به گزارش آتیه‌آنلاین، عفونت‌های بیمارستانی یکی از شایع‌ترین آسیب‌هایی است که سلامت بیماران را به خطر می‌اندازد؛ از این‌رو نظام‌های سلامت برای به حداقل رساندن این خطر چاره کار را در پایش سلامت بیماران توسط کارشناسان کنترل عفونت بیمارستانی یافته‌اند. این کارشناسان، پرستارانی هستند که برای احراز این مسئولیت باید دارای تجارب حرفه‌ای باشند. «ندا محمودی» یکی از این پرستاران است که با دارا بودن ۱۲ سال سابقه فعالیت، در بیمارستان تأمین‌اجتماعی ثامن‌الائمه‌(ع) بجنورد فعالیت می‌کند. با این پرستار درباره مسئولیت‌های حرفه‌ای، روند کنترل عفونت‌های بیمارستانی، ضرورت پایش بیماران و جزئیات امور این حوزه به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.

عفونت بیمارستانی چیست و چه خطراتی می‌تواند در پی داشته باشد؟

عفونت بیمارستانی در اثر بروز واکنش‌های سوء ناشی از وجود عامل عفونی یا سم حاصل از آن پدید می‌آید. باید توجه داشت که بیمار در زمان پذیرش در بیمارستان به آن عفونت مبتلا نبوده و در دوره نهفتگی آن نیز به ‌سر نمی‌برد بلکه ابتلای به آن می‌تواند در طول مدت بستری در بیمارستان ایجاد شود و خطراتی را مانند افزایش مقاومت میکروبی، ایجاد عوارض بیماری‌ها و افزایش مرگ‌ومیر را به دنبال داشته باشد. این عوارض علاوه بر تهدید سلامت سبب تحمیل بار مالی سنگین به بیمار و مراکز ارائه‌دهنده خدمات می‌شود.

با این توصیف، نقش کارشناسان کنترل عفونت بیمارستانی بسیار حائز اهمیت است. مهمترین وظایف این کارشناسان را چه اقداماتی تشکیل می‌دهد؟

این وظایف در ممیزی و پایش درصد رعایت بهداشت خلاصه می‌شود که از جمله آن می‌توان به رعایت بهداشت دست، نظارت بر نحوه استفاده از وسایل حفاظت فردی و رعایت احتیاط استاندارد و تزریقات ایمن اشاره کرد. همچنین بررسی وضعیت گزارش‌دهی عفونت بیمارستانی و نهادینه کردن بیماریابی نیز مهم است که بر اساس آن بازدیدهای دوره‌ای انجام شده و بازخورد آن برای انجام اقدامات اصلاحی بررسی می‌شود. پیگیری دستورالعمل‌ها برای پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی نیز برعهده کارشناسان کنترل عفونت بیمارستانی قرار دارد. موضوع مهم دیگر، نظارت و پایش مصرف منطقی آنتی‌بیوتیک‌ها است که بر اساس «برنامه مصرف منطقی آنتی‌بیوتیک» (استوارد شیپ) اجرا می‌شود. همچنین نظارت برنامه پسماندها نیز از دیگر وظایف این کارشناسان را تشکیل می‌دهد. در نهایت با تشکیل جلسات کنترل عفونت، زوایای امور تحت بازبینی قرار می‌گیرد.

به انجام بازدیدهای دوره‌ای اشاره کردید. برای کشف عفونت‌ در بخش‌ها و قسمت‌های مختلف بیمارستان، چه اقداماتی انجام می‌دهید؟

برای این منظور بیماران بخش‌ها به طور روزانه پایش شده و برای افزایش آگاهی آنها در زمینه علائم عفونت، ضمن تشریح این علائم مانند تب، ترشح محل عمل و... پمفلت ‌آموزشی نیز در اختیار بیماران قرار داده می‌شود. یکی دیگر از اقدامات مهم، آموزش و بازآموزی کارکنان در زمینه بیماریابی است تا اطلاعات و دانش‌ آن‌ها به‌روز شده و تا حد ممکن، عفونت‌های بیمارستانی کنترل شود.

این آموزش چگونه انجام می‌شود و شامل چه مواردی است؟

آموزش‌ها به صورت درون‌بخشی و چهره ‌به ‌چهره انجام می‌شود. همچنین تعداد قابل توجهی از کنفرانس‌های داخل بیمارستان، اختصاص به مباحث کنترل عفونت دارد. علاوه بر آن با تشکیل کلاس‌های آموزشی، کارکنان در زمینه بهداشت دست، رعایت نکات آسپتیک (مجموعه‌ای از روش‌ها و اقدامات پزشکی برای محافظت بیماران در برابر عفونت و عوامل بیماری‌زا) آموزش دیده و با روش‌ها و دستورالعمل‌های کنترل عفونت بیمارستانی آشنا می‌شوند.

چه تعداد نیروی انسانی در زمینه کنترل عفونت‌های بیمارستانی فعالیت دارند و چه کاستی‌هایی در این زمینه مشاهده می‌شود؟

در هر بخش رابطان کنترل عفونت فعالیت دارند. علاوه بر آن، هر یک از نیروهای کادر درمان شامل پزشک، پرستار، بیماربر و نیروهای خدماتی در حوزه کنترل عفونت دخیل بوده و با رعایت دستورالعمل‌ها می‌توانند در جهت کنترل عفونت بیمارستانی نقش داشته باشند. کاستی‌ها می‌تواند در اثر بی‌دقتی در ارائه گزارش یا ضیق وقت همکاران برای توجه به این مسأله ایجاد شود. همچنین عدم اطلاع بیماران از عفونت‌های بیمارستانی و علائم آن نیز می‌تواند نتایج منفی به بار آورد. یکی دیگر از کاستی‌های این حوزه، مربوط به بیماران سرپایی است. متأسفانه افرادی که در مطب یا درمانگاه بیمارستان تحت درمان سرپایی قرار می‌گیرند در لیست گزارش‌دهی کنترل عفونت بیمارستانی آورده نمی‌شوند.

میزان عفونت بیمارستان محل خدمت شما چقدر است و در مقایسه با استانداردهای بهداشتی در چه وضعیتی قرار دارد؟

در بیمارستان ثامن‌الائمه بجنورد، میزان عفونت بیمارستانی در سال ۱۴۰۱ حدود ۲.۴۴ درصد بود که در زمینه ارائه گزارش بیماریابی نسبت به استانداردهای کشوری نیاز به ارتقا دارد.

کدامیک از بخش‌ها دارای بیشترین عفونت یا مستعد ابتلا به عفونت است؟

بخش‌هایی که در آن بیماران به مدت طولانی بستری می‌شوند، مانند اطفال یا داخلی، مستعد آلودگی به عفونت بیمارستانی هستند. همچنین خطر عفونت در بخش‌های ویژه مانند (ICU) و (CCU) نیز به دلیل شرایط ناپایدار بیماران و کاهش سیستم ایمنی آنها وجود دارد. بخش‌های جراحی نیز از دیگر مراکزی است که احتمال ابتلای بیماران به عفونت بیمارستانی افزایش می‌یابد.

عفونت‌ بیمارستانی به چه شیوه‌هایی کشف و پایش می‌شود و نیازمند چه وسایلی است؟

عفونت‌ها از طریق کشت‌های انجام شده مشخص می‌شود. برای ارزیابی بخش‌ها و نیز وسایل حفاظت فردی چک‌لیست‌های نظارتی وجود دارد و فرم‌های بیماریابی نیز در دسترس است.

مهمترین چالش حرفه‌ای شما را چه مسأله‌ای تشکیل می‌دهد؟

باید بگویم افزایش ایمنی بیماران و کارکنان مهمترین هدفی است که ما دنبال می‌کنیم. هرگونه کاستی و خلل در این زمینه می‌تواند بزرگترین دغدغه برای ما باشد. بر این اساس، فراهم شدن بستر مناسب برای اجرایی شدن استانداردها و نهادینه‌سازی بهداشت؛ به‌ویژه در شرایط بحرانی مانند همه‌گیری کرونا و بیماری‌های عفونی، مهمترین رسالتی است که ما بر دوش داریم تا بیماران در شرایط ایمن، مراحل بیماری خود را پشت‌ سر بگذرانند.