در ادامه این حرکت از ۲۳ تا ۳۰ آبان به عنوان هفته کتاب در نظر گرفته شده و هرروز آن نام خاصی گرفته تا به‌طور اختصاصی به حوزه‌های مختلف کتابخوانی پرداخته شود. امروز یعنی ۲۳ آبان ماه روز کتاب کودک، نوجوان و دانش‌آموزان نامیده شده است. چهارشنبه ۲۴ آبان روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار، پنج‌شنبه ۲۵ آبان روز کتاب، ترویج و کانون‌های مردمی، جمعه ۲۶ آبان روز کتاب، خانواده و نشاط اجتماعی، شنبه ۲۷ آبان روز کتاب، مسجد و فلسطین، یکشنبه ۲۸ آبان روز کتاب، هنر و رسانه، دوشنبه ۲۹ آبان روز کتاب، ناشران و ارکان صنعت نشر و سه‌شنبه ۳۰ آبان روز کتاب، ایران و آینده نام گرفته‌اند. در همه این روزها همراه یکدیگر ارکان مختلف مسئله کتاب و کتابخوانی را در آتیه‌آنلاین بررسی خواهیم کرد.
مطالعه در کودکی
آشنایی با خواندن در دوران کودکی اهمیتی وصف‌ناپذیر دارد؛ چراکه در این دوران ذهن کودک آماده شکل‌گیری و جهت‌گیری است. خوراک ذهنی کودک در این دوران هرگز کم‌اهمیت‌تر از خوراک و نیازهای جسمی او نیست. پدر و مادر الگوهایی هستند که در سنین کودکی بر فرزندان خود تأثیر شگرفی می‌گذارند. به همین خاطر اگر آن‌ها با دنیای مطالعه و کتاب بیگانه باشند، فرزندشان نیز با این حوزه بیگانه می‌ماند و در آینده مشکلات زیادی گریبان‌گیر او خواهد شد.
خواندن کتاب در کودکی از جهات مختلفی اهمیت دارد. به‌طور مثال کودک نیاز به آموختن مهارت‌های زبانی دارد تا بتواند از قدرت کلامی خوبی برای دوران تحصیل برخوردار شود. همچنین وسعت تخیل و ذهنیت آزاد آن چیزی است که دنیای بیکران کتاب‌ها می‌تواند به او هدیه کند. از طرف دیگر کودکی دورانی است که در آن فرد با جهان پیرامون خود آشنا می‌شود. در این دوران هرچه کودک بیاموزد در ذهن او جای می‌گیرد و محکم می‌شود. گاهی بیرون راندن یک آموزه غلط از ذهن انسان سال‌های زیادی طول می‌کشد. تبعات منفی آموزش نادرست هم برکسی پوشیده نیست. در چنین مواقعی آن توان و انرژی که باید برای بهبود و رشد و پیشرفت زندگی صرف شود، در راه چالش‌های مدام برای پس راندن آموزش غلط از بین می‌رود.
کودکان به دلیل قرارگرفتن در معرض دنیای بزرگ و متنوع ناشناخته دچار عدم تمرکز می‌شوند. مطالعه کتاب بهترین راه برای بالابردن تمرکز کودک است. همچنین اشتیاق به دانستن درباره داستان‌های جدید و موضوعات مختلف، رشد مغزی و عاطفی خوب، آماده شدن برای داشتن کیفیت عالی در دوران تحصیل از دیگر مزایای مطالعه در کودکی و نوجوانی است.
راهکارهای تشویق کودکان به مطالعه
همان‌طور که ذکر شد نقش والدین در ایجاد علاقه کودکان به خواندن و مطالعه کردن بسیار زیاد است. در گذشته به دلیل عدم آگاهی والدین کودکان تا سنین بالا با کتاب آشنا نمی‌شدند و تنها اگر پدر و مادر محفوظاتی داشتند آن را به کودک خود نیز منتقل می‌کردند. امروز اما با رشد تکنولوژی و ابزارهای متنوعی که در دست است، تشویق به مطالعه با سهولت بیشتری صورت می‌گیرد. در این زمینه راهکارهای مختلفی وجود دارد که می‌توانیم با به کارگیری آن‌ها فضای مطلوب کتابخوانی را برای کودکان و نوجوانان خود فراهم کنیم.
بلند خواندن کتاب در سال‌های اولیه زندگی و قبل از مدرسه یکی از راهکارهای توصیه شده است. وقتی برای کودک کتاب می‌خوانید او از شما الگوبرداری می‌کند و یاد می‌گیرد که پدر و مادرش اهل خواندن کتاب هستند. همچنین چیزهایی را که برای او می‌خوانید در ذهنش تخیل می‌کند و تصویرهایی متناسب با رشد ذهنی خود می‌سازد. در این مرحله حتماً برای کودکان سؤالات زیادی مطرح می‌شود. به یاد داشته باشیم که باید با طمأنینه و صبوری به این سؤالات پاسخ دهیم و کودک را دلزده نکنیم. رفتن به کتابفروشی به همراه کودک یکی دیگر از راهکارهای علاقه‌مند شدن کودکان است. حتماً در امر انتخاب و خرید کتاب با مدیریت خودمان، کودک را مشارکت دهیم تا انتخاب کردن را بیاموزد و بداند که در این زمینه حق انتخاب دارد. با افزایش سن و ورود به مدرسه باید گروه سنی کودک را در نظر داشته باشیم و کتاب‌های مناسب با سن‌اش برای او تهیه کنیم.
یکی از آسیب‌هایی که در این زمینه افراد به آن دچار می‌شوند، چشم و هم‌چشمی و نمایش دادن کتاب خواندن جلوی دیگران است. متأسفانه این مسئله تأثیرات بسیار منفی بر ذهن و روان کودک برجا می‌گذارد. وقتی او ببیند که اطرافیانش اهل مطالعه واقعی نیستند، کم‌کم شوق خود را از دست می‌دهد و یا در نهایت همان عمل را تکرار می‌کند. کودک امانتی است از جانب خداوند که باید برای تربیت او بهترین و مهم‌ترین تدابیر را به کار بگیریم. از این رو اگر خودمان هم تا زمان تولد کودک خیلی اهل کتاب نبوده‌ایم باید سعی کنیم همراه او به مطالعه روی بیاوریم.
راهکار دیگر تبادل خوانده‌های کودکان و نوجوانان با گروه همسالان است. از آن‌ها بخواهیم آنچه برای‌شان خوانده شده و یا خودشان خوانده‌اند را برای یکدیگر تعریف کنند و درباره آن حرف بزنند و نظرات خود را ابراز کنند. از همین مجراهاست که کتابخوانی ذهن انسان را تقویت می‌کند و او را برای رویارویی با مسائل مختلف آماده می‌سازد. در مراحلی که کودکان خواندن و نوشتن در مدرسه را آموخته‌اند از آن‌ها بخواهیم درباره کتاب‌ها چندخطی بنویسند. این کار توانایی نوشتاری کودکان را بالا می‌برد و ترس‌شان را از نوشتن از بین می‌برد. در حین تمرین‌های مطالعاتی کودکان خلاقیت و استقلال را می‌آموزند.
در سنین نوجوانی باید به فرزند خود استقلال بیشتری بدهیم و گاهی اجازه دهیم بدون کمک ما کتابی را انتخاب کند. البته در همه این موارد مدیریت نامحسوس پدر و مادر لازم است و نباید هرگز نوجوان را رها کرد. بخصوص امروزه که فضای مجازی بر بسیاری از رفتارهای آنان حکم می‌راند.
اختصاص دادن فضای مناسب برای کتاب‌ها در خانه نیز راهکار مهمی است که اهمیت کتاب را برای کودکان و نوجوانان تثبیت می‌کند. در صورت امکان فضایی هرچند کوچک را برای کتاب خواندن در خانه در نظر بگیریم و آنجا را به مأمنی برای خواندن تبدیل کنیم. ابزارهای جدید کتابخوانی را به بچه‌ها معرفی کنیم. تکنولوژی می‌تواند رغبت آن‌ها را به مطالعه افزایش دهد و از بیهوده‌گردی در فضای مجازی دورشان کند. همیشه عناوین کتاب‌های قدیمی و جدید را بررسی کنیم و به کودکان تهیه لیست را بیاموزیم. گاهی از آن‌ها بخواهیم در هزینه خرید کتاب مشارکت کنند. به این ترتیب آن‌ها یاد می‌گیرند کتاب خواندن و هزینه کردن برای آن را در برنامه زندگی روزانه خود بگنجانند.
همه این راهکارها در مسیر علاقه‌مندی فرزندان ما به مطالعه کاربردی هستند. کودکان و نوجوانان ظرفیت‌های بالایی برای درک و دریافت دارند و بر پدران و مادران است که این ظرفیت را در راه درست هدایت کنند و اجازه ندهند اطلاعات ناسالم و بیهوده جای مطالعه را برای آن‌ها بگیرد.
روز کتاب کودک، نوجوان و دانش‌آموزان بر همه کسانی که خود را به انتقال دانش بشری متعهد می‌دانند و برای آموزش نونهالان گام برمی‌دارند، گرامی باد.
نظر شما