آشنایی با چرخه خواب نه تنها به ما کمک می‌کند تا بفهمیم چه روندی را در خواب تجربه می‌کنیم، بلکه درک بهتری از ارتباط خواب و سلامت فیزیکی و روانی خود پیدا کنیم و سبک‌زندگی خود را بهتر مدیریت کنیم . بررسی اجزاء مختلف چرخه خواب، اثرات آن بر سلامت، و راهکارهایی برای بهبود کیفیت خواب خواهیم بود. اگر بخواهیم دنیای عجیب و جذاب خواب را از نزدیک‌ بشناسیم و به راهکارهایی برای داشتن یک خواب سالم و مفید دست پیدا کنیم،‌ ابتدا باید در مورد چرخه خواب چیزهایی بدانیم.

چرخه خواب چیست؟

چرخه خواب یک فرآیند طبیعی است که هر شب در طول خواب اتفاق می‌افتد. این فرآیند به چندین مرحله تقسیم می‌شود. اولین مرحله، خواب سبک یا مرحله یک است که در آن از خواب بیدار می‌شویم. در مراحل بعدی، وارد خواب عمیقتر می‌شویم و در نهایت به مرحله REM یا خواب رویایی می‌رسیم که در آن خواب دیده می‌بینیم.

این چرخه تکرار می‌شود تا زمانی که ما بیدار می‌شویم. چرخه خواب اهمیت زیادی برای سلامتی دارد و اگر آن را درست مدیریت کنیم باعث می‌شود خواب راحتی داشته باشیم. در طول خواب، بدن و ذهن به بازسازی و نوسازی انرژی نیاز دارند. اگر چرخه خواب به درستی صورت نگیرد، ممکن است مشکلاتی مانند خستگی، عدم تمرکز، یا اختلالات خواب ایجاد شود. بنابراین، توجه به کیفیت و مدت زمان خواب بسیار مهم است تا روزهای بیداری ما بهتر و سالم‌تر باشد.

چرخه خواب به چندین مرحله تقسیم می‌شود که عبارتند از:

مرحله یک (NREM-۱)

این مرحله خواب سبک است و معمولاً در لحظه‌ای که از خواب بیدار می‌شویم یا به خواب می‌شویم رخ می‌دهد. این مرحله از خواب به عنوان مرحله‌ای اولیه و سبک‌ترین مرحله آغاز چرخه خواب شناخته می‌شود.

در مرحله اول خواب افراد به سختی از وضعیت بیداری به وضعیت خوابی وارد می‌شوند. در این زمان، اتفاقات خاصی ممکن است رخ دهد که به نوعی ترکیب بین واقعیت و تصاویر فانتزی می‌پردازد. این تجربیات معمولاً به شکل تصاویر یا صداهای محدود، غیر واضح و آشنا اتفاق می‌افتد. در این مرحله، فعالیت مغز کاهش می‌یابد و شما در آستانه خواب قرار می‌گیرید. این لحظات اولیه خواب معمولاً کوتاه‌ترین بخش چرخه خواب است و در طی آن، افراد ممکن است به سرعت وارد مراحل خواب عمیق‌تر شوند یا به وضعیت بیداری بازگردند. در این لحظات، ممکن است تجربیات حسی خاصی مانند تصاویر محدود یا صداهای آشنا به وجود آید.

فعالیت مغز در این مرحله کاهش می‌یابد و از وضعیت بیداری به وضعیت خواب می‌رود. مرحله یک معمولاً تنها چند دقیقه ادامه دارد و بیشتر به عنوان "آغاز خواب" شناخته می‌شود. اگرچه در این مرحله ممکن است به سرعت به مرحله‌های خواب عمیق‌تر منتقل شویم، اما گاهی اوقات افراد ممکن است در این مرحله به حالت بیداری برگردند.

مرحله دو (NREM-۲)

خواب عمیق‌تری از مرحله یک است، که در طول آن فعالیت مغز کاهش می‌یابد و ورود به خواب عمیق‌تر آغاز می‌شود، در این مرحله، فعالیت مغز بسیار کاهش می‌یابد و فرآیند ورود به خواب عمیق‌تر آغاز می‌شود تا در آن بازسازی فیزیکی و ذهنی اتفاق بیافتد. در طول مرحله دوم، وضعیت خواب عمیق‌تری ایجاد می‌شود که شامل مواردی نظیر افزایش سرعت موج‌های مغزی و کاهش حساسیت به محرکات خارجی است.

در این مرحله، بیشتر زمان خواب گذرانده می‌شود و به طور معمول بخش اعظمی از چرخه خواب تشکیل را تشکیل می‌دهد. از این مرحله شروع به شکل‌گیری خواب عمیق‌تر و ترکیبی از فعالیت‌های مغزی و فیزیولوژیکی مانند حرکات چشم‌ها (REM) می‌شود که در مراحل بعدی به ویژه در خواب رویایی (REM) بیشتر برجسته می‌شود.

مرحله سه (NREM-۳)

مرحله سوم از چرخه خواب خواب عمیق‌تری که به عنوان "خواب عمیق" نیز شناخته می‌شود. در این مرحله، فعالیت مغز بسیار کاهش می‌یابد و در این مرحله است که بازسازی فیزیکی و ذهنی اتفاق می‌افتد. این مرحله اغلب به عنوان فاز خواب عمیق توصیف می‌شود زیرا در آن ویژگی‌های خاصی مانند امواج مغزی آرام و بازسازی بافت‌های بدنی بیشتر به چشم می‌خورند. در طول مرحله سه، سخت‌تر است که افراد از خواب بیدار شوند و وضعیت آنها به خواب عمیق نزدیک‌تر است. این فاز از خواب به مرور زمان کاهش پیدا کرده و در ادامه به مراحل خواب REM (حرکت چشم‌ها) منتقل می‌شود.

مرحله حرکت چشم‌ها ( REM (Rapid Eye Movement

این مرحله خواب رویایی است که با حرکت چشم‌ها، فعالیت مغز زیاد، و خواب‌های واقعی همراه است. در این مرحله، اکثر رویاها و خواب‌های دیده می‌شوند. ویژگی منحصربه‌فرد این مرحله حرکت چشم‌ها به سرعت است، که به خاطر این ویژگی به نام "حرکت چشمی سریع" یا "REM" شناخته می‌شود.

در طول مرحله REM، فعالیت مغز به حدی افزایش می‌یابد که مشابه به وضعیت بیداری در بدن تجربه می‌شود. این فاز به عنوان زمانی شناخته می‌شود که بیشترین فعالیت روانشناختی در خواب رخ می‌دهد و اهمیت زیادی در ترازوی خواب و رویاها دارد.

تکرار چرخه خواب

این مراحل به صورت تکراری در طول شب اتفاق می‌افتند و اهمیت آنها برای بهبود سلامتی و روزمره بهتر شدن عملکرد ذهن و بدن بسیار بالاست. چرخه خواب در طول یک خوابه شب و ۸ ساعته ممکن است چندین بار تکرار شود. هر چرخه خواب در حدود ۹۰ تا ۱۱۰ دقیقه طول می‌کشد و در طول یک شب، ممکن است ۴ تا ۶ چرخه خواب اتفاق بیافتد. این چرخه‌ها شامل مراحل NREM (خواب غیررؤیایی) و REM (حرکت چشم‌ها) است که به ترتیب مختصات به چرخه‌های اولیه و فازهای عمیق و رویایی خواب می‌شوند. این تکرارها باعث حفظ سلامت روحی و جسمی ما می‌شود.

مطالب مرتبط:

No, Night Owls Aren’t Doomed to Die Early

جغد شب یا پرنده صبح؟ دردسرهای خوابیدن در دنیای امروز

اختلال خواب، تجربه مشترک نیمی از مردم جهان

چگونه بعد از تعطیلات راحت و سر ساعت بیدار شویم

جغدهای شب محکوم به مرگ زودهنگام نیستند