به گزارش آتیه آنلاین، عیدی کارمندان دولت، رقم ثابتی‌ است که دولت هر ساله در لایحه بودجه پیش‌بینی می‌کند اما عیدی و پاداش پایان سال کارگران مشمول قانون کار معمولاً بسیار بیشتر از مبلغ پرداختی به کارمندان مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری‌ است و بدون توجه به محل اشتغال، براساس «قانون مربوط به تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران شاغل در کارگاه‌های مشمول» مصوب سال ۱۳۷۰ مجلس شورای اسلامی پرداخت می‌شود.

ملاحظات قانونی در مورد عیدی پایان سال

براساس ماده واحده این قانون، «تمامی کارفرمایان کارگاه‌های مشمول قانون کار مکلفند به هر یک از کارگران خود به نسبت یک سال کار معادل شصت روز آخرین مزد،‌ به عنوان عیدی و پاداش بپردازند. مبلغ پرداختی از این بابت به هر یک از کارکنان نبایستی از معادل نود روز حداقل مزد روزانه قانونی تجاوز کند».

بنابراین کف عیدی پایان سال کارگران مشمول قانون کار، 60 روز آخرین مزد مصوب و سقف عیدی در هر سال، 90 روز حداقل مزد روزانه مصوب شورای عالی کار یا به عبارت ساده‌تر اما نادقیق‌تر، سه ماه حداقل دستمزد مصوب است؛ نکته اینجا است که میزان دستمزد دریافتی معمول کارگر در تعیین سقف عیدی پایان سال نقشی ندارد و تنها حداقل مزد روزانه، مبنا و معیار محاسبه است.

اما این میزان پرداخت برای تمام کارگرانی که یکسال یا بیشتر در کارگاه سابقه کار داشته باشند، مصداق دارد؛ این ماده واحده عیدی، تبصره‌ای نیز در مورد کارگران تازه‌وارد دارد، افرادی که سابقه‌ اشتغال‌ آنان در کارگاه مورد نظر، به یک‌ سال نمی‌رسد: «مبلغ پرداختی به کارکنانی که کمتر از یک سال در کارگاه کار کرده‌اند باید به مأخذ 60 روز مزد و به نسبت ایام کارکرد در سال، محاسبه شود. مبلغ پرداختی از این بابت برای هر ماه نباید از یک دوازدهم سقف تعیین شده موضوع ماده واحده این قانون تجاوز کند». بنابراین کارگری که فقط دو ماه در یک کارگاه سابقه دارد، به نسبت همان‌ دو ماه در پایان سال عیدی دریافت می‌کند.

در حالی که سقف پرداخت عیدی پایان سال براساس قانون، نود روز حداقل دستمزد مصوب است اما پرداخت‌های بیش از این نیز در قانون تحت عنوان «عرف کارگاهی» پذیرفته شده است؛ در تبصره ۲ ماده واحده عیدی آمده است: «در کارگاه‌هایی که مطابق رویه جاری کارگاه بیش از مبالغ فوق پرداخت می‌نمایند، عرف کارگاه معتبر خواهد بود».

«آرمین خوشوقتی» کارشناس حقوق و روابط کار در توضیح این مساله به آتیه آنلاین گفت: «در پرداخت‌های مزدی به کارگران دو مولفه‌ اساسی در قانون وجود دارد، اول حداقل‌های به رسمیت شناخته شده در قانون و دوم عرف کارگاهی؛ در مورد عیدی نیز این دو مولفه کارکرد دارد؛ در حالیکه ماده واحده قانونی، کف و سقف عیدی پایان سال را در تمام کارگاه‌های مشمول به رسمیت شناخته، عرف کارگاهی نیز در قانون یک شاخص رسمی‌ است. به این معنا که اگر کارفرمایی در سنوات گذشته در پایان سال به کارگران ۵ برابر حداقل دستمزد عیدی و پاداش پرداخت کرده، نمی‌تواند ناگهانی و بدون توافق جدید با کارگران این عرف را زیر پا بگذارد و کمتر پرداخت کند».

برخی کارفرمایان در پرداخت عیدی تخلف می‌کنند؛ کارگرانی هستند که کمتر از حداقل قانونی عیدی می‌گیرند؛ خوشوقتی در این ارتباط بیان کرد: «اگر کارفرمایی در کارگاه، کمتر از کف قانونی یا همان ۶۰ روز مزد، به کارگران خود عیدی بپردازد، کارگران می‌توانند به مراجع حل اختلاف شکایت کنند؛ همینطور وقتی کارفرمایی ناگهان عرف کارگاهی در مورد پرداخت پاداش پایان سال را زیر پا می‌گذارند بازهم کارگران آن کارگاه حق شکایت دارند».

رقم عیدی امسال چقدر است؟

با احتساب فرمول قانونی برای حداقل و حداکثر عیدی، کارگران امسال در ماه‌های پایانی سال، حداقل ۱۰ میلیون و ۶۱۴ هزار تومان عیدی دریافت می‌کنند؛ به همین ترتیب، حداکثر مبلغ عیدی نیز ۱۵ میلیون و ۹۲۲ هزار تومان خواهد بود.

خوشوقتی در این رابطه گفت: «اگر کارگری با حداقل یکسال سابقه کار در یک کارگاه ثابت، تا قبل از نوروز امسال کمتر از حداقل فوق به عنوان عیدی پایان سال دریافت کند، بدون تردید تخلف قانونی صورت گرفته و این کارگر می‌تواند از کارفرما شکایت کند. در عین حال باید بدانیم همه کارگران بدون استثنا مشمول عیدی و پاداش پایان سال هستند حتی کارگرانی که فقط یک ماه در کارگاه سابقه کار دارند، منتها میزان عیدی به نسبت تعداد ماه‌های اشتغال کارگر محاسبه می‌شود».

کارفرمایان معمولاً عیدی پایان سال کارگران را یک‌ماه پیش از پایان سال و با حقوق بهمن ماه پرداخت می‌کنند اما منعی برای پرداخت در اسفند وجود ندارد. با این حال، در برخی کارگاه‌ها، عیدی کارگران به بهانه کمبود بودجه با ماه‌ها تاخیر پرداخت می‌شود. در حالیکه یکی از مهم‌ترین مزیت‌های اشتغال کارگری بر استخدام کارمندی، مبلغ قابل توجه عیدی و پاداش پایان سال است، رعایت حد و حدود قانونی در مورد محاسبه مبلغ و پرداخت به موقع آن در ماه‌های پیش از پایان سال، اهمیت بسیار دارد و می‌تواند در تامین مایحتاج ضروری خانوارهای کارگری در شب عید موثر باشد.