آسیب شناسی فنی و حرفه ای ها به روایت مرکز پژوهش ها

مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی به آسیب شناسی توسعه آموزش های فنی و حرفه ای (مهارتی) به عنوان یکی از بندهای سیاست های کلی برنامه ششم توسعه کشور پرداخته است.

به گزارش آتیه آنلاین به نقل از روزنامه کیهان، در این گزارش با ارائه تصویری از وضعیت موجود آموزش های فنی و حرفه ای در سه بخش هنرستان های آموزش و پرورش، آموزش عالی (دانشگاه فنی و حرفه ای و دانشگاه جامع علمی کاربردی) و سازمان آموزش فنی و حرفه ای، مشکلات این حوزه را بررسی کرده است.

نتایج بررسی ها نشان می دهد که در حال حاضر، آموزش های فنی و حرفه ای در ایران ۳۵ درصد دانش آموزان دوره دوم متوسطه و ۱۲ درصد دانشجویان آموزش عالی را شامل می شود که با اهداف تعیین شده در قانون برنامه ششم توسعه کشور برای این بخشها، به ترتیب ۵۰ درصد و ۳۰ درصد فاصله دارد. همچنین، این حوزه با آسیب هایی مانند کمبود هنرآموز و مربی، کمبود تجهیزات کارگاهی، نرخ اشتغال پایین، پایین بودن شان و جایگاه اجتماعی و کمبود داده های ارزیابی مواجه است که به جزئیات در این گزارش به آن پرداخته شده است. با توجه به بررسی های انجام شده، جهت رفع آسیب های موجود، افزایش اعتبارات آموزش های فنی و حرفه ای، افزایش مشارکت بخش خصوصی، روزآمدسازی محتوای آموزشی و ایجاد بانک نیازهای مهارتی کشور پیشنهاد شده است.

آموزش های فنی و حرفه ای رسمی در سطح دوره دوم متوسطه توسط هنرستان های وزارت آموزش و پرورش و در سطح آموزش عالی توسط مراکز آموزش عالی، به ویژه دانشگاه فنی و حرفه ای و دانشگاه جامع علمی کاربردی ارائه می شود. در بخش غیررسمی نیز سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور متولی اصلی این گونه آموزش ها به شمار می رود.

سهم دانشجویان مهارتی (دانشگاه فنی و حرفه ای و دانشگاه جامع علمی کاربردی) از کل دانشجویان در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ برابر با ۱۲.۲ درصد بوده است. هدفگذاری قانون برنامه ششم توسعه برای این شاخص برابر با ۳۰ درصد است. حدود ۹۷ درصد آموزشگران دانشگاه فنی و حرفه ای به صورت حق التدریسی فعالیت می کنند و وضعیت استخدامی آنها نامشخص است. نسبت دانشجو به هیئت علمی تمام وقت در دانشگاه فنی و حرفه ای برابر با ۲۰۵ است؛ در حالی که نسبت مطلوب این شاخص براساس قانون برنامه ششم توسعه برابر با ۲۰ است. سرانه دانشجویی دانشگاه فنی و حرفه ای (۵۶ میلیون ریال) در سال ۱۴۰۰ کمتر از یک سوم سرانه دانشجویی دانشگاه تهران در مقطع کارشناسی (۱۸۴ میلیون ریال) بوده است.

همچنین نسبت اشتغال دانش آموختگان (نسبت تعداد دانش آموختگان شاغل به کل دانش آموختگان) سال های ۱۳۹۱-۱۳۹۹ دانشگاه فنی و حرفه ای برابر با ۵۴ درصد است. نسبت اشتغال دانش آموختگان دانشگاه جامع علمی کاربردی که رصد هر دوره پس از چهار سال انجام می گیرد برای دانش آموختگان سال تحصیلی ۱۳۹۵-۱۳۹۶ برابر با ۵۶ درصد بوده است.

سرمایه گذاری بخش خصوصی تعداد قابل توجهی از چالش های آموزش و تربیت فنی و حرفه ای مانند پایین بودن سهم این آموزش ها، کمبود نیروی انسانی، کمبود فضاهای آموزشی و کارگاهی و فرسودگی تجهیزات متاثر از محدودیت های مالی هستند.

رویکرد فعلی جهت افزایش سهم آموزش های مهارتی در قوانین برنامه توسعه کشور باید از طریق ابزارهای مالی پشتیبانی شود که از آن جمله افزایش اعتبارات این آموزش ها از بودجه عمومی دولت است.

همچنین، اغلب آموزش های مهارتی دارای کارفرمای خصوصی بوده و در کوتاه مدت برای مهارت آموختگان بازده اقتصادی به همراه دارند؛ بنابراین از ظرفیت بالایی برای افزایش سرمایه گذاری بخش خصوصی در این حوزه برخوردارند که می توان با اطمینان بخشی به خانواده ها نسبت به اشتغال و درآمد آموزش های مهارتی، آنها را به سرمایه گذاری در این حوزه ترغیب کرد.

شرکت های خصوصی نیز می توانند با تاسیس مراکز آموزشی جوار کارگاهی ضمن تربیت نیروی کار مورد نیاز خود به رفع مشکلات مالی این حوزه کمک کنند.

ارتقای جایگاه و منزلت آموزش و تربیت

فنی و حرفه ای از طریق افزایش آگاهی عمومی نسبت به مزایای آموزش های فنی و حرفه ای با استفاده از برنامه های رسانه ای، ظرفیت شبکه های اجتماعی، بازدید از هنرستان ها و تهیه و انتشار کتابچه های راهنمای رشته های فنی و حرفه ای: راهکار اصلی ارتقای جایگاه آموزش های فنی و حرفه ای، بهبود کیفیت این نوع آموزش ها از طریق به کارگیری مربیان با واجد صلاحیت و ارتقای مستمر شایستگی های آنها و ایجاد زیرساختها و امکانات کافی و روزآمد است. به طوری که پیامدهای مثبتی را برای مهارت آموختگان به دنبال داشته باشند.

راهکار دیگر، باز بودن مسیر رشد حرفه ای از طریق امکان ادامه تحصیل و کسب مدارک حرفه ای در مقاطع دانشگاهی است. به طوری که مهارت آموزان نیز همانند دانش آموزان رشته های دیگر بتوانند در چارچوب صلاحیت حرفه ای به ارتقای شغلی خود بپردازند.

همچنین، به منظور افزایش آگاهی عمومی نسبت به آموزش های فنی و حرفه ای، استفاده از برنامه های رسانه ای، ظرفیت شبکه های اجتماعی، برنامه های بازدید از هنرستان ها و تهیه و انتشار کتابچه های راهنمای رشته های فنی و حرفه ای توسط وزارت آموزش و پرورش توصیه می شود.

شرط اساسی آگاهی و اطلاع رسانی وضع موجود آموزش و تربیت فنی و حرفه و بهبود آن، تدوین چارچوب شاخص ها و استانداردهای ارزیابی، ایجاد سامانه جامعی برای گردآوری و پایش داده ها و استقرار سازوکارهای تدوین، تفسیر و انتشار اطلاعات مورد نیاز سیاستگذاران، ارائه دهندگان و متقاضیان آموزش ها و کارفرمایان بازار کار است که باید در دستور کار وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قرار گیرد.

برنامه های درسی و محتواهای آموزشی زیرنظام های مختلف آموزش فنی و حرفه ای هم باید هماهنگی و هم راستایی درونی با یکدیگر داشته باشند و هم متناسب با نیازهای بازار کار تدوین شده و به طور مستمر مورد ارزیابی و بازنگری قرار گیرند.

در مقایسه با برنامه های درسی دوره های نظری که هر پنج سال یک بار باید بازنگری شوند، برنامه های درسی دوره های فنی و حرفه ای به دلیل عملی بودن و تحت تاثیر تغییرات سریع فناوری باید هر سه سال یکبار مورد بازنگری و روزآمدسازی قرار گیرند.

مطالعات متعددی نشان می دهد که محتواهای آموزشی، برنامه های درسی و حتی برخی از رشته های تحصیلی فنی و حرفه ای در اثر نبود اطلاعات بازار کار، تناسبی با نیازهای بازار کار کشور ندارند. از طرف دیگر، برنامه های درسی دوره کاردانی پیوسته دانشگاه فنی و حرفه ای نیز که به عنوان ادامه منطقی آموزش های دوساله هنرستان های فنی و حرفه ای در نظام آموزشی قبلی طراحی شده بودند، با جایگزین شدن دوره سه ساله دوره دوم متوسطه فنی و حرفه ای بین سال های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ نیازمند بازنگری و بازطراحی براساس رشته ها و سرفصل های درسی جدید هستند.

عدم وجود چارچوب مشخص برای به کارگیری و ارتقای اعضای هیئت علمی، استفاده از چارچوب های دانشگاه دیگر به این منظور و پایین بودن نسبت دانشجو به هیئت علمی در دانشگاه فنی و حرفه ای به کیفیت آموزش های ارائه شده آسیب می رساند و احتمال انحراف از ماموریت تعیین شده را بالا می برد.

لذا ضرورت دارد تدوین، تصویب و اجرای آیین نامه جذب و به کارگیری و آیین نامه ارتقای هیئت علمی خاص که در آن بر داشتن سوابق و توانایی های مهارتی، حرفه ای و تجربی تاکید شده باشد، در دستور کار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دانشگاه فنی و حرفه ای قرار گیرد.

کد خبر: 56205

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.
  • 8 + 1 =