مهارت‌آموزی چیست؟

مهارت یک توانمندی است؛ توانی که به ما امکان می‌دهد کاری را به شکل عالی آن انجام دهیم و به هدفی که به دنبال آن بودیم برسیم. سازمان جهانی بهداشت، مهارت را توانایی رفتار سازگارانه و مثبت که افراد را قادر می‌سازد تا به‌طور مؤثر با خواسته‌ها و چالش‌های زندگی روزمره برخورد کنند، می‌داند.

مهارت‌ها در عرصه‌های مختلف فردی و گروهی به‌کار گرفته می‌شوند. همچنین حوزه‌های عمومی و تخصصی را دربرمی‌گیرند. مهارت‌های حوزه عمومی همان مدیریت زمان، مدیریت پول، برقراری ارتباط با اطرافیان و محیط، جامعه‌پذیری و مشارکت هستند. در حوزه تخصصی مهارت‌های مربوط به شغل و حرفه قرار دارند.

اصول یادگیری مهارت

مهارت‌آموزی برای رسیدن به هدفی دنبال می‌شود. بر همین اساس باید برنامه مرتبط با آن هدف را تدوین کرد. قبل از شروع مهارت‌آموزی باید توجه کرد که آیا ما آمادگی جسمی و روانی لازم را برای یادگیری آن مهارت داریم یا خیر. یادگیری در وهله اول نیاز به ذهنی منسجم و روانی پویا دارد. همچنین نیاز به انرژی جسمی دارد؛ چراکه باید به ‌طور مستمر زمانی را برای آموزش در نظر بگیریم.

از طرفی بعضی افراد صرف علاقه داشتن به یک موضوع شروع به یادگیری می‌کنند، اما چون برای بعد از آن هدفی تعیین نکرده‌اند، معمولاً در نیمه راه آموزش را رها می‌کنند، بی‌انگیزه می‌شوند و انرژی خود را برای فراگیری مهارت لازم از دست می‌دهند. این مسئله مهمی است. تنها نمی‌توان صرف علاقه داشتن به سراغ چیزی رفت. آن علاقه باید کارکرد و هدفی در پی داشته باشد. در واقع دلیل منطقی باعث می‌شود ما بدانیم دنبال چه چیزی هستیم. این آگاهی فرایند مهارت‌آموزی را آسان و تسریع می‌کند.

مسئله بعدی زمان است. مدیریت زمان در هنگام یادگیری بسیار اهمیت دارد. زیرا ممکن است با از دست دادن زمان، هدف خود را نیز از دست بدهیم. بعضی مهارت‌ها در کوتاه‌مدت و بعضی در بلندمدت قابل یادگیری هستند.

نکته دیگر این است که با شروع یادگیری در یک موضوع خاص، با منابع بی‌پایانی مواجه می‌شویم که شاید اطلاع از همه آن‌ها برای ما ممکن و لازم نباشد. در چنین شرایطی باید با تمرکز بالا، انتخاب کنیم. قدرت انتخاب در اینجا اهمیت زیادی دارد. آن مواردی که برای رسیدن به هدف ما ضرورت دارند، انتخاب می‌شوند و بقیه چیزها با وجود جذابیت‌های‌شان کنار می‌روند. در غیر این صورت در گرداب اطلاعات خوشایند و جذاب گرفتار می‌شویم و از ادامه راه بازمی‌مانیم. همه‌چیزدانی یک معضل است که باعث می‌شود، بخواهیم هر چیزی را یاد بگیریم، اما واقعیت این است که انسان آن‌قدر زمان ندارد تا به همه مهارت‌ها مسلط شود.

راهکار دیگری که باید به آن توجه کنیم، به چالش کشیدن خود در زمان یادگیری مهارت جدید است. تا وقتی که در گوشه امن خود بنشینیم و مهارت را به کار نبندیم، سیکل یادگیری را کامل نکرده‌ایم. در مواجهه با موقعیت‌های خارجی، نکات جدید به ذهن‌مان می‌رسد، اشتباهات خود را می‌فهمیم و ملزومات جدید را فراهم می‌کنیم. بنابراین نباید از به‌کارگیری مهارت خود بترسیم. همه افراد بارهای اول استفاده از مهارت‌های خود دچار خطا می‌شوند و نیاز به تمرین و تکرار دارند تا آن مهارت را به صورت همیشگی و ناخودآگاه انجام دهند.

تمرین نوروزی

تعطیلات نوروز یک فرصت عالی برای کسانی است که قصد دارند در سال جدید مهارتی را بیاموزند. در این زمان که نصف یک ماه را شامل می‌شود، می‌توان گام‌های اولیه یادگیری را شروع کرد. اختصاث دادن یک ساعت در روز برای آشنا شدن با آموزش مهارت مورد نظر مفید و مؤثر خواهد بود. روزهای آغاز سال و زایش زمین اتفاقاً انگیزه‌های آدمی را برای شروع بیدار می‌کند. ممکن است حین این تمرین اولیه نکات زیادی برای‌مان روشن شود. شاید متوجه شویم این مهارت خیلی به کار ما نمی‌آید، یا راه‌های آموزش خود را تغییر دهیم یا اینکه نیاز به کمک بیشتری از جانب مربیان حس کنیم. این تست اولیه در حین تعطیلات کمک می‌کند تا بعد از پایان عید نوروز که به زندگی اجتماعی و شغلی و تحصیلی خود برمی‌گردیم، با برنامه خود بیگانه نباشیم و راحت به یادگیری مهارت دوست داشتنی خود بپردازیم.

با رعایت اصول صحیح مهارت‌آموزی می‌توانیم طلیعه‌های هدف را مشاهده کنیم و در زندگی از چیزی که آموخته‌ایم استفاده و نتیجه مطلوب را کسب کنیم.