به گزارش آتیه‌آنلاین به نقل از خبرگزاری ایرنا، طی سال‌های اخیر کاهش نزولات، مدیریت نامناسب حوضه های آبریز، خشکسالی و تغییر اقلیم منابع آب زیرزمینی و روزمینی استان کرمان را به شدت کاهش داده و تامین آب شرب برای شهرها و روستاهای استان از دغدغه‌های مهم و اولویت دار مسئولان بوده که اقدامات مختلفی نظیر تامین آب از خط انتقال آب خلیج فارس، وارد مدار کردن چاه‌های جدید، و بهره برداری از آب سدها، اصلاح شبکه آبرسانی و غیره نیز در دست اقدام است.

اما بحث کاهش کیفیت آب در استان کرمان به ۲ دلیل عمده کاهش منابع آبی در پی تغییر اقلیم و آلایندگی‌های زیست محیطی به صورت نگران کننده ای در حال گسترش است؛ موضوعی که از سوی مسئولان، مردم و رسانه‌ها کمتر به پرداخته شده است.

عوامل شیمیایی نظیر کلرید سدیم، نیترات و فسفات و وجود فلزات سنگین و کمیاب مانند آرسنیک، جیوه، سرب، روی، غیره و تغییرات فیزیکی مانند تغییر دما، کدورت، طعم، مزه و آلایندهای بیولوژیکی کیفیت آب را تهدید می کند که هر کدام باعث بروز اختلال در متابولیسم بدن و ظهور بیماری نیز خواهد شد.

البته برخی این پرسش را نیز مطرح می کنند که مسئولان شرکت آب منطقه‌ای که همزمان اعلام هشدار برای کیفیت آب در این استان دارند چرا مجوز صنایع آلاینده در برخی محدوده‌های حریم و محدوده منابع ارزشمند آبی را نیز طی سال‌های اخیر صادر کرده اند و در حالی که می گویند ۴۰۰ ایستگاه پایش کیفیت آب فعال دارند، چطور هنوز مشکل آلودگی آب و کاهش کیفیت به این گستردگی و در مرز بحران ادامه دارد که برای توضیح در این زمینه به سراغ یکی از مدیران این شرکت رفته‌ایم.

مدیر دفتر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه‌ای استان کرمان درباره فعالیت‌های این شرکت برای رصد و کنترل کیفیت منابع آبی استان گفت: به منظور کنترل کیفیت منابع آب استان ۴۰۰ ایستگاه شامل آب‌های سطحی و زیرزمینی، مخازن سدها، فاضلاب، پساب و غیره به صورت مستمر مورد رصد و پایش قرار می گیرد.

امیرحسین کرمی گفت: طی چند دهه اخیر اجرای طرح‌های کنترل بهره برداری و صرفه جویی در منابع آب بیشتر مورد توجه بوده اما به کنترل کیفیت منابع آب کمتر پرداخته شده و این در حالی است که تغییرات کمیت و کیفیت آب رابطه مستقیم پیش رونده با هم دارند.

به گفته وی کاهش کمی آب، موجب افزایش غلظت آلاینده‌های آب و در نتیجه کاهش کیفیت می شود، از طرفی آلودگی و کاهش کیفیت آب نیز موجب کاهش کمیت آب مناسب خواهد شد.

مدیر دفتر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه‌ای کرمان گفت: تغییرات شیمیایی و بیولوژیکی کیفیت آب به صورت تدریجی و عمدتا غیرمحسوس اتفاق می‌افتد که ناسالم بودن آب علاوه بر تنش‌های اجتماعی موجب بروز بیماری‌های متعددی از موارد جزئی تا بروز سرطان‌های گوارشی، کبدی، کلیوی، پوست و حتی زایمان‌های زودهنگام می شود.

او تاکید کرد: استان کرمان به لحاظ تشکیلات زمین‌شناسی متنوع و کمربند مس‌زایی که از شمال غرب تا جنوب شرق استان کرمان امتداد یافته علاوه بر آلایندگی‌های طبیعی، معادن و صنایع مختلف حدود ۲۵ درصد مزارع و باغات کشور را نیز در خود دارد که همگی از مولدهای بالقوه آلایندگی منابع آب هستند لذا حفاظت کیفی آب از اهمیت زیادی برخوردار است.

کرمی ادامه داد: با وجود اقدامات پیشگیرانه در زمینه آلودگی آب، نتایج چندین ساله پایش و رصد تغییرات کیفی منابع آب های زیرزمینی، سطحی و مخازن سدها در استان کرمان، تغییرات معنادار و شیب تند کاهش کیفیت منابع آبی را نشان می دهد که زنگ خطر چالش کیفی آب را در آینده نزدیک به صدا درآورده است.

او با بیان اینکه چهار سد در حال بهره برداری استان کرمان و یک سد دیگر که بزودی به بهره‌برداری می‌رسد کاربری شرب دارند گفت: مخازن سدها هرکدام به نوعی در معرض خطر جدی قرار دارند و اگر اقدامات پیشگیرانه و علاج بخش لازم صورت نگیرد، از کاربری شرب خارج می شوند.

مدیر دفتر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه ای کرمان در عین حال با بیان اینکه معادن ظرفیت‌های اقتصادی و اجتماعی زیادی برای استان کرمان به ارمغان آورده است گفت: اما فرآیند استخراج و فرآوری در اکثر معادن موجب تشدید در آزادسازی عناصر مضر می شود، بنابراین زه‌آب معادن، محل دپو باطله‌ها و سدهای رسوب‌گیر همچنین فاضلاب صنایع، کارخانه ها، فاضلاب شهری و روستایی، پسماند و زباله‌های خانگی و صنعتی، آفت‌کش‌ها و کودها از مولدهای آلایندگی آب محسوب می شوند که اگر به صورت اصولی مدیریت و کنترل نشوند، مخاطرات زیادی را برای انسان و محیط زیست در پی خواهند داشت.

او با بیان اینکه ما علاوه بر بحران کمی آب، در مرز بحران کیفی قرار گرفته‌ایم گفت: منابع باقیمانده آب بسیار محدود، ارزشمند و البته اقدامات علاج بخش و اصلاح کیفیت منابع آب اعم از سطحی و زیرزمینی بسیار مشکل و پر هزینه است که اکثر مواقع قابل انجام نیست و طرح‌های انتقال آب حوضه به حوضه نیز علاوه بر هزینه بالا و دشوار بودن عملیات اجرایی و در برخی موارد داشتن تبعات اجتماعی، اینک صرفاً برای مصرف صنایع بزرگ مقرون به صرفه است، لذا باید اقدامات پیشگیرانه و حفاظتی کیفیت منابع آب موجود، مورد توجه بیشتری قرار گیرد.

کرمی در پاسخ به تمهیدات و اقدامات شرکت آب منطقه‌ای در این زمینه گفت: در شرکت آب منطقه‌ای به منظور حفظ منابع آب با کیفیت مناسب، زون‌های (محدوده‌های) آب شرب در تمامی شهرستان‌های استان کرمان تعیین و قرق شده است؛ تمامی چاه‌های آب شرب و رودخانه‌های مهم استان نیز تعیین حریم کیفی شده‌اند، همچنین حوضه های آبریز سدها نیز محافظت می‌شوند.

او افزود: با خرید تجهیزات پایش، به کارگیری شرکت‌های مشاور و طراحی شبکه پایش مشتمل بر ۴۰۰ ایستگاه و انجام مطالعات تکمیلی و تبیین راهکارهای علاج بخش، رصد و پایش همه مناطق استان در حال انجام است.

او گفت: همچنین با استفاده از گروه‌های گشت و بازرسی، واحدهای آلاینده منابع آب شناسایی و به اداره کل محیط زیست استان معرفی می‌شوند که تمام استعلام‌های واصله به دفتر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه‌ای کرمان مربوط به استقرار طرح‌های صنایع، معادن، خدماتی و غیره به لحاظ رعایت حرایم کیفی آب‌های سطحی و زیرزمینی، زون‌های آب شرب و تعیین الزامات زیست محیطی به دقت کنترل و امکان سنجی می‌شود.

مدیر دفتر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه ای کرمان گفت: با عنایت به اهمیت بسترسازی فرهنگی و گسترش سواد آبی نیز اقداماتی از جمله برگزاری کارگاه و کلاس‌های آموزشی در سطوح مدارس تا کارشناسان و مدیران مربوطه، چاپ بروشورهای آموزشی، ساخت تابلوهای اطلاع رسانی و غیره در حال انجام است.

او تاکید کرد: به منظور توسعه پایدار، باید در اجرای طرح‌های صنعتی و صدور مجوز استخراج معادن، کاهش مخاطرات زیست محیطی، آلایندگی‌ها و اهمیت سلامت منابع آب به دیدگاه‌های اقتصادی و اجتماعی آنها ارجحیت داشته باشد؛ لذا در این راه، همسویی و مشارکت همه سایر دستگاه‌های اجرایی مربوطه و اقشار جامعه را می‌طلبد.

این مسئول تاکید کرد: اگر غیر از این باشد، علاوه بر به خطر افتادن سلامت جامعه، تبعات وخیم‌تر و پر هزینه‌تر از منافع بهره‌برداری مقطعی را در آینده نزدیک شاهد خواهیم بود.

آنچه واضح است اینکه موضوع حساس کیفیت آب اهمیتی مساوی با میزان و کمیت آب دارد و هرگونه سهل انگاری و کم توجهی به آن می‌تواند با به خطر انداختن سلامت افراد باعث رخداد مشکلات جبران ناپذیر بیشتری شود که نیاز به اقدام قاطع دستگاه‌های متولی به ویژه آب منطقه‌ای و محیط زیست به عنوان متولیان اصلی در کنار سایر دستگاه‌های مسئول و ناظر دارد.

همه این مشکلات درحالی است که طی سال‌های اخیر برخی مجوزهای بهره برداری در بخش‌های مختلف باوجود ملاحظات زیست محیطی داده شده و هنگامی هم که از متولیان در این زمینه‌ها پرسیده می‌شود، عموما با این پاسخ مواجه هستیم که در گذشته این مجوزها ارائه شده است؛ حال آنکه مردم انتظار دارند اگر خطایی رخ داده با مسببان در هر برهه‌ای از زمان برخورد شود تا مدیران کنونی و آتی نیز مسیر گذشتگان خود را طی نکنند.

از جمله وجوه این موضوع مجوزهای متعدد معادن در منطقه گلومک نزدیک به منابع آب شرب شهر کرمان و در حوزه تقسیمات کشوری شهرستان بردسیر است که بتازگی دولت ورود قاطع و جدی داشته و اجازه بهره برداری بیشتر را نداده و درصدد ساماندهی وضع موجود نیز درآمده است تا محیط زیست بیش از آن تخریب نشود.

صرفنظر از حوزه معادن، بازار رهای آفت کش ها و نیز ضعف نظارت بر استفاده آنها در مزارع به گونه ای است که رییس سازمان حفظ نباتات کشور اخیرا گفته است که واردکنندگان و تولیدکنندگان سم درواقع این وضعیت را مدیریت می کنند.

اگرچه بهره برداری از معادن که نعمت های خدادادی است، به شرط اصول استاندارد و به کارگیری شیوه های نوین که مخاطرات زیست محیطی را کاهش می دهد ضرورت دارد اما بجاست که نظارت ها در این زمینه ها فراتر از وضعیت کنونی عمل کند و شهروندان شاهد مخاطرات زیست محیطی و سلامتی نباشند.