ایران مشغول به کار هستند؛ فرض بگیریم برنامه‌ریزی‌ها به گونه‌ای انجام شود که در یک بازه زمانی یک یا دوساله تمام این کارگران یا حتی نیمی از آن‌ها از بیمه سازمان تأمین اجتماعی برخودار شوند؛ به این ترتیب با این اقدام، ۲ تا ۴ میلیون ورودی بیمه‌ای جدید برای صندوق تدمین اجتماعی فراهم می‌آید که پرداخت حق بیمه مرتب توسط این جمعیت وسیع، منابع ریالی سازمان را به میزان قابل توجهی افزایش خواهد داد.

حیدری افزود: اگر فرض کنیم که در دو سال آینده ۲ میلیون کارگر مهاجر بیمه تأمین اجتماعی می‌شوند و حق بیمه ماهانه پرداختی هر کارگر را به قیمت روز ۲ میلیون تومان در نظر بگیریم، با یک حساب سرانگشتی ساده متوجه می‌شویم که پوشش بیمه این ۲ میلیون نفر، حدود ۴ هزار میلیارد تومان منابع جدید به نرخ روز برای صندوق تأمین اجتماعی فراهم می‌آورد.

او اضافه کرد: بنابراین از آنجا که خلق ورودی‌های جدید یکی از اصلی‌ترین راهکارهای حل بحران ناترازی سازمان تأمین اجتماعی است، باید بپذیریم، بیمه مهاجران خارجی شاغل در ایران، یک ضرورت اساسی است و باید با برنامه ریزی‌های مدون در دستور کار قرار گیرد.

این کارشناس رفاه با بیان اینکه «مزایای بیمه مهاجران خارجی گسترده‌تر از خلق منابع ریالی جدید برای سازمان تأمین اجتماعی است» تاکید کرد: براساس مقاوله‌نامه‌های بین‌المللی و تمام میثاق‌نامه‌های جهانی، کارگران مهاجری که به شیوه‌ای قانونی در کشور میزبان مشغول به کار هستند، باید از خدمات تأمین اجتماعی آن کشور برخوردار باشند. از سوی دیگر، وقتی کارفرمایان به خصوص در بخش‌های پرخطر مانند ساختمان بدانند که کارگران مهاجر، بیمه و تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی هستند، در رعایتِ اصول ایمنی و بهداشت کار دقت بیشتری می‌کنند تا مجبور به پرداخت غرامت و خسارات مالی در زمان بروز حوادث کار نشوند.

هنوز راه درازی در پیش داریم

مزایای بیمه مهاجران خارجی، گسترده است؛ از گسترش چتر بیمه اتباع، هم سازمان تأمین اجتماعی منتفع می‌شود و هم بازار کار به سمت ساماندهی و کاهش ریسک پیش می‌رود؛ مقدماتِ این کار در دولت سیزدهم فراهم آمده است اما به نظر می‌رسد تا پوشش بیمه‌ای ۴ میلیون کارگر مهاجر قانونی هنوز راه درازی در پیش داریم.

به گفته معاون بیمه‌ای سازمان تأمین اجتماعی، «در حال حاضر با وجود اشتغال گسترده مهاجران خارجی در بخش خصوصی، تنها حدود ۵۰ هزار نفر از آنان بیمه هستند. بازرسان سازمان تأمین‌اجتماعی که به کارگاه‌های مختلف مراجعه می‌کنند، باید بیمه شدن همه کارگران اعم از ایرانی و خارجی را بررسی کنند و روند ثبت‌نام و بیمه اتباع خارجی نیز مطابق قانون باید انجام شود».

در حال حاضر تنها ۵۰ هزار نفر از جامعه بزرگ ۴ میلیون نفری اتباع بیگانه کارگر در ایران زیر چتر بیمه تأمین اجتماعی قرار دارند اما این امیدواری پابرجاست که با سرعت گرفتن کار و فراهم آمدن مقدمات مورد نیاز، تا قبل از سال ۱۴۰۵ تمام کارگران مهاجری که در ایران به طور قانونی مشغول به فعالیت هستند، بیمه شوند و هزاران میلیارد تومان منابع جدید برای سازمان تأمین اجتماعی فراهم آید.