دیابت و شیوع آن
دکتر اسدالله رجب، رئیس انجمن دیابت ایران در مورد این بیماری می‌گوید: «دیابت نوعی بیماری مزمن است که در آن بدن نمی‌تواند از گلوکز استفاده و یا آن را ذخیره کند. در واقع گلوکز نوعی قند است که اگر در خون جمع شود باعث بالارفتن قند خون می‌شود. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که لوزالمعده دیگر قادر به ساخت انسولین نباشد. وراثت و عوامل محیطی، تغذیه نامناسب‌،کاهش فعالیت جسمی‌، زندگی شهرنشینی و در معرض مدام استرس قرار گرفتن‌، مصرف دخانیات‌، چربی بالا، اختلال خواب و کم‌خوابی در ابتلا به این بیماری نقش زیادی دارد.» آخرین بررسی‌های انجام شده در سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که بیش از ۵۳۷میلیون نفر از افراد بالای ۲۰ سال در جهان مبتلا به بیماری دیابت هستند؛ یعنی از هر ۱۰ نفر یک نفر دیابتی است. در این سال حدود ۷/۶ میلیون نفر در اثر عوارض این بیماری فوت کرده‌اند یعنی در هر پنج دقیقه یک دیابتی جان خود را از دست داده است.»
او با بیان این مطلب که سه نفر از چهار نفر دیابتی در جهان در کشورهای با درآمد کم و متوسط زندگی می‌کنند توضیح می‌دهد: «متأسفانه در کشورهای منطقه‌ای خاورمیانه و شمال آفریقا درصد ابتلا به دیابت نسبت به بقیه جهان دارای شیوع بیشتری است، به‌طوری که اگر در اروپا دیابت شیوع ۱۵درصدی داشته باشد این آمار در کشورهای خاورمیانه به ۹۶ درصد می‌رسد. آمار ابتلا به این بیماری در کشورهای اروپایی رو به کاهش است اما متأسفانه در کشورهای خاورمیانه به‌دلیل سبک زندگی نامناسب مردم، رو به افزایش است.»
رجب ادامه می‌دهد: «در حال حاضر بیش از ۱۴درصد جمعیت کشورمان مبتلا به دیابت هستند و حدود ۱۷ درصد هم در معرض خطر این بیماری هستند. این در حالی است که متأسفانه بسیاری از مردم از ابتلای خود به این بیماری بی‌اطلاع‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که از هر سه نفر فرد بزرگسال که در شهرهای بزرگ زندگی می‌کنند یک نفر یا دیابتی است یا در آینده در معرض این بیماری قرار می‌گیرد. شیوع دیابت در کشور ما بسیار بالاست به‌طوری که نزدیک به ۱۲درصد جمعیت بزرگسال بالای ۲۰ سال ما دیابتی هستند و حدود نیمی ‌از آنان از ابتلای خود به این بیماری اطلاع ندارند. در حال حاضر هم نزدیک به ۶ میلیون بیمار دیابتی در کشور داریم‌.»

علائم دیابت
رئیس انجمن دیابت ایران در مورد علائم این بیماری یادآوری می‌کند: «به‌طور معمول علائم ایجاد شده در بیماران دیابتی ناشی از افزایش قند خون است. این علائم عبارت‌اند از کاهش وزن‌، گرسنگی شدید، تشنگی شدید، خستگی و بی‌حالی‌، زخم‌هایی که خوب نمی‌شوند و تکرر ادرار. یکی از علائم دیابت، بی‌علامتی آن است. یعنی فرد سال‌ها به دیابت مبتلا بوده، اما شناسایی نشده است. اگر یک بیمار مبتلا به دیابت بیش از چهار سال قندش بالای حد نرمال باشد، طبیعتاً باید منتظر عوارض بیماری در او باشیم. درصد بسیار ناچیزی هست که امکان دارد فرد قند بالا داشته و دچار عارضه نشود، اما اکثر دیابتی‌ها با قند بالای کنترل‌نشده، دچار عوارض دیابت می‌شوند. بیشترین عارضه‌ای که ایجاد می‌شود ابتدا عوارض چشمی‌، بیماری‌های قلبی و عروقی و احتمال ایجاد زخم پای دیابتی و... است‌.»

انواع دیابت
او درباره انواع دیابت می‌گوید: «طبق طبقه‌بندی سازمان بهداشت جهانی و فدراسیون بین‌المللی دیابت، این بیماری چهار دسته است که شامل دیابت نوع یک، نوع دو، دیابت بارداری و دیابت همراه با بیماری‌های دیگر است. شایع‌ترین نوع آن دیابت نوع یک و دو است. دیابت نوع یک بیشتر کودکان، نوجوانان و افراد زیر ۳۰ سال را مبتلا می‌کند. در این نوع دیابت سیستم دفاعی بدن به دلایلی به سلول‌های تولید انسولین حمله می‌کند. وقتی کسی به این نوع دیابت مبتلا می‌شود باید انسولین‌درمانی شود. این نوع دیابت قابل پیشگیری نیست. حدود ۵ تا ۱۰درصد از دیابتی‌ها به دیابت نوع یک مبتلا می‌شوند. دیابت نوع دو، شایع‌ترین نوع دیابت بوده و ۹۰درصد دیابتی‌ها را تشکیل می‌دهد و عمدتاً بیماران افراد بالای ۳۰ سال هستند. علت اصلی دیابت نوع دو تغییر در شیوه زندگی مانند بی‌تحرکی، تغذیه ناسالم، افزایش وزن و... است. از این رو افرادی که چاق هستند، بیش از ۸۰ درصد امکان دارد در طول زندگی‌شان به دیابت مبتلا شوند. درمان این دیابت تغییر در شیوه زندگی، مدیریت استرس و در نهایت استفاده از داروهای خوراکی است. حدود یک‌سوم تا یک‌چهارم از این افراد هم نیازمند تزریق انسولین می‌شوند. این افراد کسانی هستند که دیابت‌شان دیر تشخیص داده می‌شود». رئیس انجمن دیابت ایران توضیح می‌دهد: «در دیابت بارداری‌، علت اصلی ازدواج در سنین بالاست. زیرا سن ازدواج و بارداری افزایش یافته و تغییر در سبک زندگی باعث افزایش این بیماری در ایران و جهان شده است‌. در دیابت همراه با بیماری‌های دیگر، در برخی افراد مبتلا به بعضی بیماری‌ها مانند تالاسمی ‌دیابت نیز بروز می‌کند.»

پیشگیری از دیابت
رجب می‌گوید: «پزشکان قبل از اینکه برای یک بیمار دیابتی نسخه و آزمایش بنویسند باید با او صحبت و او را ترغیب کنند که تغذیه سالم و تحرک بدنی کافی داشته باشد تا بیماری‌اش پیشرفت نکند. بعضی از بیماران دیابتی که به پزشکان مراجعه می‌کنند، تنها به درمان فکر می‌کنند و حاضر نیستند به راه‌های کنترل بیماری‌شان گوش دهند. این بیماران تنها راه درمان خود را مصرف دارو می‌دانند. این درحالی است که کنترل بیماری اهمیت زیادی دارد و مانع از پیشرفت بیماری می‌شود، اما متأسفانه هنوز این فرهنگ در کشور ما جا نیفتاده است.» او با بیان این مطلب که روش‌های پیشگیری از دیابت به مردم آموزش داده نمی‌شود و به همین دلیل نیاز به افزایش تخت‌های بیمارستانی مدام مطرح می‌شود یادآوری می‌کند: «هزینه پیشگیری به‌مراتب از درمان دیابت کمتر است اما اغلب متخصصان به جای پیشگیری بر امر درمان بیماری دیابت تأکید دارند.» رئیس انجمن دیابت ایران با انتقاد از سازمان‌های بیمه‌گر در خصوص بی‌توجهی به آموزش برای پیشگیری از ابتلا به بیماری دیابت می‌گوید: «با وجود اینکه ارائه آموزش‌های لازم به مردم کمترین هزینه را برای سازمان‌های بیمه‌گر به‌همراه دارد و بیش از ۳۰ سال است که در این مورد بحث می‌کنیم، اما گویا بیمه‌ها ترجیح می‌دهند هزینه بیشتری بابت درمان دیابت بپردازند که این خود هزینه سنگینی را به نظام سلامت کشور تحمیل می‌کند.» ‏