دوم بهمن‌ماه سال جاری، «آیین‌نامه اجرایی قانون نقل‌وانتقال سوابق بیمه یا کسور بازنشستگی بین صندوق‌های بازنشستگی و تجمیع سوابق بیمه‌ای اشخاص» توسط هیأت دولت ابلاغ شد. هیأت وزیران در جلسه ۲۷ دی‌ماه، به پیشنهاد شماره ۲۲۲۵۱۹ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و به استناد اصل یکصدوسی‌وهشتم قانون اساسی و ماده (۸) قانون نقل‌وانتقال سوابق بیمه یا کسور بازنشستگی بین صندوق‌های بازنشستگی و تجمیع سوابق بیمه‌ای اشخاص مصوب سال ۱۴۰۲، آیین‌نامه اجرایی قانون مذکور را تصویب کردند که این آیین‌نامه در روزهای بعدتر برای اجرا ابلاغ شد.
«سمیرا اسمعیلی‌شهمیرزادی»، سرپرست دفتر بیمه‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، با بیان اینکه برای تدوین این آیین‌نامه نشست‌های کارشناسی متعددی با حضور نمایندگان صندوق‌های بازنشستگی، سازمان برنامه و بودجه و سازمان اداری و استخدامی کشور برگزار شده، در ارتباط با مزیت‌های آیین‌نامه جدید گفت: «موضوع پرداخت مستمری جمع برای اولین‌بار در کشور اجرایی خواهد شد؛ به‌طوری که افراد با سابقه بیمه‌پردازی در صندوق‌های مختلف، می‌توانند از هر صندوق به نسبت سابقه بیمه‌پردازی مستمری دریافت کنند.»
شهمیرزادی به نکته مهم دیگری تحت عنوان پرداخت مابه‌التفاوت انتقال سوابق بیمه‌ای اشاره کرد و گفت: «در صورت نقل‌وانتقال سوابق بیمه‌ای بین صندوق‌های بازنشستگی وجوه حق‌بیمه انتقالی به صندوق مقصد به‌روزرسانی شده و افراد نسبت به قانون قبلی مابه‌التفاوت کمتری پرداخت خواهند کرد.»
مزیت اصلی آیین‌نامه جدید
به نظر می‌رسد مزیت اصلی آیین‌نامه جدید انتقال سوابق بیمه‌ای، همین پرداخت مابه‌التفاوت کمتر باشد. به گفته فرشید یزدانی، کارشناس رفاه و تأمین‌اجتماعی، در آیین‌نامه قبلی پرداخت مابه‌التفاوت ناشی از به‌روزرسانی وجوه بیمه پرداختی بر عهده فرد بیمه‌شده بود و حالا آیین‌نامه جدید در یک گام رو به جلو، این وظیفه را از دوش بیمه‌شده برداشته و به درستی آن را بر عهده صندوق بیمه‌گر مبدأ گذاشته است.»
او در گفت‌وگو با «آتیه‌نو» تأکید کرد: «بدون تردید تجمیع سوابق بیمه‌ای، یک ضرورت در نظام بیمه‌ای کشور است. معمولاً انتقال سوابق بین صندوق‌های کشوری و تأمین‌اجتماعی انجام می‌شود، اما انتقال یک نیاز معمول بیمه‌ای است و می‌تواند برحسب ضرورت بین همه صندوق‌ها اتفاق بیفتد. به همین دلیل، تسهیل‌گری در امر انتقال سوابق بیمه‌ای، یک اقدام مثبت تلقی می‌شود و ظاهراً آیین‌نامه ابلاغی جدید نیز با همین هدف تدوین و برای اجرا ابلاغ شده است.»
او اضافه کرد: «پیش‌تر قول داده بودند آیین‌نامه تجمیع و انتقال سوابق بیمه‌ای را اصلاح کنند. مشکل آیین‌نامه قبلی، هزینه بالایی بود که بابت پرداخت مابه‌التفاوت وجوه به بیمه‌شده تحمیل می‌شد. فرض کنید شما 10 سال یا 20 سال پیش به صندوق بازنشستگی کشوری حق‌بیمه پرداخته بودید و می‌خواستید آن سوابق را به صندوق بیمه‌ای دیگری منتقل کنید. در آیین‌نامه قبلی، صندوق بیمه‌ای مبدأ عین همان پولی را که آن زمان از شما گرفته بود به صندوق بیمه‌ای مقصد منتقل می‌کرد و در نتیجه، باید کل مابه‌التفاوت ناشی از به‌روزرسانی این وجوه توسط خود فرد پرداخت می‌شد.»
به گفته یزدانی: «با آیین‌نامه ابلاغی جدید، بار اصلی پرداخت ناشی از به‌روزرسانی وجوه بیمه به درستی بر عهده صندوق مبدأ افتاده و این اتفاق مثبتی در نظر گرفته می‌شود؛ چراکه فرد ۱۰ یا ۲۰ سال پیش، وجه بیمه را به نرخ روز به صندوق بیمه مبدأ واریز کرده و این وجوه در تمام این مدت در اختیار این صندوق بوده است. حالا در زمان انتقال باید وجوه را به نرخ روز به‌روزرسانی و به صندوق مقصد منتقل کند.»
او تأکید کرد: «کاهش ارزش ریالی حق‌بیمه‌ها در گذر زمان اتفاق افتاده و بیمه‌شده مسبب آن نبوده، بنابراین نباید تاوان آن را بر دوش بکشد. این فرد در زمان خودش، حق‌بیمه روز را پرداخته و باید وجوه حق‌بیمه به نرخ روز به صندوق مقصد منتقل و واگذار شود.»
آیین‌نامه جدید، کار انتقال و تجمیع سوابق بیمه‌ای بیمه‌شدگان صندوق‌های مختلف را به نسبت قبل تسهیل کرده است. فرض کنید شما در یک شرکت خصوصی به‌عنوان یک کارگر مجرب 10 سال سابقه کار داشته باشید و حق‌بیمه کارگری را به صندوق تأمین‌اجتماعی واریز کنید. بعد از گذشت این زمان، اگر بتوانید در آزمون استخدام دولت نمره قبولی بیاورید، لاجرم به زیر چتر صندوق بازنشستگی کشوری منتقل می‌شوید و بیمه‌شده این صندوق به حساب می‌آیید. در این صورت نباید آن 10 سال بیمه‌پردازی در صندوق تأمین‌اجتماعی، از بین برود. باید بتوانید آن مدت را به صندوق مقصد (صندوق بازنشستگی کشوری) منتقل کنید و با احتساب آن سال‌ها، در موعد مقرر و مقتضی بازنشسته شوید.
نگاهی به بندهای آیین‌نامه
آیین‌نامه‌ای که دوم بهمن‌ماه توسط هیأت دولت ابلاغ شده، این انتقال و تجمیع را با کاستن از بار هزینه‌ای آن ساده‌تر کرده است. ماده (۳) این آیین‌نامه، شرایط نقل‌وانتقال سوابق بیمه‌ای را مشخص می‌کند؛ در ماده (۴)، به مسئله همپوشانی سوابق بیمه‌پردازی پرداخته شده و آمده: «در مواردی که سوابق بیمه‌پردازی بیمه‌شده، در دو صندوق بازنشستگی با یکدیگر همپوشانی داشته باشد، ملاک پذیرش سابقه مطابق درخواست متقاضی است.» ماده (۶) شرایط ممنوعیت نقل‌وانتقال سوابق بیمه یا کسور بازنشستگی را تعیین کرده و در نهایت، مهم‌ترین بند این آیین‌نامه ابلاغی، یعنی ماده (۸) آن به تشریح نحوه محاسبه و به‌روزرسانی وجوه حق‌بیمه یا کسور بازنشستگی از صندوق بازنشستگی مبدأ به صندوق بازنشستگی مقصد اختصاص دارد. در این ماده، محاسبه به‌روزرسانی براساس نرخ مشارکت با این فرمول انجام می‌شود: اصل مبلغ حق‌بیمه قابل انتقال در هر سال ضربدر آخرین نرخ سود اوراق مشارکت یک‌ساله اعلامی از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ثبت درخواست متقاضی ضربدر تعداد سال‌های نگهداشت حق‌بیمه در صندوق (مبدأ به علاوه اصل حق‌بیمه قابل انتقال).
تبصره «یک» ماده (۸)، پرداخت وجوه به‌روزرسانی شده را برعهده صندوق بیمه‌گر مبدأ گذاشته و گفته: «پس از محاسبه و به‌روزرسانی وجوه حق‌بیمه در هر سال، جمع وجوه به‌روزرسانی شده سنوات قابل انتقال توسط صندوق بازنشستگی مبدأ به صندوق بازنشستگی مقصد پرداخت می‌شود.»
ماده (۹)، بر کسر سهم بیمه مؤلفه‌های مختلف به جز سهم مستمری بازنشستگی، ازکارافتادگی و فوت تأکید دارد و می‌گوید: «در به‌روزرسانی وجوه حق‌بیمه یا کسور بازنشستگی چنانچه صندوق بازنشستگی ذی‌ربط با کسر سهم درمان در ایام بیمه‌پردازی، بیمه‌شده را علاوه بر مستمری بازنشستگی ازکارافتادگی و فوت در برابر بیماری‌ها حداقل در سطح خدمات بیمه پایه سلامت بیمه کرده باشد، حق‌بیمه سهم درمان در هنگام به‌روزرسانی کسر خواهد شد و چنانچه علاوه بر خدمات درمانی او را تحت‌پوشش هرکدام از سایر خدمات شامل کمک‌هزینه ازدواج، بارداری، حقوق ایام بیماری و غرامت نقص عضو قرار داده باشد، سهم درمان به علاوه یک درصد بابت مزایای یاد شده از جمع وجوه قابل انتقال کسر می‌شود.»
بر اساس بند «۴» ماده (۱۰) این آیین‌نامه، صندوق مبدأ باید در موعد مقرر این وجوه را به صندوق مقصد پرداخت کند به‌گونه‌ای که از تاریخ وصول تقاضای بیمه‌شده در صندوق مبدأ تا تاریخ واریز وجوه به صندوق بازنشستگی مقصد، بیش از چهار ماه نگذرد.
بار مالی اندک برای بیمه‌شده
بر اساس این آیین‌نامه، بیمه‌شده تنها مکلف به پرداخت مابه‌التفاوت ریالی ناشی از همپوشانی صندوق‌های بیمه‌ای (ماده ۴ آیین‌نامه) است. بند «۳» ماده (۱۰) می‌گوید: «صندوق بازنشستگی مقصد مکلف است ضمن محاسبه مابه‌التفاوت متعلقه بر اساس ماده (۴) قانون مراتب را ظرف ده روز کاری به متقاضی اعلام نماید و متقاضی مکلف است ظرف (۱۰) روز کاری نسبت به تأیید یا انصراف از درخواست خود، اقدام کند.»
البته بیمه‌شده مجبور نیست این رقم را یک‌جا پرداخت کند، بر اساس ماده (۱۲)، «مابه‌التفاوت متعلقه به‌طور یک‌جا ظرف سه ماه و یا به‌صورت اقساطی از تاریخ ابلاغ به بیمه‌شده از او وصول و پس از واریز نقدی یا پرداخت تمام اقساط، سوابق بیمه‌ای مربوط به آن در سوابق بیمه‌پردازی بیمه‌شده در صندوق بازنشستگی مقصد اعمال می‌شود.»
با نگاهی به این آیین‌نامه تفصیلی به خوبی متوجه می‌شویم که مراحل نقل‌وانتقال ساده و سرراست است. از آن مهم‌تر اینکه، هزینه چندانی به بیمه‌شده تحمیل نمی‌شود. بیمه‌شده موظف است تنها در صورت همپوشانی سوابق بیمه‌ای در دو صندوق و در صورتی که یکی از صندوق‌ها را به دلخواه برای بازه همپوشانی انتخاب می‌کند، مابه‌التفاوت احتمالی وجوه بیمه‌ای دو صندوق را شخصاً به بیمه‌گر مقصد پرداخت کند. البته قانون برای این پرداخت، امکان واریز اقساطی را در نظر گرفته که این امکان کار را برای بیمه‌شده ساده‌تر می‌سازد.
محمدرضا حیدری، کارشناس رفاه و تأمین‌اجتماعی در رابطه با مزایای آیین‌نامه جدید و رفع تعهد پرداخت مبالغ به‌روزرسانی به «آتیه‌نو» گفت: «تا پیش از این، پرداخت مبالغ به‌روزرسانی وجوه بیمه که گاهی مبلغ قابل‌توجه و سنگینی می‌شد، مانع اصلی برای انتقال سوابق بیمه‌ای بود. به عبارتی، بیمه‌شدگان چون نمی‌توانستند این مبلغ سنگین را شخصاً پرداخت کنند، معمولاً سراغ تقاضا برای انتقال سوابق بیمه‌ای نمی‌رفتند و مواقعی پیش می‌آمد که سال‌ها پرداخت حق‌بیمه فرد به یک صندوق دیگر تلف شود و کامل از بین برود. حالا ظاهراً این مانع از پیش‌پا برداشته شده و بیمه‌شدگان با پرداخت مبالغی جزئی می‌توانند سوابق بیمه‌ای خود را بین صندوق‌های مختلف منتقل کنند.»
به گفته او در یک نظام یکپارچه، چندلایه و هماهنگ بیمه‌ای که در سیاست‌های کلی تأمین‌اجتماعی ابلاغی مقام معظم رهبری بر آن تأکید شده، بایستی انتقال بین صندوق‌های لایه بیمه‌ای، آسان و بدون تحمیل هزینه به بیمه‌شده صورت بگیرد. حیدری افزود: «چشم‌انداز ما باید استقرار یک نظام تأمین‌اجتماعی چندلایه و هماهنگ‌سازی پارامترهای بیمه‌ای و اکچوئری صندوق‌های بیمه‌ای مختلف کشور باشد. در یک نظام یکپارچه و چندلایه، امکان انتقال و تجمیع سوابق بیمه‌ای بدون تحمیل هزینه میسر است.»
برقراری مستمری جمع
نکته مهم دیگر آیین‌نامه دوم بهمن‌ماه هیأت وزیران، برقراری امکان پرداخت «مستمری جمع» است که به گفته سرپرست دفتر بیمه‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، برای اولین بار در کشور اجرایی شده است. طبق ماده (۱۶) آیین‌نامه: «چنانچه بیمه‌شده در هر یک از صندوق‌های بازنشستگی اعم از مبدأ یا مقصد واجد شرایط دریافت مستمری استحقاقی شود و متقاضی دریافت این مستمری باشد، مشمول استفاده از مستمری جمع نخواهد شد.» در غیر این صورت، با حفظ سوابق بیمه‌ای فرد در دو صندوق، امکان برخورداری از مستمری جمع به این معنا که پرداخت سهمی از مستمری به نسبت سوابق برعهده هر صندوق قرار می‌گیرد، فراهم است. بر اساس ماده (۲۳)، «میزان مستمری ماهانه قابل پرداخت در هر یک از صندوق‌های بازنشستگی به نسبت سنوات پرداخت حق‌بیمه به روش زیر محاسبه می‌شود: مستمری قابل پرداخت برابر است با معدل نسبت حقوق یا دستمزد مشمول کسور هر سال به حداقل حقوق یا دستمزد همان سال طی دو سال آخر بیمه‌پردازی ضربدر حداقل حقوق یا دستمزد زمان بازنشستگی تقسیم بر (۳۰)، ضربدر سنوات بیمه‌پردازی.»
در مجموع، این آیین‌نامه به خوبی جزئیات انتقال و تجمیع سوابق بیمه‌ای افراد را مشخص کرده است. از این پس با فراهم آمدن امکان نقل‌وانتقال و تجمیع سوابق بیمه‌ای به شیوه‌ای آسان و کم‌هزینه، تغییر شغل یا تغییر صندوق بیمه‌گر برای مزدبگیران ساده‌تر از قبل خواهد بود. آن‌طور که علیرضا حیدری توضیح می‌دهد: «تسهیل نقل‌وانتقال یک گام به سمت یکپارچه‌سازی و برقراری عدالت بیمه‌ای است و در مسیر تحقق شاخص‌های الزام‌آور سیاست‌های کلی تأمین‌اجتماعی قرار دارد.»
نویسنده: نوشین مقدم‌پناه
نظر شما