به گزارش آتیه‌آنلاین، اگرچه بحث حذف صفر از پول ملی از دهه ۷۰ شمسی مطرح شده اما شاید بحث جدی درباره حذف صفر از پول ملی به دولت‌های هشتم و نهم یعنی دولت محمود احمدی‌نژاد برگردد. در آن دوره چنین عنوان می‌شد که حذف سه صفر از پول ملی می‌تواند اثراتی مثبت داشته باشد؛ اما به دلایل متعدد که یکی از آنها نیاز این طرح به شرایط مناسب برای اجرا ذکر شده، عملیاتی شدن آن به دست فراموشی سپرده شد و دولت وقت ترجیح داد انرژی خود را صرف اموری دیگر کند.
با این وجود تا امروز همچنان اجرای این طرح در دولت‌های مختلف همواره مورد توجه قرار داشته و حتی مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز خداحافظی با صفرهای پول ملی را مغایر مصالح کشور ندانسته است.
چرا بحث حذف صفر از پول ملی مطرح شد؟
اما برخلاف بسیاری از سیاست‌ها که در یک دولت دنبال می‌شود و دولت بعدی آن را بطور کل نقض می‌کند، در ارتباط با حذف صفر از پول ملی دولت حسن روحانی نیز نظری موافق داشت و نه تنها بر لزوم حذف چهار صفر تاکید داشت بلکه حتی اعتقاد داشت باید نام پول ملی نیز تغییر کرده و از ریال به تومان تبدیل شود.در این دولت نیز برآیند نظرات کلی این بود که با توجه به تورم بالا در ایران و پائین آمدن ارزش پول ملی لازم است چهار صفر از پول ملی کم شود.
بر این اساس در سال ۱۳۹۸ در جلسه هیات دولت به ریاست حسن روحانی، لایحهٔ پیشنهادی بانک مرکزی که در آن به تغییر واحد پول ملی از ریال به تومان و حذف چهار صفر اشاره شده بود،به تصویب رسید. سال پس از آن نیز کلیات لایحهٔ حذف چهار صفر و تبدیل پول ملی ایران از ریال به تومان از سوی مجلس شورای اسلامی مورد تصویب قرار گرفت و بدین‌ترتیب لایحه مذکور برای اجرا در انتظار تأیید شورای نگهبان ماند. حال نیز اگر این لایحه مورد تائید شورای نگهبان قرار گیرد واحد پول ملی از ریال به تومان تغییر خواهد یافت و قران واحد پول خُرد خواهد شد.
داستان کمرنگ شدن صفرهای اسکناس
اما اگرچه هنوز این طرح در شورای نگهبان به تائید نرسیده اما از سال ۱۴۰۰ گویا استارتی برای خداحافظی با صفرهای پول ملی زده شده و بدین‌ترتیب در اسکناس‌های جدید صفرها بطور کمرنگ روی اسکناس‌ها چاپ شد و حتی شباهت‌هایی بطور مثال میان اسکناس ۱۰ هزار تومانی و هزار تومانی یا اسکناس ۵ هزار تومانی و تراول‌های ۵۰ هزار تومانی ایجاد شد تا جایی که گاه بسیاری از مردمی که عادت کرده بودند برای خرید و فروش و داد و ستدهای خود از کارت‌های بانکی استفاده کنند، به دلیل شباهت زیاد متوجه اختلاف این اسکناس‌ها با یکدیگر نمی‌شدند.
حال دیگر حتی نه در میان مردم بلکه در میان سیاستمداران هم استفاده از تومان به عنوان واحد پول ملی رایج شده و حتی شاهد شکل گیری عبارت"همت" به جای هزار میلیارد تومان هستیم که از سوی تمام مسئولان مورد استفاده قرار گرفته و به صورت تلویحی از پذیرفته شدن تغییر واحد پول خبر می‌دهد.
دلایل حذف صفر از پول ملی
موافقت اکثر یا تقریبا تمام دولت‌ها با بحث حذف صفر نیز ریشه در تورم افسارگسیخته و کاهش ارزش پول ملی دارد. به عبارت دیگر تورم انباشته طی دهه‌های اخیر منجر به کاهش قدرت خرید مردم با واحد پول کشور شده؛ از سوی دیگر در چنین شرایطی برای تامین نیازهای مردم نیاز به چاپ اسکناس‌هایی با ارقام بالاتر وجود دارد و وقتی این اتفاق رخ نمی‌دهد برای مبادلات مالی لازم است حجم بالایی از اسکناس رد و بدل شود؛ البته این موارد تنها دلایل حذف صفر نیستند و برخی از استدلال‌های دیگری که برای اجرای این طرح وجود دارد به شرح ذیل است:
- -جلوگیری از استفاده از ارقام بزرگ در مبادلات ساده و روزمره
- -مشکلات محاسباتی و حسابداری دفاتر
- -ناامن شدن حمل و نقل مقادیر زیاد پول
- -معطلی در صف بانک‌ها و مشکلات شمارش حجم بالای اسکناس
- -اجبار در استفاده از ایران‌چک با توجه به مشکلات حقوقی ناظر بر آن
- -هزینه بالای چاپ و امحای اسکناس
- -بالا رفتن میزان استهلاک اسکناس
ارزش پول بعد از حذف صفر
در این میان یکی از سئوالاتی که مطرح است اینکه آیا در نهایت با حذف صفر از پول ملی آیا ممکن است تورم نیز کنترل شود؟ در این زمینه طی ۶۰ سال گذشته حداقل ۷۰ کشور تجربه اجرای این سیاست را داشته‌اند که بخواهند با حذف صفر از پول ملی خود، سیاست‌های توسعه اقتصادی را دنبال کنند؛ این کشورها که عمدتا کشورهای در حال توسعه بودند بر اساس شرایط خود حذف تعداد متفاوتی از صفر را تجربه کردند و بطور مثال کشوری مثل زیمبابوه که تورم آن مثال زدنی شده بود حذف ۱۰ صفر را در دستور کار قرار داد، ترکیه و افغانستان هم از جمله کشورهای همسایه‌ای هستند که در دهه‌های گذشته حذف صفر از پول ملی را تجربه کرده‌اند. این رویکرد اگرچه می‌تواند اعتماد عمومی را نسبت به واحد پول ملی و اعتبار آن بیشتر کند و به نوعی بار روانی مثبت روی جامعه داشته باشد اما قطعا به تنهایی نمی‌تواند عاملی برای کاهش یا کنترل تورم باشد؛ به عبارت دیگر لازم است این تصمیم به همراه اصلاحات اقتصادی دیگر باشد. شاهد این ادعا نیز آنکه مروری بر کشورهای تجربه کننده این سیاست گویای آن است که در موارد متعدد بوده‌اند کشورهایی که مجبور شده‌اند این روند را برای دو بار انجام دهند و دو بار از واحد پول خود صفرهایی را کم کنند.
از نظر تعداد صفرهای حذف شده نیز آمارها در کشورهای مختلف متفاوت است اما تجربه حذف سه صفر رواج بیشتری در میان کشورها داشته و گاه نیز کشورهایی بوده‌اند که بین یک تا ۱۰ صفر را حذف کرده‌اند. همچنین آرژانتین چهار بار، یوگوسلاوی سابق دو بار و برزیل نیز ۶ بار صفر های پول ملی خود را حذف کرده‌اند که بی شک اگر این تغییر به تنهایی منجر به کنترل یا کاهش تورم می‌شد نیازی به تکرار چندین باره آن در کشورهای مذکور نبود.
نظر شما