دکتر اسماعیل حاتمی، متخصص روماتولوژی درباره این بیماری می‌گوید: «کلمه روماتیسم از «روما» به معنای «رطوبت» گرفته شده است، زیرا در گذشته فکر می‌کردند در مناطق مرطوب دردهای مفصلی و استخوانی بیشتر شایع است و از این رو دردهایی را که در مفاصل به وجود می‌آمد، روماتیسم نام نهادند.»
او با بیان این مطلب که روماتولوژی و روماتیسم با دردهای مفاصل و اطراف آن در ارتباط است، می‌افزاید: «زمانی ما کلمه روماتیسم را به کار می‌بریم که مفصل متورم و منجر به ایجاد درد و ناراحتی در بیمار شده باشد. در حال حاضر بیش از صد نوع بیماری روماتیسمی وجود دارد که شاید معروف‌ترین آن‌ها، «تب روماتیسمی» است که علائم ثانویه آن با گلودرد در کودکان شروع و منجر به درگیری در مفاصل می‌شود. خوشبختانه امروزه با درمان‌هایی که انجام می‌گیرد، این بیماری کمتر شایع است.»
حاتمی در مورد علل به‌وجودآورنده این بیماری می‌گوید: «علت دقیق این بیماری هنوز ناشناخته است. این بیماری یکی از انواع بیماری‌های خودایمنی است و در بیماری‌های خودایمنی، سلول‌های ایمنی بدن، به سلول‌های خودی حمله می‌کنند و با از بین بردن آن‌ها باعث بروز مشکل در سیستم بدن می‌شوند.» علت اصلی اکثر بیماری‌های روماتیسمی هنوز مشخص نیست اما عواملی که در ایجاد روماتیسم نقش دارند عبارت‌اند از:
ارث و ژنتیک: در بعضی روماتیسم‌ها عوامل ارثی دخالت دارند.
عفونت‌ها: بعضی از انواع بیماری‌های روماتیسمی به دنبال برخی عفونت‌ها ایجاد می‌شوند؛ به عنوان مثال تب روماتیسمی که باعث گلودرد می‌شود.
فشارهای عصبی و روانی: این فشارها در کسی که مستعد ابتلا به بیماری‌های روماتیسمی باشد می‌تواند عامل تسریع‌کننده این بیماری شود.
رژیم غذایی و مشکلات متابولیکی: که باعث ایجاد اختلال در سیستم ایمنی بدن می‌شود و در نهایت به بیماری‌های روماتیسمی می‌انجامد.
علائم
او در مورد علائم این بیماری می‌گوید: «علائم این بیماری معمولاً به‌صورت دوره‌ای است. گاهی اوقات علائم بیماری خیلی شدید و گاهی اوقات هم کمتر می‌شود. به‌طور کلی علائم این بیماری عبارت‌اند از: خستگی، تب و از دست دادن اشتها، بی‌حسی و گزگز شدن اندام‌های انتهایی،کاهش محدوده حرکتی مفاصل، ورم، گرمی و قرمزی.»
برخی علائم هم که می‌توانند نشان‌دهنده روماتیسم شدید باشند، عبارت‌اند از: درد و التهاب در بیشتر مفاصل، حساس بودن به لمس و دردگرفتن، تب، خستگی مفرط، ضعف و بی‌حالی، خشکی دهان، کاهش وزن به‌طور ناگهانی، از دست دادن اشتها، اختلال در خواب، به وجود آمدن برآمدگی‌های سفت در زیر پوست دست و خارش، خشکی و تورم چشم‌ها.
روماتیسم ستون فقرات
حاتمی در مورد روماتیسم ستون فقرات، یادآوری می‌کند: «این بیماری هم دارای پیش‌زمینه‌های ژنتیکی بسیار قوی است و زمانی که بستر مناسب برایش فراهم شود، بروز پیدا می‌کند. بررسی‌ها حاکی از این است که بیش از ۹۰ درصد بیماران مبتلا به روماتیسم ستون فقرات، ژن آن را دارند. عواملی که منجر به بروز این بیماری می‌شود، عفونت‌ها و بخصوص عفونت‌های دستگاه گوارش است. این بیماری در آقایان شایع‌تر است و سه برابر بیشتر از خانم‌ها دیده می‌شود.»
او با بیان این مطلب که روماتیسم ستون فقرات باعث ایجاد درد در ناحیه ستون فقرات می‌شود که معمولاً با سفتی صبحگاهی این ناحیه همراه است، می‌گوید: «درد بیماران در اوایل صبح به دنبال بی‌تحرکی بیشتر و به تدریج کمتر می‌شود. معمولاً این بیماری با دیسک کمر اشتباه گرفته می‌شود و ممکن است بیماران سال‌ها به اشتباه درمان شوند، اما با دقت به علامت سفتی صبحگاهی، می‌توان به راحتی آن را از دیسک کمر تشخیص داد. روماتیسم ستون فقرات با استراحت بهتر و با فعالیت‌های بدنی بدتر می‌شود.»
این روماتولوژیست می‌افزاید: «علائم این بیماری محدود به ستون مهره‌ها نیست، بلکه درگیری مفاصل محیطی مانند مچ دست، زانو و لگن هم را دربر می‌گیرد. یکی از ارگان‌های مهم درگیر در این بیماری، چشم است که به التهاب آن می‌انجامد و معمولاً کودکان بیشتر دچار این عارضه می‌شوند. درمان این بیماری طولانی‌مدت است و خوشبختانه با داروهای جدید بیولوژیک که امروزه در دسترس است، پیشرفت زیادی در درمان آن به وجود آمده است. عدم درمان این بیماران منجر به چسبیده شدن ستون مهره از ناحیه گردن تا کمر می‌شود و حرکت و زندگی آنان را مختل می‌کند.»
در موارد حاد روماتیسم ستون فقرات بیماری می‌تواند موجب شکل‌گیری استخوان‌های جدید شود و مهره‌های ستون فقرات را به هم متصل کند. درگیری مفصل‌ها نوعی بیماری کلاسیک پیش‌رونده است. هنگامی که مهره‌ها با استخوان‌ها و مفاصل دیگر به هم می‌چسبند ستون فقرات فرد خشک و بی‌حرکت شده و در برخی موارد منجر به تغییرات اساسی در وضعیت بدنی مانند کیفوز (نوعی انحراف غیرعادی رو به جلو در قسمت فوقانی ستون فقرات است) می‌شود.
او با اشاره به این مطلب که بهتر است این بیماری زود تشخیص داده و درمان شود، زیرا افرادی که در مراحل اولیه بیماری مراجعه می‌کنند درمان موفق‌تری دارند، می‌افزاید: «اگر روماتیسم دیر درمان شود به تدریج ستون مهره‌ها به هم می‌چسبد و کلیه حرکات ستون مهره‌ها با مشکل مواجه می‌شود. با پیشرفت بیماری، به تدریج قسمت‌های فوقانی‌تر و حتی تا گردن گرفتار می‌شود، به‌طوری که این بیماران حتی گردن‌شان را نمی‌توانند بالا بیاورند. فعال بودن می‌تواند وضعیت بدن و دامنه حرکتی ستون فقرات را بهبود بخشد و از خشک شدن و درد ستون فقرات پیشگیری کند.»
حاتمی می‌گوید: «برای درمان روماتیسم ستون فقرات، ماساژ درمانی می‌تواند بسیار بهتر از فعالیت‌های سنگین دیگر باشد. عضلات و بافت‌های نرم دیگر برای کاهش درد و افزایش دامنه حرکتی ماساژ داده می‌شوند اما استخوان‌های ستون فقرات هرگز نباید ماساژ داده شوند؛ چراکه ممکن است این امر منجر به آسیب به مهره‌ها شود. یکی دیگر از روش‌های درمان روماتیسم کمک گرفتن از فیزیوتراپی است. در این روش انجام تمرینات مختلف موجب افزایش انعطاف‌پذیری مفاصل می‌شود و انجام کارهای روزمره را برای افراد مبتلا به روماتیسم ساده‌تر می‌کند.»
آخرین راهکار برای درمان روماتیسم عمل جراحی است. البته در شرایطی که داروها مؤثر نباشند و آسیب به مفاصل شدید شود پزشک از روش جراحی استفاده می‌کند. جراحی نه‌تنها به بازیابی توانایی بیمار در استفاده از مفاصل کمک می‌کند بلکه درد را هم کاهش می‌دهد.
راه‌های پیشگیری از روماتیسم
هر بیماری علاوه بر آسیب‌های جسمی که به شما وارد می‌کند، می‌تواند سلامت روان‌تان را هم تهدید کند. وقتی خود را قربانی اتفاقی می‌بینید که در ایجادش نقشی نداشته‌اید، بیشتر آسیب می‌بینید و دایره زندگی‌تان را هر روز محدودتر می‌کنید.
اگر شغل شما به‌شدت با وضعیت جسمی‌تان در تعارض است، به فکر تغییر رویه کاری‌تان بیفتید. به عنوان مثال تایپیستی که مفاصل دستش آسیب دیده، حتی اگر خوش‌بین‌ترین فرد جهان باشد، نمی‌تواند به خوبی کارهایش را انجام دهد. پس واقع‌بین باشید.
شما زمان زیادی را در محل کارتان صرف می‌کنید. پس باید در فضای مناسبی به فعالیت‌تان ادامه دهید. استفاده از میز و صندلی استاندارد و قابل تنظیم و تجهیزاتی که متخصصان کمک گرفتن از آن را به شما توصیه کرده‌اند، می‌تواند به حفظ سلامت‌تان در ساعات کاری کمک کند. اگر ساعت‌ها روی صندلی می‌نشینید، از صندلی‌هایی که قابلیت تنظیم ارتفاع دارند و حتی پشتی و دسته‌های‌شان هم تنظیم می‌شود، استفاده کنید.
از زیرپایی‌های قابل تنظیم استفاده کنید و هرگز پاهای‌تان را روی هم نیندازید. این کار به زانوهای آسیب‌پذیر، بیشتر صدمه می‌زند.
برای ساعات طولانی در یک موقعیت ثابت نمانید و از انجام حرکات تکراری بپرهیزید. برای مثال به جای تمیز کردن یک سطح در ۱۰ دقیقه، پاک کردن آن را در پنج نوبت دو دقیقه‌ای انجام دهید.
به جای زیاد کار کردن، بهینه کار کنید. با کم کردن ساعات کارتان، درآمد خود را حفظ کنید. پس به گزینه‌های جایگزین فکر کنید. گذشته از این سعی کنید در هر شرایطی از اصولی که به حفظ سلامت‌تان کمک می‌کند پیروی کنید.
نظم زندگی‌تان را حفظ کنید. در ساعت معین از خواب بیدار شوید و در ساعت مشخصی به رختخواب بروید. یک برنامه روزانه برای خودتان تنظیم کنید.
شرایط‌تان را با مدیرتان در میان بگذارید. شاید گاهی بتوانید از خانه برخی کارها را انجام دهید یا شاید به واحدی که انجام کارهایش کمتر به فعالیت بدنی نیاز دارد، منتقل شوید.
سیگار را ترک کنید. محققان در بررسی‌های متعدد ثابت کرده‌اند که مصرف دخانیات، علائم این بیماری را تشدید می‌کند و زندگی با وجود آن را برای مبتلایان سخت‌تر می‌کند.
کمپرس گرم و سرد کنید. با تغییر دما می‌توان به تسکین درد مفاصل کمک کرد. برای بهبود روماتیسم مفصلی دوش آب گرم بگیرید و از کیسه‌های آب گرم یا حوله گرم برای قسمت‌های حساس مفاصل استفاده کنید.
نظر شما