نمایشگاه «عکاسِ چریک» گزیده‌ عکس‌های جنگ تحمیلی جاویدالاثر کاظم اخوان است که از پاییز ۱۳۵۹ تا خرداد ۱۳۶۱ در عملیات‌های شهید مدنی، شهیدان رجایی و باهنر، شهید چمران، طریق القدس، فتح المبین و بیت المقدس عکاسی کرده است.

این نمایشگاه که همزمان با دفاع مقدس افتتاح شده؛ شامل ۳۲ عکس از جاویدالاثر کاظم اخوان عکاس مشهدی است که در اندازه‌های ۵۰ در ۷۵ سانتی متر، ۱۰۰ در ۶۶ ، ۱۰۰ در ۱۵۰ سانتی متر، ۳ متر در ۴ونیم متر و ۳ متر در ۸ متر چاپ شده‌اند و از امروز روی دیوار گالری خانه خواهد رفت.

نمایشگاه عکس «عکاسِ چریک» از ۶ مهر تا ۱۰ آبان‌ماه ۱۴۰۲ در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۱۰ تا ۱۹ و در روزهای پنجشنبه و جمعه از ساعت ۱۵ تا ۱۹ در گالری خانه، واقع در حوزه هنری انقلاب اسلامی، خیابان سمیه تقاطع خیابان حافظ، میزبان چشمان علاقه‌مندان است.

کاظم اخوان که بود؟

«کاظم اخوان علاف» در سال ۱۳۳۸ در مشهد متولد شد و به دلیل تقارن با میلاد امام کاظم(ع) نام کاظم را بر او گذاشتند.
پدرش خادم بارگاه حضرت امام رضا (ع) بود و خاندان اخوان این افتخار را داشتند که نسل اندر نسل از خادمان حرم مطهر باشند او نیز با عشق به اهل بیت پرورش یافت و تحصیلات خود را در خراسان به پایان رساند و در مسابقات کشتی آموزشگاه های استان صاحب عنوان شد. او نیز مانند بسیاری با آغاز جنگ تحمیلی ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ با خود را به اهواز رسانده و به ستاد جنگ‌های نامنظم پیوست. اما کاظم یک تفاوت، با بسیاری از همرزمانش داشت و در حالی که عزادار مادرش بود مشهد را به سمت اهواز ترک کرد و پس از مجروح شدن برادرش سروان حسن اخوان تانک ساقط شده در سوسنگرد یادگار اوست در جبهه ماندند استعداد او نظر دکتر چمران را جلب کرد و با تشویق شهید چمران در جبهه‌ها شروع عکاسی کرد.

کاظم که از روزهای آغاز جنگ تحمیلی علاوه‌ بر عکاسی با شهید دکتر چمران و گروه جنگ‌های نامنظم همکاری داشت با حضور در این گروه در کنار دکتر مصطفی چمران در بیش از ۷۰ عملیات و نبرد خطرناک با دوربین عکاسی و فیلم‌برداری در گرماگرم نبرد حضور یافت. وی در بیشتر مأموریت‌های جنگی در کنار شهید چمران بود و مورد توجه وی قرار گرفت و بین آن‌ها ارتباط بسیار صمیمی برقرار شد. اخوان همیشه در نبرد پیشتاز بود و علاوه بر اسلحه، وسایل دوربین عکاسی و فیلم‌برداری را هم با خود حمل می‌کرد.

به گفته همرزمانش در هریک از خطوط، هنگامی‌که ارتباط قطع می‌شد، او بود که به دلیل شهامت و ورزیدگی به‌سرعت ارتباط را برقرار می‌کرد. در شرایط جنگی سخت، حتی در موقعیتی که احتمال شکست می‌رفت، او با قاطعیت و اطمینان دیگران را دلداری می‌داد. آرامش و متانت کاظم اخوان در کارها موجب اطمینان خاطر اطرافیان بود. در هر محیطی قرار می‌گرفت محیط را مملو از شادی و نشاط می‌کرد. کاظم اخوان عکاس چریک است که هنر عکاسی در او با جنگ متولد شد و با تشویق‌های دکتر مصطفی چمران تبدیل به یکی از پدیده‌های عکاسی جنگ تحمیلی شد. اخوان آن‌چنان در عمق زوایای جنگ تحمیلی حضور داشت که برای ثبت حادثه‌ای که کمتر از یک لحظه و شاید تنها برای یک‌بار در طول تاریخ اتفاق می‌افتد، ازخودگذشتگی می‌کرد.

پس از شهادت دکتر چمران، برای خبرگزاری ایرنا عکاسی می‌کرد. این رزمنده هنرمند در ۱۳ تیر ۱۳۶۱ همراه جاویدالاثر احمد متوسلیان و دو کارمند سفارت ایران، توسط فالانژهای لبنانی در شمال بیروت ربوده شده و پس از آن تاکنون از سرنوشت او نیز مانند احمد متوسلیان هیچ خبری در دست نیست.

با این وجود اداره ثبت احوال منطقه یک مشهد (محل ولادت کاظم اخوان از همراهان حاج احمد متوسلیان) در تاریخ ۱۹ دی ۱۳۹۱ گواهی وفات (و نه شهادت) کاظم اخوان را صادر کرده است.

انتشار کتاب عکس

کتاب عکس «کاظم اخوان» که از عکاسان پیشکسوت انقلاب و دفاع مقدس نیز محسوب می‌شود، ۱۷ مردادماه امسال با حضور جمعی از فرماندهان و مدیران لشکری توسط انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس بنیاد فرهنگی روایت فتح رونمایی شد.

در آن مراسم سرتیپ پاسدار معروفی معاون هماهنگ کننده سازمان بسیج مستضعفین، کتاب را حقیقتی برای آیندگان و جاویدان برای نسل‌های آینده دانست که این تبادل اطلاعات به آینده را می‌توان به شیوه‌های مختلف به نسل‌های آینده رساند و عکس یکی از مهمترین آنهاست. مستند سازی برای تاریخ دفاع مقدس را باید به صورت جدی دنبال کرد زیرا در این راه و این نبرد و صحنه نابرابر انسان‌های شریفی برای بقای دین خدا، تمامیت ارضی و الگوسازی انقلاب و دفاع مقدس جانشان را فدا کردند.

سردار معروفی با اشاره به اینکه بارها و بارها در دوران دفاع مقدس شاهد مجاهدت‌های خبرنگاران و عکاسان بوده افزود: روحیه عکاسان دفاع مقدس هم همانند روحیه رزمندگان آن دوران بود و چه بسا سختی کار این عزیزان همزمانی نبرد با ثبت تصویری از اتفاقات بود، آن چنان که همچون کاظم اخوان‌ها در دستی اسلحه داشتند و به هنگام ضرورت نبردی جانانه می‌کردند و در وقت خودش حتی با وجود جراحات جنگی، به ثبت هنرمندانه حوادث می‌پرداختند. امثال کاظم اخوان از هر حیث قهرمان واقعی هستند اگر با روحیه دفاع مقدس باشیم و با هر نگاهی به ماجرا نگاه کنیم چه خداوند، دفاع مقدس، انقلاب، میهن پرستی و … قطعاً کاظم اخوان یک قهرمان واقعی است.

در ادامه این برنامه محمد حسین حیدری مدیر انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس کاظم اخوان را یک هنرمند تراز واقعی دانست و گفت: در همان ۲ سالی که کاظم اخوان شروع به عکاسی کردند تا زمانی که به اسارت رژیم صهیونیستی در آمد فریم‌هایی از آن به یادگار مانده است که نشان از تراز و درجه این هنرمند است. در هر جای دنیا اگر هنرمندی مانند کاظم اخوان داشتند قطعاً از او یک قهرمان ملی می‌ساختند. چیزی که مهم است نگهداری درست از آثار این هنرمندان به نام است تا بتوان این پیام را به نسل آینده منتقل کرد که در این مدت انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس در این عرصه تلاش شایانی کرده و گنجینه‌ای از آثار این هنرمندان را به صورت کاملاً تخصصی و اصولی نگهداری و آرشیو کرده است.

آثار

یکی از آثار این رزمنده جاویدالاثر کتاب عکس کاظم اخوان است که می‌توانید گزارش تصویری رونمایی از آن را با کلیک روی این لینک ببینید، همچنین اگر علاقه‌مند به خرید کتاب نگار بی خبر The Missing/ کاظم اخوان هستید می‌توانید قیمت پیشنهادی خود را اعلام کنید. نگار بی خبر عنوان مجموعه ای است مستند، در قالب یک DVD، درباره کاظم اخوان، عکاس و خبرنگار دوران دفاع مقدس که توسط معاونت فرهنگی هنری بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس تهیه شده است، مستندی که کاری از فریدون گنجور و محسن قیصری است و توسط محسن بیرقی تدوین شده است.

کتاب دیگری که از کاظم اخوان چاپ شده "کتاب عکس ۴" است که در بهار ۱۳۹۵ منتشر شد و اکنون در بازار می‌توانید آن را تهیه کنید