به گزارش آتیه‌آنلاین، به ‌طور حتم این حجم از مسئولیت نیازمند تمهیدات مناسب در ابعاد گوناگون مدیریتی و برخورداری از نیروی انسانی کارشناسی و متخصص برای اجرای امور است. برای اطلاع از راهبردهای مدیریتی سازمان در حوزه درمان مستقیم در زمینه تأمین نیروی انسانی و شیوه مدیریت بیمارستانی گفت‌وگویی را با دکتر مهدی ناقوسی، مدیرکل درمان مستقیم سازمان انجام داده و فرصت را غنیمت شمردیم تا درباره سایر فعالیت‌های این مدیریت؛ به‌ویژه ایجاد بیمارستان‌های سبز نیز پرس‌وجو کنیم. مشروح این گفت‌وشنود را پیش‌رو دارید.

با توجه به قدمت سازمان تأمین‌اجتماعی، نیروهای شاغل در سازمان از حدود ۳۰ سال پیش اکنون به مرحله بازنشستگی رسیده‌اند و در یکی دو سال اخیر حوزه درمان با مسأله بازنشستگی مواجه شده است. برای جبران نیروی انسانی چه اقداماتی انجام می‌شود؟

باید اشاره کنم متولی جذب نیرو، معاونت منابع انسانی سازمان تأمین‌اجتماعی است و این معاونت درنظر دارد در سال جاری نیز با برگزاری آزمون استخدام نیروهای مورد نیاز سازمان را فراهم کند. بر این اساس در حوزه درمان نیز با توجه به افت نیروها در سال‌های اخیر و خروج کارکنان به دلیل بازنشستگی، افراد مورد نیاز غیرپزشک از طریق این آزمون جایگزین می‌شود که امید است تا پایان سال این اتفاق رخ دهد و تعداد مناسبی از نیروها وارد سیستم درمانی شوند.

در حال حاضر چه تعداد نیروی انسانی در حوزه درمان با سازمان همکاری دارند؟

در حوزه درمان مستقیم سازمان حدود ۴۸ هزار نفر در کادر درمان مشغول به فعالیت هستند که از این تعداد، ۸ هزار و ۵۰۰ نفر را پزشکان تشکیل می‌دهند و از میان پزشکان نیز حدود ۲ هزار و ۵۰۰ نفر پزشک عمومی، ۴ هزار نفر متخصص، ۷۰۰ نفر داروساز و ۷۰۰ نفر دندانپزشک هستند و باقی نیروها شامل سایر گروه‌های پزشکی است. همچنین درمان مستقیم دارای ۱۷ هزار نفر نیروی کادر پرستاری شامل پرستار، بهیار، تکنسین اتاق عمل و هوشبری است.

سازمان چه برنامه‌هایی را برای جذب پزشکان؛ به‌ویژه متخصصان در پیش دارد و برای تشویق کادر درمان برای فعالیت در مناطق محروم، چه تدابیری اندیشیده شده است؟

ببینید توسعه خدمات درمانی همواره در اولویت اهداف راهبردی سازمان تأمین‌اجتماعی قرار دارد و یکی از مهمترین عوامل این توسعه نیروی انسانی است. سازمان برای پاسخ به این نیاز؛ به ویژه تأمین پزشک در مناطق محروم طرح‌های مهمی را عملیاتی کرده و اخیراً نیز دو طرح در این راستا به اجرا درآمده که یکی طرح تبدیل وضعیت پزشکان قراردادی است. در یک سال گذشته پس از یک وقفه هفت ساله این طرح به تصویب هیأت‌مدیره و هیأت‌امنای سازمان رسید و امکان تبدیل وضعیت پزشکان قراردادی اعم از عمومی و متخصص فراهم شد. با اجرای این طرح حدود ۶۰۰ پزشک تبدیل وضعیت شدند و در سال جاری نیز با فراخوان معاونت منابع انسانی در یک ماه اخیر، جمع‌آوری اطلاعات افراد واجد شرایط اجرای این طرح در دستور کار قرار گرفته که پس از دریافت اطلاعات و اخذ مصوبه‌های لازم تا پایان سال سایر افراد دارای سوابق و واجد شرایط، تبدیل وضعیت می‌شوند. در این طرح، امتیازات ویژه‌ای برای پزشکان؛ به ویژه متخصصان شاغل در مراکز محروم، پیش‌بینی شده است. علاوه بر آن، سازمان در راستای اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، تسهیلاتی را برای کارکنان متأهل و دارای فرزند درنظر گرفته که افراد مشمول طرح تبدیل وضعیت نیز از این تسهیلات بهره‌مند می‌شوند.

طرح دوم چیست؟

یکی دیگر از اقدامات مؤثر سازمان در زمینه منابع انسانی و تشویق و دلگرم کردن پزشکان برای فعالیت در سازمان، بازنگری نظام پرداختی به آن‌ها است که در این زمینه نیز از حدود یک سال قبل اقدامات کارشناسی به عمل آمده و با اخذ مصوبات لازم از هیأت‌مدیره و هیأت‌امنای سازمان، اجرای طرح حدود یک ماه قبل ابلاغ شده است. در دستورالعمل این طرح، نظام پرداخت پرکیس پزشکان با نگاه ویژه به مناطق محروم و بخش‌های بیمارستانی و بستری نگریسته شده و بر مبنای اولویت‌بندی نیاز مراکز به تأمین‌ پزشک تنظیم شده است. این طرح از ابتدای امسال قابلیت اجرا دارد.

معاونت درمان سازمان تأمین‌اجتماعی اخیراً اعلام کرد یکپارچه‌سازی حوزه درمان در دست پیگیری است تا بیمارستان‌ها با یک رویه استاندارد مدیریت شود؛ یکپارچه‌سازی مبتنی بر چه شیوه‌هایی است و چه تغییراتی در پیش است؟

همان‌طور که می‌دانید حدود ۷۳ بیمارستان تأمین‌اجتماعی را مراکز ملکی تشکیل می‌دهد و درحال حاضر پنج بیمارستان هیأت‌مدیره‌ای وجود دارد. بحث یکپارچگی مدیریت بیمارستان‌ها برمبنای تبصره‌های بودجه و الزامات هیأت‌امنای سازمان ارائه شد. در این طرح در نظر است تا بیمارستان‌ها از یک دستورالعمل واحد و یکپارچه پیروی کنند. برای این منظور نظام‌نامه‌ای تحت عنوان «نظام اداره نوین بیمارستانی» تدوین شد. مفاد این نظام‌نامه با بررسی مزایا و معایب مدیریت بیمارستان‌های ملکی و هیأت‌مدیره‌ای تدوین شد و در فاز نخست، درنظر است تا در ۱۰ مرکز منتخب به صورت پایلوت اجرا شود. این طرح پس از پایلوت و احصاء نقاط قوت و ضعف، در کل کشور به اجرا درمی‌آید.

در برنامه طرح نوین، اختیارات خاص و ویژه‌ای برای مدیریت‌های درمان استان‌ها و رؤسای بیمارستان‌ها در حیطه‌های مختلف اعم از منابع انسانی، تأمین مالی، برون‌سپاری و... پیش‌بینی شده تا فضای لازم برای مدیریت بهتر و چابک‌تر به‌وجود آید و در عین‌حال سطح پاسخگویی به نیازهای درمانی نیز ارتقا یافته است.

اشاره کردید به بیمارستان‌های هیأت‌مدیره‌ای؛ نظام اداره نوین بیمارستانی، در این مراکز نیز به اجرا درمی‌آید؟

پیش از پاسخ به این سؤال لازم است توضیح دهم در سال‌های اخیر با توجه به مشکلات مالی پیشنهاد شده تا تعدادی از بیمارستان‌های هیأت‌مدیره‌ای با تغییر شیوه مدیریت تبدیل به بیمارستان‌های ملکی شود. همان‌طور که اشاره شد، در حال حاضر پنج بیمارستان هیأت‌مدیره‌ای فعالیت می‌کند. پیش از آن این تعداد به ‌جز بیمارستان صدر، شامل شش بیمارستان میلاد تهران، میلاد البرز، خوی، ایلام، اهواز و بیرجند بود که اخیراً بیمارستان ایلام از موقعیت هیأت‌مدیره‌ای خارج و تبدیل به ملکی شد. بیمارستان صدر نیز با توجه به مدیریت متفاوت این مرکز و محدودیت سهام سازمان، در برنامه‌ریزی‌های این نهاد قرار نمی‌گیرد. می‌خواهم بگویم در صورت جداسازی این مراکز که درنظر است سه مرکز به صورت ملکی درآید، طرح نظام نوین اداره بیمارستانی در این مراکز به اجرا درمی‌آید.

برخی از بیمارستان‌های تأمین‌اجتماعی در سال‌های اخیر با تبعیت از استانداردهای مدیریت زیست‌محیطی موفق به اخذ گواهینامه‌های بین‌المللی شده و به عنوان بیمارستان‌های سبز شناخته شده‌اند؛ پیش از ورود به این مبحث، اساساً اهمیت اجرای چنین برنامه‌هایی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

باید گفت، امروزه استفاده وسیع از انواع سوخت‌های فسیلی و آلودگی‌های ناشی از آن سبب ایجاد مشکلات زیست‌محیطی نظیر افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای، بالا رفتن دمای کره زمین و پدیده گرمایش جهانی شده است. در نتیجه الگوهای توسعه صنعتی باید در راستای ملاحظات زیست‌محیطی و استفاده از الگوهای پایدار در توسعه اقتصادی با محور صرفه‌جویی در انرژی حرکت کند تا امکان تحقق توسعه پایدار فراهم شود. می‌دانیم توسعه پایدار به نوعی اطلاق می‌شود که ارتقای منافع اقتصادی و اجتماعی دوره حال و آینده بدون آسیب به فرایندهای اکولوژیکی، میسر شود. از این‌رو به منظور دستیابی به توسعه پایدار باید توسعه صنعتی بر مفهوم پایداری زیست‌محیطی استوار شود.

خب جا دارد سؤال اصلی را مطرح کنم. تحقق این مفهوم یعنی پایداری زیست‌محیطی در حوزه برنامه‌های بیمارستانی از چه اهمیتی برخوردار است؟

ببینید، بخش مراقبت از سلامت به ویژه بیمارستان‌ها تأثیر عظیمی بر روی محیط‌ زیست دارند که اغلب به آن توجه نمی‌شود یا بعضاً حتی منکر آن می‌شوند و در نتیجه هزینه‌های سنگین استفاده از انرژی، آب و انهدام مواد (ضایعات) به‌وجود می‌آید. این شرایط بازخوردی را ایجاد می‌کند که متقابلاً ایمنی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ سازمان بهداشت جهانی (WHO) اعلام کرده است؛ «می‌دانیم که تغییرات آب‌وهوایی قادرند پیامدهای شدیدی برای سلامت انسان به‌ بار آورند. همچنین می‌دانیم که بخش بهداشت و درمان می‌تواند نقشی اساسی در کمک به کشورها در سراسر جهان بازی کند تا آن‌ها بتوانند خود را با این پیامدهای جدی وفق دهند.» این اظهارات نشان‌دهنده اهمیت و خواست جهانی برای اتخاذ بهترین تجارب زیست‌محیطی در بخش مراقبت از سلامت است.

برای تحقق استانداردهای زیست‌محیطی در بیمارستان‌های تأمین‌اجتماعی چه گام‌هایی برداشته شده و چه دستاوردهایی ایجاد شده است؟

ابتدا می‌خواهم از منظر قانونی این پرسش را پاسخ دهم؛ سازمان تأمین‌اجتماعی ایران به عنوان بزرگترین سازمان بیمه‌گر اجتماعی کشور با عنایت به اهمیت رعایت ملاحظات زیست‌محیطی در راستای اصل (۵۰) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و لزوم اجرای آیین‌نامه مدیریت سبز با توجه به بند «ز» ماده (۳۸) برنامه ششم توسعه، ایجاد بیمارستان‌های سبز را در برنامه‌های عملیاتی خود قرار داده است. متعاقب آن استقرار استانداردهای محیط زیست در بیمارستان‌های درمان مستقیم از سال ۱۳۹۷ در قالب برنامه‌های عملیاتی اداره ایمنی بهداشت و طب‌کار پیگیری می‌شود.

حاصل کار اینکه تعداد ۲۵ بیمارستان در فاز اول و ۲۸ بیمارستان در فاز دوم برنامه عملیاتی بیمارستان سبز قرار گرفتند که منجر به افتخارآفرینی ۱۲ بیمارستان از مراکز ملکی سازمان در همایش انتخاب واحدهای صنعتی، معدنی و خدماتی سبز کشور شد. در این همایش دو بیمارستان تأمین‌اجتماعی لوح زرین واحدهای خدماتی سبز برگزیده شد و هشت بیمارستان لوح سیمین واحدهای خدماتی سبز کشور را دریافت کرد.

این همایش از سوی چه نهادی و با چه هدفی برگزار می‌شود؟

همایش ملی تقدیر از واحدهای صنعتی، معدنی و خدماتی سبز همایشی است که سازمان حفاظت از محیط زیست سالانه یک‌بار به منظور تقدیر و قدردانی از صاحبان واحدهای صنعتی، معدنی و خدماتی سبز کشور و با هدف تحقق ایجاد نگرش زیست‌محیطی در میان صاحبان صنایع، معادن و خدمات و ایجاد رقابت جدی و سازنده میان صنایع، معادن و خدمات کشور برگزار می‌کند. همچنین برقراری ارتباط سازنده میان سازمان حفاظت محیط زیست و بخش صنعت، معدن و خدمات و ایجاد فضا برای تبادل تجربیات و دستاوردهای زیست‌محیطی واحدهای صنعتی، معدنی و خدمات با یکدیگر نیز از دیگر اهداف این همایش به‌ شمار می‌رود. علاوه بر آن ارتقا و گسترش فرهنگ زیست‌محیطی در حوزه فناوری‌ها به منظور تولید پاک نیز از دیگر اهداف است و در روند این همایش، تشویق و قدردانی از مدیران صنعت، معدن و خدمات در راستای کاهش و جلوگیری از صدمات زیست‌محیطی به عمل می‌آید.

برگزاری این همایش امسال در چه وضعیتی قرار دارد؟

با توجه به فراخوان همایش انتخاب واحدهای صنعتی، خدماتی و معدنی سبز در سال ۱۴۰۲ از تاریخ شانزدهم خردادماه تا ۳۱ مردادماه سال جاری، طی مکاتبه‌ای از تمامی مراکز درمانی ملکی سازمان برای ثبت‌نام و شرکت در همایش فراخوان به عمل آمده و نتایج در همایش انتخاب واحدهای صنعتی و خدماتی سال ۱۴۰۲ که مهرماه سال جاری برگزار می‌شود، مشخص و نتیجه پیگیری خواهد شد. جا دارد اشاره کنم، انتخاب واحدهای صنعتی و خدماتی سبز از طریق سامانه «جامع محیط زیست» به آدرس (iranemp.ir) انجام می‌شود.

کمی از جزییات اجرای استانداردهای زیست‌محیطی و ایجاد بیمارستان سبز بگویید.

در جریان انتخاب واحدهای صنعتی، معدنی و خدماتی سبز، شاخص‌ها و معیارهایی جهت ممیزی واحدها لحاظ می‌شود که مهمترین معیارها برای انتخاب واحدهای خدماتی سبز شامل مواردی از جمله نصب و راه‌اندازی یا اصلاح سیستم نصفیه فاضلاب، مدیریت و کنترل آلاینده‌ها و دفع و دفن اصولی و بهداشتی زباله است. همچنین مدیریت بازیافت مواد زائد، ایجاد و توسعه فضای سبز و مصرف بهینه حامل‌های انرژی و افزایش بهره‌وری در مصرف انرژی از دیگر معیارها به شمار می‌رود. عوامل دیگری نیز وجود دارد که می‌توان به استقرار دفتر محیط زیست یا واحد (HSE) اخذ گواهینامه استقرار مدیریت زیست‌محیطی (ISO ۱۴۰۰۰) و ارتقای سطح دانش و فرهنگ زیست‌محیطی مدیران و کارکنان واحدها اشاره کرد و بالاخره اینکه ایجاد نوآوری‌های زیست‌محیطی و خدمات فراگیر معیار دیگر این طرح به ‌شمار می‌شود.

درحال حاضر پیگیری ایجاد بیمارستان سبز در تأمین‌اجتماعی در چه مرحله‌ای قرار دارد؟

با تکمیل برنامه عملیاتی بیمارستان‌های سبز در سال ۱۴۰۲ تعداد ۳۹ بیمارستان متقاضی اجرای بیمارستان سبز از مجموع ۷۳ مرکز ملکی سازمان تأمین‌اجتماعی با تأمین‌ اعتبار از محل بودجه استاندارسازی و اعتباربخشی سال ۱۴۰۲ در برنامه بیمارستان قرار می‌گیرد و به این ترتیب، اجرای پروژه استقرار کامل نظام مدیریت سبز در واحدهای تابعه سازمان تأمین‌اجتماعی در چشم‌انداز آینده سازمان قرار دارد.

همچنین با توجه به سابقه مطلوب استقرار سیستم مدیریت زیست‌محیطی (ISO ۱۴۰۰۱) در تعدادی از بیمارستان‌های ملکی در حال حاضر برنامه استقرار و تمدید استاندارد سیستم مدیریت زیست‌محیطی (ISO ۱۴۰۰۱:۲۰۱۵) برای تعدادی از مراکز درمانی ملکی درحال اجرا است.