به گزارش آتیه آنلاین در نشست تخصصی نقش آموزشهای غیررسمی (فنی، حرفه‌ای و مهارتی) در اشتغال‌پذیری دانشجویان که با مشارکت سازمان فنی و حرفه‌ای و جهاد دانشگاهی برگزار شد، چالش‌ها، فرصت‌ها و راهکارهای اشتغال‌پذیری دانش‌آموختگان و دانشجویان و نقش آموزشهای غیررسمی(فنی، حرفه‌ای و مهارتی) مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
«علی حسین شهریور» معاون پژوهش، برنامه‌ریزی و سنجش مهارت سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، در ابتدای این نشست تخصصی با اشاره به اینکه اقتصاد کشور در حاضر مسائل بیکاری و مهارتی را تجربه می‌کند، گفت: ۶۴ میلیون جمعیت بالای ۱۵ سال داریم که حدود ۴۱ درصد در قالب ۲۶ میلیون نفر جمعیت فعال و بیش از ۳۸ میلیون نفر در قالب ۵۹ درصد هم غیرفعال محسوب می‌شوند.
وی به بیکاری دانش‌آموختگان به عنوان یکی از چالش‌های نظام آموزش عالی اشاره کرد و با اشاره به آمار این حوزه گفت: ۴۰ درصد بیکاران را فارغ‌التحصیلان تشکیل می‌دهند. از همین رو بر اساس اعلام وزارت علوم از سال ۱۳۹۸، ۹۹ و ۱۴۰۰ بیکاری دانش‌آموختگان کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری افزایشی و بیکاری رشته‌های کاردانی کاهشی بوده است. این آمار بیانگر این است که لزوم توجه به رشته‌های کاردانی با توجه به موضوع اشتغال‌پذیری بیش از سایر رشته‌ها احساس می‌شود.
شهریور در ادامه به سیر نزولی ورودی دانشجویان به نظام آموزش عالی اشاره کرد و گفت: خانواده‌ها و افراد به این نتیجه رسیده‌اند که با ورود به دانشگاه‌ها امکان رسیدن به بازارکار چندان فراهم نیست و این در حالی است که ورود دانشجویان به مراکز آموزشی فنی و حرفه‌ای رو به افزایش است و ۴۵ تا ۴۷ درصد کسانی که به مراکز آموزشی فنی و حرفه‌ای مراجعه می‌کنند دانشجو و دانش‌آموخته هستند. بر اساس این آمار نقش آموزشهای غیر رسمی (فنی، حرفه‌ای و مهارتی) در اشتغال‌پذیری دانشجویان بسیار برآورد می‌شود و می‌تواند به اشتغال و بازارکار در حوزه دانش‌آموختگان کمک کند.
معاون پژوهش، برنامه‌ریزی و سنجش مهارت سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای با بیان اینکه ۲۱۵۶ شایستگی شغلی برای علاقمندان به آموزشهای فنی و حرفه‌ای آماده و استاندارد شده است، افزود: این سازمان توان خود را در زمینه اجرای دوره‌های آموزش فنی و حرفه‌ای دانش‌بنیان براساس استانداردهای شایستگی مرتبط با رشته تحصیلی و یا علایق و توانمندی‌های دانشجویان در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ دنبال می‌کند.
او همچنین بر تعامل دستگاه‌های مختلف در امر اشتغال‌پذیری اشاره و بیان کرد: موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم، آمارها را به گونه دیگری بیان می‌کنند، اما وجه مشترک موضوع این است که آموزشهای مهارتی می‌تواند با تعامل دستگاه‌های مختلف به اشتغال‌پذیری و بازارکار دانشجویان و دانش‌آموختگان کمک کند.
آموزشهای رسمی به‌جای آموزشهای غیررسمی
«سیروس دشتی» عضو هیأت علمی و مدیر کل کارآفرینی و اشتغال جهاد دانشگاهی، نیز در ادامه این نشست به تفاوت آموزشهای رسمی و غیر رسمی اشاره کرد و گفت: آموزشهای رسمی از مهد کودک، دانش آموزی تا آموزش عالی اطلاق می‌شود، اما آموزشهای غیررسمی نیز همگام با آموزشهای رسمی از سوی دستگاه‌های مختلف به دانش آموزان و دانشجویان ارائه می‌شود. اگر دقیق بشویم شاید بتوان گفت جای آموزشهای رسمی و غیر رسمی ممکن است جابجا شود و آموزشهای غیررسمی با توجه به نیاز جامعه و جذابیت‌هایی که در بازارکار دارد سهم زیادی از آموزش‌ها را به خود اختصاص دهد. ظهور و فعالیت پلتفرم‌های متعدد آموزش در دنیا و کشور ما یکی از نشانه‌های این پدیده است.
وی به جایگاه آموزشهای غیررسمی در کشور اشاره کرد و افزود: جهاد دانشگاهی به عنوان یک نهاد در حوزه آموزشهای غیررسمی حضور پررنگی دارد و توانسته سالانه به یک میلیون نفر در ۱۶۲ مرکز آموزشی در سراسر کشور آموزشهای مهارتی متناسب با نیاز مخاطب و بازار کار را ارائه نماید؛ که بخش عمده‌ای از این آموزش‌ها در راستای هدایت شغلی و اشتغال‌پذیری دانشجویان و دانش‌آموختگان است.
عضو هیأت علمی و مدیر کل کارآفرینی و اشتغال جهاد دانشگاهی به نقش آموزشهای غیررسمی در ارتقاء جایگاه مهارت و اشتغال‌پذیری دانشجویان اشاره کرد و گفت: در حال حاضر با موضوعات و چالش‌های جدید در حوزه آینده مشاغل و مشاغل آینده مواجه هستیم. در انقلاب صنعتی مشاغل خیلی تغییر پیدا نمی‌کرد، اما در انقلاب صنعتی چهارم و در عصر اقتصاد دیجیتال صحبت از مشاغلی است که در حال حاضر وجود خارجی ندارد، اما بزودی به لیست مشاغل افرادی که می‌خواهند وارد بازارکار شوند افزوده خواهد شد. بنابراین استانداردهای شغلی که در حال حاضر نوشته می‌شود باید قابلیت و انعطاف بالایی داشته باشد تا بتواند به نیازهای بازارکار چند سال آینده پاسخ دهد.
وی با اشاره مولفه‌های اشتغال‌پذیری دانش‌آموختگان بیان داشتند که مهارت یک مولفه کلیدی است. این مولفه‌ها مهارت‌های شناختی، مهارت‌های نرم و مهارت‌های سخت را شامل می‌شود. در حال حاصر نظام آموزش عالی بعد از سال‌ها تعلل به این خلاء در اشتغال‌پذیری دانش‌آموختگان پی برده و سیاست‌هایی را برای پر کردن این خلاء در برنامه‌های راهبردی خود تدارک دیده است.
دشتی به ریزش مشاغل با توجه به تغییرات شغلی اشاره کرد و گفت: ویژگی‌های شغلی با سرعت بالا تغییر می‌کند و مشاغل آینده با انقلاب در کسب مهارت در زمینه‌های مختلف مواجه می‌شود. سازمان فنی و حرفه‌ای در زمینه اشتغال‌پذیری بویژه کسب مهارت‌های سخت جایگاه مهمی دارد و می‌تواند این موضوع را با توجه آینده مشاغل بیش از پیش مورد توجه قرار دهد.
عضو هیأت علمی و مدیر کل کارآفرینی و اشتغال جهاد دانشگاهی با طرح این سوال که آیا دانشگاه‌ها و آموزش پرورش می‌تواند با این تحولات پاسخگوی نیازهای مهارتی و شغلی باشد یا خیر؟ توضیح داد: پاسخ این است اولا دانشگاه در کنار توانمند سازی شغلی و ارتقاء اشتغال‌پذیری دانش‌آموختگان رسالت‌های دیگری از جمله توسعه و نشر دانش، تحقیق و پژوهش‌های نظری جامعه پذیری و ارتقاء فرهنگ عمومی هم دارد؛ لذا این نهادهای واسط هستند که باید به کمک دانشگاه‌ها بیایند و آموزشهای مکمل و متناسب با نیاز بازار کار را ارائه دهند.
شکاف مهارتی بین نیاز کارفرما و کارجو
«ابراهیم صالحی عمران» رئیس سابق دانشگاه فنی و حرفه‌ای و عضو هیات علمی دانشگاه مازندران نیز در این نشست با اشاره به اینکه اشتغال‌پذیری دانشجویان ابعاد مختلفی دارد گفت: یکی از موضوعاتی که همواره مطرح است این است که دانشگاه‌ها با همه امکانات آموزشی، آزمایشگاهی و اساتید به این مهم نمی‌پردازند و آیا باید بخش غیررسمی از جمله سازمان فنی و حرفه‌ای باید به بحث اشتغال‌پذیری دانشجویان و دانش‌آموختگان ورود کند و یا این سازمان ماموریت‌های دیگری دارد و باید به آن ورود کند.
وی بر تعامل آموزشهای غیر رسمی و فنی و حرفه‌ای با نظام آموزش عالی اشاره کرد و گفت: بحث در این حوزه زیاد است، اما با توجه به موضوع بحث که اشتغال‌پذیری دانشجویان است، نهادهای متولی آموزشهای غیر رسمی مثل سازمان فنی و حرفه‌ای می‌توانند از ۸۵ سال تجربه آموزشی مدرن آموزشی چه دانشگاهی و چه آموزش و پرورش در کشور بهره‌برداری نمایند و از این تجربه مهم استفاده کنند.
رئیس سابق دانشگاه فنی و حرفه‌ای به دستاوردهای خوب توسعه کمی دانشگاه‌ها در کشور اشاره و بیان کرد: بهره‌وری آموزش موضوع بسیار مهمی است که در فرآیند توسعه نظام اموزش عالی در کشور به آنها کمتر توجه شده است. به طور کلی نظام آموزش عالی به موضوع بهره وری تا حدودی بی تفاوت بوده است. آمارهای متفاوتی از بیکاری دانش‌آموختگان نیز اعلام می‌شود و بعضا ۴۲ تا ۴۳ درصد نرخ بیکاری دانش‌آموختگان حاکی از این است که باید به موضوع اشتغال‌پذیری دانش‌آموختگان نگاه ویژه‌ای داشته باشیم.
صالحی عمران به آخرین سنجش سرمایه نیروی انسانی که توسط مجمع جهانی اقتصاد انجام شده اشاره کرد و گفت: توسعه آموزش عالی و دسترسی به آموزش عالی در کشور رتبه کشورمان خوب است، اما در کاربردی کردن آموزش دچار چالش هستیم. در زمینه پیامدهای آموزش و نتایج آن رتبه کشورمان بسیار پایین است و در بین مثلا ۱۳۰ کشور مورد مطالعه در رتبه ۱۲۵ هستیم که اصلا خوب نیست.
نرخ بیکاری ۱۳ درصدی دانش‌آموختگان
«احمد سعیدی» عضو هیأت علمی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی نیز با اشاره به اینکه موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در حوزه آمار هم در خود وزارت علوم و هم در یونسکو به عنوان مرجع شناخته می‌شود گفت: رصد اشتغال دانش‌آموختگان بر اساس اطلاعات کامل از جمله کد ملی بر اساس آمار این موسسه است.
وی با اشاره به اینکه نرخ بیکاری دانش‌آموختگان ۱۳ درصد است بیان کرد: بر اساس سرشماری نفوس و مسکن، نرخ بیکاری دانش‌آموختگان کشور ۱۳ درصد است. آنچه مبنی بر بیکاری ۴۰ درصدی دانش‌آموختگان اعلام می‌شود به فارغ‌التحصیلان چهار سال پیش برمی‌گردد که هنوز نتوانسته‌اند شغل پیدا کنند یعنی افرادی که سال ۱۳۹۶ وارد دانشگاه شده‌اند.
وی گفت: نرخ اشتغالی که مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی اعلام می‌کند، با نرخ اشتغال مرکز آمار کاملاً متفاوت است. مرکز آمار با انجام سرشماری، نرخ اشتغال را اعلام می‌کند، ولی ما تمام دانش‌آموختگان یک سال تحصیلی خاص را اعلام می‌کنیم.
عضو هیأت علمی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در مورد اشتغال‌پذیر کردن دانشجویان بیان کرد: وظیفه آموزش عالی توسعه علم و دانش است که فراتر از اشتغال‌پذیری به عنوان یک موضوع خاص است، البته آموزش عالی از طریق آموزشهای غیررسمی و با همکاری سازمان‌های دیگر از جمله آموزشهای مهارتی تلاش می‌کند تا بتواند آموزش‌هایی را ارائه کند که اشتغال‌پذیری دانشجویان و دانش‌آموختگان را بالا ببرد.
سعیدی در مورد اقداماتی که در وزارت علوم در مورد اشتغال‌پذیری در دست انجام است، گفت: افزایش سهم آموزشهای مهارتی در آموزش عالی، افزایش اثربخشی دوره‌های کارورزی، دوره‌های مراکز جوار صنعت و تعامل با سازمان فنی و حرفه‌ای جهاد دانشگاهی، اقداماتی در راستای افزایش نرخ اشتغال و اشتغال پذیر کردن از طریق آموزشهای غیررسمی است.
او با اشاره به اینکه در حال حاضر رشته تحصیلی ۲۰ درصد از دانش‌آموختگان با شغل آنها مرتبط نیست گفت: یکی از برنامه‌هایی که دنبال می‌شود این است که سهم آموزشهای مهارتی در نظام آموزشی افزایش یابد و تلاش این است که در برنامه هفتم توسعه این سهم به چهل درصد برسد.
هدفگذاری آموزشهای رسمی مطلوب نبوده است
«مجتبی نوروزی» معاون آموزشی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای نیز در نشست تخصصی نقش آموزشهای غیر رسمی (فنی، حرفه‌ای و مهارتی) در اشتغال‌پذیری دانشجویان گفت: هدفگذاری در آموزشهای رسمی مطلوب نبوده است و نتوانسته به اشتغال و بازارکار منجر شود.
وی با اشاره به آماری در زمینه بیکاری دانش‌آموختگان گفت: در سال ۱۴۰۱ با بیکاری ۱۲۸ هزار و ۲۷۶ نفر در رشته‌های کاردانی، حدود ۶۷۰ هزار نفر در رشته‌های کارشناسی و نزدیک ۱۶۰ هزار نفر در رشته‌های کارشناسی ارشد و ۵۰۰۴ نفر نیز در رشته‌های دکتری بیکار بوده اند. یکی از اشکالات که در این حوزه وجود دارد به نظام آموزش رسمی مربوط است.
معاون آموزشی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای با اشاره به اینکه در حال حاضر اشکلاتی بر نظام آموزش عالی وارد است، گفت: وقتی دانشجویی وارد دانشگاه می‌شود برای سال‌ها عمر خود را در دانشگاه سپری می‌کند، فارغ از وجه مثبت کسب دانش، اگر کسب دانش به هدف مورد نظر و کاربردی کردن آن دانش منجر نشود مصداق اتلاف وقت و سرمایه است. سرانه هر دانشجوی لیسانس برای یکسال صد میلیون تومان است و دانشجویی که چها سال در دانشگاه درس می‌خواند ۴۰۰ میلیون تومان منابع کشور برای او صرف می‌شود. از سوی دیگر با فارغ‌التحصیلانی مواجه می‌شویم که با انتظارات فزاینده با تحصیلات وارد جامعه می‌شوند.
نوروزی بر گفتمان‌سازی تاکید کرد و گفت: در نظام حکرانی کنونی، مهارت جزو اولویت‌ها نیست! در نظام حکمرانی آموزشهای غیررسمی و مهارتی از جمله سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای در اولویت نیست. در نظام خانواده نیز نظام مهارت اولویت ندارد چرا که کنکور و آزمون‌های سراسری در اولویت است.
آموزشهای مهارتی به گفتمان اصلی بازارکار تبدیل شود
«امیرعلی بینام» سردبیر هفته‌نامه و پایگاه خبری بازارکار نیز در نشست تخصصی نقش آموزشهای غیررسمی (فنی، حرفه‌ای و مهارتی) در اشتغال‌پذیری دانشجویان که با مشارکت سازمان فنی و حرفه‌ای و جهاد دانشگاهی برگزار شد، گفت: بیکاری دانش‌آموختگان یک مقوله جدی است، از این رو اشتغال‌پذیری دانشجویان به موضوع روز تبدیل شده است. اما موضوع مهارت‌آموزی هنوز به گفتمان روز تبدیل نشده است. اساسنامه سازمان فنی و حرفه‌ای اخیراً در مجلس تصویب شده و به طور کلی کمبود بودجه و امکانات و حمایت در بخش آموزشهای غیررسمی مشهود است.
مدیر مسئول بازارکار اضافه کرد: توجه به مهارت‌آموزی می‌تواند از طریق مجلس، برنامه‌های توسعه و دولت به طور جدی مورد توجه قرار بگیرد.
بینام با بیان اینکه نظام آموزش غیررسمی می‌تواند جریان ساز توسعه آینده مشاغل و مشاغل آینده در کشور باشد افزود: این موضوع می‌تواند با تعامل و همکاری جهاد دانشگاهی و سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای به خوبی دنبال شود و زمینه‌ساز توسعه مشاغل جدید در کشور باشد. به نظر می‌رسد برنامه هفتم توسعه و نیز برنامه‌های اجتماعی مجلس باید در راستای توسعه آموزشهای رسمی با محوریت بازارکار باشد.
نشست تخصصی نقش آموزشهای غیر رسمی (فنی، حرفه‌ای و مهارتی) در اشتغال‌پذیری دانشجویان، سه‌شنبه با حضور «علی حسین شهریور» معاون پژوهش، برنامه‌ریزی و سنجش مهارت، «مجتبی نوروزی» معاون آموزشی سازمان فنی و حرفه‌ای، «سیروس دشتی» عضو هیات علمی و مدیر کل کارآفرینی و اشتغال جهاد دانشگاهی، «احمد سعیدی» عضو هیأت علمی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی، «ابراهیم صالحی عمران» عضو هیأت علمی دانشگاه مازندران و «امیرعلی بینام» سردبیر هفته‌نامه و پایگاه خبری بازارکار برگزار شد.
بخش دوم این نشست مهارتی هفته آینده با حضور کارشناسان حوزه آموزشهای غیررسمی و مهارتی برگزار می‌شود.
نظر شما